بازمانده هم رفت

دیپلماسی ایرانی: مجید تخت روانچی در کنار محمدجواد ظریف، سیدعباس عراقچی و علی اکبر صالحی، اسامی هستند که همواره با مذاکرات و توافق هسته ای گره خورده اند تا جایی که می توان این چهار نفر را «یاران برجامی» دانست. در عین حال روانچی، عراقچی و صالحی، یاران وزیر امور خارجه سابق نیز بودند. تصاویر معروف بالکن هتل کوبورگ وین و جلسات مشترک ظریف، عراقچی و روانچی از آن دست تصاویری است که هم در حافظه تاریخ سیاسی ایران و هم جهان به دلیل حصول برجام ثبت و ضبط شده اند.

با پایان عمر دولت دوازدهم همه این یاران برجامی و یاوران ظریف یکی پس از دیگری گود سیاست و دیپلماسی را خواسته یا ناخواسته ترک کردند و در این بین تنها روانچی مانده بود که با تصمیم هوشمندانه ظریف که بعدها مشخص شد (در ادامه به چرایی این هوشمندی وزیر امور خرجه سابق ایران در انتخاب روانچی اشاره می شود)، از چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ به عنوان سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک در این سمت مشغول به فعالیت بود که حال قرار است وی هم جای خود را به سعید ایروانی بدهد؛ فردی که در کارنامه خود کارداری ایران در عراق و معاون امنیت بین‌الملل و سیاست خارجی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را ثبت کرده است.  

1187 روزی که روانچی به عنوان سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل خدمت کرد را باید جزو ملتهب ترین دوران دیپلماسی ایرانی دانست. خروج دونالد ترامپ در 18 اردیبهشت 1397 از برجام و به موازاتش اعمال تحریم های بی سابقه و پیگیری سیاست فشار حداکثری ضد ایران، عرصه سیاست جهانی را دچار تنشی کم سابقه کرده بود؛ بماند که دوران ریاست جمهوری سابق ایالات متحده علاوه بر برجام در دیگر حوزه ها نیز شرایط بغرنج و پیچیده ای را برای نظام بین الملل شکل داده بود که محل بروز و ظهورش در سازمان ملل بود. 

ترور سردار سلیمانی در 13 دی ماه 1398 و به تبعش حمله موشکی ایران به پایگاه عین الاسد در عراق، تنش تهران – واشنگتن را به نقطه اوجش طی حیات 43 ساله جمهوری اسلامی رساند به گونه ای که بسیاری احتمال وقوع تنش نظامی تمام عیار و گسترده را دور از ذهن نمی دانستند.

در چنین فضایی، سازمان ملل و شورای امنیت نیز محل تاخت و تاز و فشارهای آمریکا به جامعه جهانی برای اجماع علیه تهران بود، اما تجربه دهه 70  روانچی در این سمت (سفیر و نماینده دائم در سازمان ملل)، شرایطی را رقم زد که ایران موفق به مدیریت این فشارها علیه خود شود. به همین سبب کارزار دونالد ترامپ عملا با همراهی سیاسی و دیپلماتیک کشورها علیه جمهوری اسلامی همراه نشد و   اصطلاحا «ترامپ ماند و گودش.» هر چند که در عرصه اقتصادی و تجاری به واسطه قدرت ایالات متحده شاهد تاثیر جدی، مخرب و مستقیم تحریم ها بر وضعیت معیشتی ملت بودیم که تا به اکنون ادامه دارد. 

البته دوره ماموریت مجید تخت روانچی علاوه بر این حساسیت ها و فشار بی امان واشنگتن بی حاشیه هم نبود. تنها به فاصله 6 ماه از آغاز به کار روانچی در نیویورک بود که وی در مهر 98 به بیمای سرطان مبتلا شد و به همین دلیل سفیر و نماینده ایران نزد سازمان ملل نتوانست هیئت ایرانی را در اجلاس سالانه‌ آن سال همراهی کند.

البته این پایان کار نبود. ممانعت ایالات متحده برای عیادت محمدجواد ظریف از روانچی در بیمارستانی در نیویورک و مطالبه آزادی یک زندانی دوتابعیتی برای انجام دیدار حضوری این دو (ظریف و روانچی) هم جزو حواشی همان سال بود که نهایتا وزیر امور خارجه سابق ایران را مجبور کرد با وجود فاصله 20 دقیقه ای محل اقامتش از بیمارستان به دیداری مجازی با روانچی اکتفا کند. 

با توان و سابقه طولانی مجید تخت روانچی ذیل حضورش در سازمان ملل از 1368 تا 1377 و در مقطع دوم از 4 اردیبهشت ماه 1398 تا 2 مرداد 1401، باید دید ایروانی چه کارنامه ای از خود در مقر سازمان ملل به جای خواهد گذاشت؟