اجازه هسته ای شدن ایران

نویسنده: رابرت ساتلوف 

دیپلماسی ایرانی: از زمان روی کار آمدن جو بایدن در ایالات متحده امریکا، ایرانی ها در مسیر غنی سازی بیشتر حرکت کرده اند. آنها محدودیت های برجام را زیر پا گذاشته اند و خلوص غنی سازی را از 20 به 60 درصد افزایش داده اند. اگر ایران تصمیم بگیرد از آن اورانیوم برای مقاصد نظامی استفاده کند می تواند ظرف چند هفته به غنی سازی 90 درصد برسد. 

در مجموع، تهدید برنامه هسته ای ایران امروز بسیار بیشتر از زمان روی کار آمدن دولت بایدن است.

ظاهرا ایالات متحده موافقت کرده است به ایران اجازه دهد تا هزاران سانتریفیوژ پیشرفته را در انبار نگهداری کند. نتیجه این امتیاز این است که چنین توافقی تنها زمان گریز هسته ای ایران را تا 6 ماه بازسازی می کند که تقریبا نصف مدت زمانی است که ایالات متحده در سال 2018 از توافق خارج شد. 

توافق تازه به ایران اجازه دسترسی به منابع مسدود شده را می دهد و سپاه را نیز قادر می سازد تا تراکنش های مالی اش را با بقیه دنیا به راحتی انجام دهد.

با این حال، به نظر می رسد هیچ یک از این امتیازات هنوز ایران را متقاعد به پذیرش توافق نکرده است. چرا ایران پیشنهادی بهتر از پیشنهاد هفت سال پیش را رد می کند؟ زیرا می داند محدودیت های برنامه هسته ای اش – موسوم به بندهای غروب – تا سی ماه آینده برداشته می شوند. 

شاید ایران چنان پیشرفت فناورانه بزرگی در برنامه هسته ای اش داشته که نمی خواهد آن را متوقف کند. شاید هم تحریم های اعمالی به اندازه کافی برای ایران دردناک نبوده اند. احتمال دارد که در سطوح عالی تصمیم گیری ایران اختلاف نظرهایی وجود داشته باشد یا ایران اصلا منتظر پیشنهاد جالب توجه تری از سوی ایالات متحده است.

صرف نظر از تمام حدس و گمان ها، واقعیت تهدیدآمیز این است که ایران به سرعت برنامه هسته ای اش را به پیش می برد و ایالات متحده پیرامون آن بسیار کم کاری می کند و شاید هم ناتوان است.

دولت بایدن تمایلی به پیگیری یکی از دو گزینه مورد بحث ندارد: تشدید تحریم ها یا واقعی ساختن پتانسیل یک جایگزین نظامی. گزینه اول به معنای جریمه کردن چین به عنون بزرگترین خریدار نفت ایران است که می تواند این کشور را به سمت جنگ طلبی بیشتر در شرق آسیا رهنمون کند. 

در موقعیت کنونی باید تمرکز بر هماهنگی با متحدان اروپایی و خاورمیانه ای برای راهبردهایی باشد که ایران را از پیشرفت هسته ای باز می دارد. اگر ایالات متحده تمایلی به دو گزینه اول ندارد، راه سومی نیز وجود دارد: تهدید به لغو امتیاز اساسی در قلب توافق هسته ای اصلی. آن دقیقا همان به رسمیت شناختن حق غنی سازی اوارنیوم توسط ایران است. اگر دولت بایدن واقعا می خواست ایران را تهدید کند حق غنی سازی را دوباره روی میز گفت وگو قرار می داد.

منبع: موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11