تعلل بایدن در توافق با ایران ثابت خواهد کرد توافق با جمهوریخواهان بهتر است

نویسنده: الدار ممدوف، یک دیپلمات پیشین لیتوانی، تحلیلگر سیاسی و مشاور سوسیال دموکرات های کمیته روابط خارجی پارلمان اروپایی و رئیس هیئت های این پارلمان برای روابط با ایران، عراق، شبه جزیره عربی و مشرق است

دیپلماسی ایرانی: حل و فصل ماجرای یک ساله احیای توافق هسته ای ایران، اکنون به کشمکش های سیاست داخلی آمریکا گره خورده است. حزب حاکم دموکرات، انگیزه هایی کلیدی برای امضای توافق دارد؛ بازداشتن ایران از بمب هسته ای و تقویت اعتبار سیاست خارجی دولت آمریکا. اکنون تنها نقطه اختلافی، حذف نمادین سپاه پاسداران از فهرست سازمان های تروریستی وزارت امور خارجه آمریکاست. حذف برچسب تروریستی از نیروی امنیتی رسمی ایران، برای این کشور یک مسئله اصولی است همان طور که برای هر کشور دیگری این گونه است. این کار همچنین به ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران کمک می کند تا توافق هسته ای را در داخل بفروشد و بگوید که در مقیاسه با دولت میانه روی پیشین، با شرایط بهتری گفت وگو کرده است.

ایران، با توجه به ریسک های موجود، انعطاف چشمگیری نشان داده است. بنا بر گزارش ها، این کشور به واسطه انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپایی در گفت وگوهای وین، پیامی را برای واشنگتن فرستاده با این مضمون که اگر سپاه از فهرست تروریستی حذف شود اما نیروی قدس در این فهرست بماند، به توافق روی خوش نشان می دهد. تا به اینجا، واشنگتن سازش پیشنهادی ایران را نپذیرفته است.

مشکل اصلی دولت بایدن برای انجام این کار، هراس از دشمنی دموکرات های بانفوذ طرفدار اسرائیل به ویژه سناتور رابرت منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سناست آن هم به ویژه با نزدیک شدن انتخابات میاندوره ای ماه نوامبر کنگره که انتظار می رود دم,کرات ها در آن ضعیف ظاهر شوند و احتمالا کنترل یک یا هر دو مجلس کنگره را از دست بدهند. با این حال، هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم هر میزانی از دلجویی تندروها، برای کسب حمایتشان از توافقی که متضمن تسلیم یکجانبه تهران نباشد، کفایت کند.

دموکرات ها به جای آن باید نگاه متفاوتی داشته باشند و آن را آزمونی برای توانایی شان در اجرای سیاست خارجی ببینند. اگر نتوانند افتضاحی را که دونالد ترامپ بر جای گذاشته، جبران کنند، برای ایران و دیگر کشورها ثابت خواهد شد که تنها توافقی که ارزش پیگیری دارد، توافقی است که با جمهوریخواهان به دست آید. اگر قرار است هیچ توافقی با یک رئیس جمهوری دموکرات، در زمان حضور یک جمهوریخواه در کاخ سفید دوام نیاورد، چرا باید وقت و سرمایه سیاسی را در تعامل با دموکرات ها هدر دهیم، همان بهتر که منتظر ورود یک جمهوریخواه به کاخ سفید بمانیم.

برخی کارشناسان ایرانی، به توافق هایی که جمهوری اسلامی در گذشته با جمهوریخواهان داشته اشاره می کنند که یکی از آنها، توافق با دولت ریگان برای آزادی گروگان ها در لبنان در اوایل دهه 1980 است و نیز همکاری عملی با آمریکا در جریان و بلافاصله پس از یورش جرج دابلیو بوش به افغانستان. البته این توافق ها، سرشتی راهبردی نداشتند بلکه تراکنشی و لازمه مدیریت بحران بودند. از این گذشته، اکنون این سوال وجود دارد که آیا حزب جمهوریخواه کنونی، اصولا توان توافق با ایران را دارد یا نه. بنابراین منطقی نیست که جمهوری اسلامی منتظر توافق با جمهوریخواهان بماند.

این عبارت کلیشه ای که "زمان برای رسیدن به یک توافق در حال سپری شدن است"، برای هر دو طرف صدق می کند – نه فقط برای ایران بلکه برای غرب هم. مجلس ایران که تندروها در آن اکثریت دارند، شروط سختی را برای بازگشت به توافق هسته ای قرار داده تا ابزاری برای فشار بر مذاکره کنندگان ایران داشته باشد. هرچند این مسئله نمی تواند گفت وگوها را فرو بریزد اما نشان از سخت تر شدن موضع تهران در واگذاری امتیازات بیشتر دارد.

این وضعیت، تا حدودی نتیجه تاخیر دولت بایدن در پیوستن به گفت وگوهای احیای برجام است با این توهم که تحریم های ترامپ موجب خواهد شد اهرم بیشتری فراهم آمده و امتیازات بیشتری بویژه در زمینه سیاست های منطقه ای و برنامه موشک های بالستیک از تهران گرفته شود. اما همان گونه که قابل پیش بینی بود، این روش جواب نداد، تنها نتیجه این شد که زمان ارزشمندی از دست رفت و یک دولت تندرو در تهران بر سر کار آمد.

به رغم موانع باقی مانده، احیای توافق هسته ای امکانپذیر است. بهایی که دولت بایدن برای پیوستن دوباره به برجام خواهد پرداخت، بیشتر از بهایی نیست که سلب اعتبار سیاست خارجی اش برای دموکرات ها خواهد داشت. ناکامی در نهایی کردن توافق این پیام را خواهد فرستاد که دموکرات ها قادر به عملی کردن سیاست خارجی شان نیستند و این محدود به ایران هم نخواهد بود بلکه کوبا، ونزوئلا و هر دولت دیگری که خواهان روابطی بهتر با واشنگتن باشد را هم در بر می گیرد.

ناکامی در این زمینه همچنین کسب هر دستاوردی در آینده برای یک دولت دموکرات را بسیار دشوارتر می کند، کاری که باراک اوباما در توافق 2015 با ایران و عادی سازی روابط با کوبا، قادر به انجام آن شد. توقف بر سر یک برچسب عمدتا نمادین تروریستی، ارزش این آسیب درازمدت را ندارد.

منبع: ریسپانسیبل استیتکرافت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11