جنس متفاوت حمایت مصر از کشورهای عربی

نویسنده: محمد ابوالفضل

دیپلماسی ایرانی: پرسش مطرح شده در بالا به سوال اصلی در میان نخبگان کشورهای حاشیه خلیج فارس تبدیل شده است و با پرتاب موشک از سوی حوثی‌ها به امارات و عربستان و افزایش تهدیدات این گروه به عنوان نماینده ایران، این پرسش به صورت علنی و نیز غیرعلنی مطرح می‌شود. چه بسا سفر چند روز پیش عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر به ابوظبی به این نگرانی‌ها پاسخ داد اما برخی آن را کافی نمی‌دانند و تنها همبستگی شفاهی به حساب می‌آورند.

آنچه این اعتماد بیش از اندازه به قاهره را افزایش می‌دهد گفتمان همیشگی این کشور است، مبنی بر این که امنیت خلیج فارس بخشی از امنیت ملی مصر است و نیز تکرار این عبارت مشهور رئیس جمهور السیسی که گفت «برای حمایت از شما درنگ نمی‌کنیم».  

تفسیر متناقض این عبارت چیزی است که باید درباره آن تامل کرد. در محاسبات مصر این عبارت به معنای کمک فوری نظامی در صورتی است که هر کشوری در خلیج فارس در معرض خطر غافلگیرکننده و مستقیم قرار گیرد؛ زیرا حرکت دادن نیروها مسئله‌ای پیچیده است و اگر تهدید بزرگی فراتر از پرتاب موشک نباشد وقوع آن دشوار است.   

فراتر اینکه کشورهای حاشیه خلیج فارس خود با ایران به عنوان کشوری که بیش از همه در منطقه از آن احساس تهدید می کنند، رابطه دارند. این رابطه برخی اوقات تنش‌زا و برخی اوقات با نرمش است و این نوسان احتمال پیدا کردن راه حل در برخی بحران‌ها را القا می‌کند.   

این ابهام به نوعی اختلاف در جزئیات برخی مسائل میان مصر و کشورهای حاشیه خلیج فارس اشاره دارد و می‌توان آن را در جنگ یمن، سوریه بحران لیبی و موضع گیری نسبت به ایران و توسعه روابط با اسرائیل مشاهده کرد. تفاهم‌ها در ابتدا و انتهای برخورد با بحران قطر به میزان زیادی وجود فرصت ها برای همکاری و هماهنگی را نشان داد.

در این میان برخی موضع گیری مثبت ترکیه در قبال قطر را با موضع کنونی مصر نسبت به امارات مقایسه می‌کنند و این تشبیه با توجه به ویژگی‌های این چهار کشور و ماهیت روابط آنها برای یک مقایسه واقع‌گریانه و بی طرف کافی نیست. آنکارا وقتی از قطر حمایت کرد و نیروهای خود را به این کشور ارسال کرد، درصدد جنگی واقعی علیه کشورهای تحریم کننده قطر نبود بلکه با این کار می‌خواست جای پایی برای خود در منطقه خلیج فارس پیدا کند. همچنین این اقدام نمایشی بود زیرا رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در آن زمان نیاز داشت خود را در سراسر منطقه شخصی قدرتمند نشان دهد.

این در حالی است که مصر چنین محاسباتی را در دستور کار خود ندارد و موضع این کشور در خصوص لیبی نشان می‌دهد که راه حل نظامی آخرین راه حل برای این کشور است. 

درباره ارسال نیرو به منطقه خلیج فارس نیز مصر آن را اقدامی غیرضروری در زمان کنونی می‌بیند؛ اما به این معنا نیست که اقدامی نامحتمل است زیرا امنیت خلیج فارس واقعا بخشی از امنیت ملی مصر است.

اختلافات پنهانی میان دو طرف به مشکلات زیادی می‌انجامد و باعث می‌شود هر کدام از طرف ها دیگری را در مرتبه بالایی در پلکان اولویت‌های خود قرار دهد. به عنوان مثال قاهره از کشورهای خلیج فارس انتظار کمک بیشتری در قضیه حل بحران سد نهضت دارد و در مقابل این باور وجود دارد که مصر در حمایت از ائتلاف عربی در جنگ یمن طفره می‌رود و اگر نیروهایش را در میدان وارد کرده بود این امکان وجود داشت که از حوثی‌ها زودتر خلاصی یافت.

چنین سرزنش‌هایی برای اینکه به سمت تئوری‌های توطئه نرود به گفت وگوهای صریح و آشکار نیاز دارد. اگر تمام این موضوعات مورد اختلاف میان دو طرف مورد بحث و بررسی قرار نگیرد، حمایت هایی را که دو طرف می‌توانند به یکدیگر ارائه دهند، نابود می‌کند.

منبع: روزنامه العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11