سرریز تنش روسیه و اوکراین برسر اسرائیل

نویسنده: کریستین مایر

دیپلماسی ایرانی: دیدار یائیر لاپید با مقامات وزارت خارجه و شورای امنیت ملی میزان جدیت موضوع تعطیلی آژانس یهود برای اسرائیل را به خوبی نشان داد. اخیرا مشخص شده که وزارت دادگستری روسیه درخواستی را مبنی بر انحلال شاخه روسیه سازمان حامی مهاجران یهودی به اسرائیل ارائه کرده است.

لاپید شامگاه پنجشنبه در طی اظهاراتی گفت که «جامعه یهودیان روسیه عمیقا با اسرائیل مرتبط است» و آژانس یهود در این زمینه فعالیت های مهمی انجام می دهد. حالا قرار است تا یک هیئت دولتی با سفر به مسکو در مورد ادامه کار این آژانس مذاکره کند. با این حال، کارشناسان در رابطه با این زمینه چندان امیدوار به نظر نمی رسند. کسنیا سوتلوا، کارشناس اسرائیلی مسائل روسیه که برای اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک کار می‌کند، می‌گوید درخواست ممنوعیت از طرف روسیه به نظر اقدامی می باشد که «به‌خوبی سازمان‌دهی‌شده» شده است. وی معتقد است که زمان بندی این کار به هیچ عنوان تصادفی نیست و می توان گفت که تنها چند هفته پس از روی کار آمدن لاپید به عنوان نخست وزیر، مسکو با این کار به دنبال فرستادن «پیامی برای لاپید بوده است.» روسیه از نگرش نخست وزیر جدید اسرائیل نسبت به جنگ اوکراین ناراضی است.

اسرائیل به اوکراین تسلیحات نمی دهد

روز چهارشنبه یک شبکه تلویزیونی اسرائیل مدعی گزارش هایی در رابطه با  اظهارات سفیر روسیه شد. بر پایه این گزارش، آناتولی ویکتوروف در یک جمع خصوصی گفته است که لاپید می تواند باعث «ایجاد مشکلاتی» در روابط روسیه و اسرائیل شود. در همان زمان، سفارت روسیه این گزارش را رد کرده و یک مقام روس اظهار امیدواری کرد که اسرائیل «موضع متعادل تر و بی طرفانه تری» نسبت به جنگ در اوکراین اتخاذ کند. از زمان حمله روسیه به اوکراین در اواخر فوریه، اسرائیل در تلاش برای ایجاد این موازنه بوده است. در حالی که نفتالی بنت، نخست وزیر وقت، نامی از جنگ متجاوزانه روسیه نبرد تا مبادا دوست ابرقدرت اسرائیل را از خود دور کند، لاپید وزیر امور خارجه وظیفه داشت تا با یافتن کلمات تندتر به متحدان غربی اسرائیل اطمینان دهد.

لاپید در اوایل آوریل و زمانی که گزارش‌های قتل‌ عام در روستای بوچا اوکراین علنی شد، در توییتر نوشت که «نیروهای روسی علیه جمعیتی غیرنظامی و بی‌دفاع مرتکب جنایات جنگی شده‌اند.» با این حال، حمایت اسرائیل از اوکراین فراتر از لفاظی نرفته است. در حالی که اسرائیل تجهیزات حفاظتی برای افسران پلیس و همچنین کمک های بشردوستانه فرستاده، اما هیچ سلاحی تحویل اوکراین نداده و هنوز هم به تحریم های غرب علیه روسیه نپیوسته است. اوکراین بارها از این موضوع انتقاد کرده است.

آژانس یهود تشویق کننده مهاجرت یهودیان به اسرائیل است

با این وجود، به نظر می رسد مسکو اکنون از یکی از اهرم های فشار خود علیه اسرائیل استفاده می کند. پیش از این در اوایل ژوئیه گزارش هایی مبنی بر اتهاماتی علیه آژانس یهود هم منتشر شد. در آن زمان، آژانس این موضوع را کم اهمیت جلوه داد، اما در عین حال از دولت اسرائیل درخواست حمایت کرد. همین هم منجر به انجام مذاکراتی با نمایندگان دولت روسیه شد که ظاهرا بدون موفقیت به پایان رسید. خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از یکی از مقامات آژانس یهود گزارش داد که روسیه این سازمان را به خاطر جمع آوری اطلاعات شخصی شهروندان به نقض قوانین مرتبط با حریم خصوصی متهم کرده است. با این حال، به گفته کارکنان این سازمان چنین مسائلی قسمتی از فعالیت های آژانس یهود محسوب می شوند. سوتلوا همچنین اشاره می کند که قوانین مورد بحث جدید نیستند و آژانس یهود سال هاست که به همین رویه کار خود را انجام می دهد. البته، طبق گزارش رسانه ها، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اخیرا قانونی را به امضا رسانده که تعریف «عامل بیگانه» را حتی به سازمان هایی که از خارج از کشور حمایت مالی دریافت نمی کنند هم گسترش می دهد.

آژانس یهود در سال ۱۹۲۹ و برای ترویج مهاجرت یهودیان به فلسطین تاسیس شد. این آژانس تا به امروز به مهاجرت یهودیان به اسرائیل (علیا) کمک کرده است. پس از سقوط دیوار برلین، یکی از برنامه های اساسی آژانس یهود ترویج علیا و کمک به یکپارچه‌ سازی اجتماعی یهودیان مهاجر از اروپای شرقی در داخل اسرائیل بوده است. در سال های ۱۹۹۰، حدود یک میلیون نفر از اتحاد جماهیر شوروی به اسرائیل مهاجرت کردند.

از آغاز جنگ در اوکراین، علیا از منطقه دوباره افزایش چشمگیری داشته است. روس‌ها حتی بیش تر از اوکراینی‌ها مهاجرت کرده اند: از ماه فوریه تاکنون حدود ۱۵ هزار نفر، یعنی بیش از دو برابر کل سال ۲۰۲۱ به اسرائیل مهاجرت کرده اند . هزاران روس دیگر هم بدون مهاجرت رسمی به اسرائیل رفته اند. ناظران بر این باورند که بسیاری از این افراد از ترس رژیم سرکوبگر روسیه به اسرائیل رفته اند.

از جمله مهاجران اخیر پینچاس گلدشمیت است که از سال ۱۹۹۳ خاخام ارشد مسکو بود. گلدشمیت دو هفته پس از شروع جنگ روسیه را ترک کرد، چرا که به اعتراف خود وی، موضع انتقادی او در مورد جنگ اوکراین می توانست برای جامعه یهودیان روسیه خطرساز باشد. گلدشمیت در رابطه با اقدام علیه آژانس یهود می گوید که در حال نزدیک شدن به «دوران شوروی جدید» هستیم که در آن امکان مهاجرت یهودیان به وضعیت روابط روسیه و اسرائیل بستگی خواهد داشت.

ناتان شارانسکی، یکی از مخالفان شوروی سابق و رئیس سابق آژانس یهود در این رابطه با فوریت بیش تری صحبت کرده است. وی در حساب فیس بوک خود به همه یهودیان ساکن روسیه که به طور جدی به مهاجرت فکر می کنند هشدار داده که برنامه های خود را به تعویق نیندازند.

منبع: فرانکفورتر آلگماینه (آلمان) / ترجمه: علی مفتح