ایران در قضیه هسته‌ای به غرب پشت کرد و در سمرقند به شانگهای پیوست

نویسنده: محمد نون

دیپلماسی ایرانی: آسمان مذاکرات اتمی میان ایران و غرب پس از توقف تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای تیره و تار شد. این در حالی است که دیپلماسی ایران در راستای محقق ساختن دستاوردهای سیاسی و اقتصادی به منظور فرار از فشارهای غرب فعال شده است. این بار مقصد سمرقند بود؛ یعنی جایی که نشست سران کشورهای سازمان همکاری های شانگهای برگزار و روز جمعه رسما عضویت کامل ایران در این سازمان اعلام شد.

این رویداد به صورت مستقیم به معنای پشت کردن به غرب و تمرکز روی شرق به منظور بهره برداری از منافع اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و در نتیجه سیاسی است.

منافعی که در انتظار ایران است از سوی حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه این کشور بعد از امضای یادداشت تعهدات عضویت دائم کشورش در این سازمان بیان شد: «اکنون وارد مرحله جدیدی از همکاری‌های اقتصادی، تجاری، ترانزیتی و نیز انرژی و غیره شده‌ایم.»

در پی تجدید بحران گفت وگوها درباره احیای توافق هسته‌ای چه بسا آنچه این مسئول ایرانی در زمینه انرژی مطرح کرد ابزار جدیدی برای اعمال فشار علیه اروپا و نیز آمریکا باشد.

ایران و دیگر کشورها از میزان نیاز بازار اروپا به منابع انرژی در سایه قطع روابط اروپا و روسیه به علت جنگ اوکراین خبر دارند. این در حالی است که پیوستن رسمی تهران به سازمان شانگهای در را به روی یافتن جایگزین‌های سودمند برای صدور نفت و گاز و دور زدن تاثیر تحریم‌های آمریکا و فشارهای غرب کاملا باز می‌کند. این مسئله همچنین به نفع متحدانش یعنی روسیه و چین است.

از جمله دیدارهای قابل توجه رئیسی که ممکن است خشم کشورهای اروپایی را برانگیزد، دیدار با الکساندر لوکاشنکو، همتای بلاروسی وی است که از سوی غرب به عنوان متحد اصلی ولادیمیر پوتین در جنگ اوکراین شناخته می‌شود.

به نظر می‌رسد بن بست کنونی در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای بعد از خوش بینی به وجود آمده به اعتماد از دست رفته تهران و واشنگتن و همچنین متزلزل شدن اعتماد میان ایران و کشورهای تروئیکای اروپایی برمی‌گردد.

اسرائیل همچنین نقشی علنی در پیچیده کردن امور داشت و این مسئله تردید را در محافل ایرانی برمی‌انگیزد. علاوه بر این داده‌ها به حساس بودن اوضاع سیاسی و انتخاباتی در آمریکا در آستانه انتخابات میان دوره کنگره و میزان تاثیر آن بر حضور حزب دموکرات و دولت بایدن اشاره دارد.

به این ترتیب به نظر می‌رسد تهران و واشنگتن عجله ای برای احیای مذاکرات هسته‌ای ندارند و این گونه اروپا در میدان تنها می‌ماند در حالی که تا زمستان و یافتن جایگزین انرژی چندان زمان ندارد. به ویژه این که تلاش‌هایش برای وارد کردن انرژی از آذربایجان با خطر ادامه تنش میان ارمنستان و آذربایجان روبه رو شده است. این امر برخی را به سمت پیش بینی جدید درخصوص به راه افتادن جنب و جوش دیپلماتیک از سوی اروپا برای نجات مذاکرات هسته‌ای با ایران و در نتیجه گشوده شدن بازار انرژی این کشور به روی شرکت های اروپایی سوق می‌دهد.

منبع: القدس العربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11