بعد از سفر بایدن توافق هسته ای سخت‌تر شده است

دیپلماسی ایران: جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده هفته گذشته در نخستین مرحله از سفر خود به خاورمیانه و دربیت المقدس، پس از هشدار به استفاده از زور علیه تهران، گفت که واشنگتن برای همیشه منتظر نخواهد ماند تا ایران برجام را احیا کند.

بایدن تصریح کرد باوجود مذاکرات جاری در دوحه برای احیای توافق هسته ای، امریکا با ایران سختگیرانه عمل خواهد کرد. 

پس از بازگشت رئیس جمهوری امریکا از سفر منطقه ای خود، به نظر می رسد این پرسش مطرح است که مذاکرات دوحه چه زمانی از سر گرفته می شود و آیا احتمال دارد که دو دشمن بزرگ توافق مهمی منعقد کنند یا خیر.

محسن صالحی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه مستقر در تهران، می گوید این توافق به ویژه پس از سفر بایدن به اسرائیل و بیانیه مشترک بایدن و نخست‌وزیر اسرائیل، مورد تردید تهران است. او معتقد است مسیر صلح و نزدیکی میان ایران و آمریکا که پس از انقلاب روابط دیپلماتیک نداشته اند، با سفر خاورمیانه ای بایدن به ویژه اظهارات او علیه تهران، ناهموارتر شده است.

بایدن و نخست وزیر اسرائیل روز ۱۴ ژوئیه بیانیه مشترکی را در بیت المقدس منتشر کردند که در آن بر همکاری نظامی بین این دو متحد سرسخت تاکید کردند و بار دیگر خواستار اقدام نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران شدند. در این بیانیه که رسماً به عنوان بیانیه شراکت راهبردی امریکا و اسرائیل شناخته می‌شود، تاکید شده که امریکا هرگز اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد و در عین حال، افزوده امریکا آماده استفاده از همه عناصر قدرت ملی خود برای اطمینان از این نتیجه است. در این بیانیه همچنین  آمده است که امریکا  بر تعهد خود بر همکاری با سایر شرکا برای مقابله با تجاوزات و فعالیت های بی ثبات کننده ایران در منطقه، تاکید می کند.

بایدن یک روز بعد، در دومین مرحله از سفر منطقه‌ای خود به جده، در کنار محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در اجلاس منطقه‌ای سخنرانی کرد و در بیانیه منتشره،‌ برنامه هسته‌ای ایران و فعالیت‌های منطقه‌ای آن بار دیگر هدف قرار گرفت. این بیانیه بر لزوم جلوگیری بیشتر از آنچه مداخله ایران در امور داخلی سایر کشورها و حمایت این کشور از تروریسم از طریق نیروهای نیابتی مسلح خود و تلاش های این کشور برای بی ثبات کردن امنیت و ثبات منطقه ادعا شد، تاکید کرد.

وزارت امور خارجه ایران که پیش از این از بیانیه بیت المقدس ناراحت بود، آمریکا را متهم کرد که با توسل به ایران هراسی به تنش و بحران در منطقه دامن می‌زند.

وحید مرادیان، روزنامه‌نگار ارشد و ناظر سیاسی، می گوید موضع‌گیری آشکار بایدن علیه ایران در جریان سفرش به خاورمیانه و واکنش‌ شدید مقامات ایرانی خبر خوبی برای توافق هسته‌ای نیست. او معتقد است سفر بایدن به خاورمیانه تنها اوضاع را بدتر کرده است. با این حال، مرادیان می گوید از اظهارات مقامات سعودی و ایرانی پس از نشست جده مشهود است که تلاش‌ها برای ایجاد یک جبهه منطقه‌ای علیه ایران در طول سفر بایدن، به نتیجه نرسید.

مذاکرات طولانی میان عربستان و ایران از آوریل سال گذشته و با میانجیگری دولت عراق آغاز شده و تاکنون دستاورد ملموسی نداشته است. با این حال وزیر امور خارجه عربستان پس از نشست جده در جمع خبرنگاران گفت که مذاکرات با تهران مثبت بوده و ریاض به یافتن راهی برای عادی سازی روابط با ایران مایل است.

دو کشور روابط دیپلماتیک خود را در سال ۲۰۱۶ پس از اعدام شیخ نمر و حمله معترضان  سفارت عربستان در تهران، قطع کردند.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز با قدردانی از نقش بغداد در نزدیک‌تر کردن دو همسایه، گفت که گفت وگوها در حال پیشرفت است.

محسن صالحی می گوید روشن است که مذاکرات ایران و عربستان به احتمال زیاد در آینده نزدیک به سطح وزرای امور خارجه و حتی گشایش سفارتخانه ها می رسد که تا اندازه ای می توان آن را به تنش در روابط آمریکا و عربستان نسبت داد، ولی در مورد مذاکرات توافق هسته‌ای ایران نمی‌توان همین سخن را گفت، زیرا طرفین مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند که در طول سفر بایدن به خاورمیانه کاملاً نمایان شد.

منبع: دیلی صباح / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11