توافق هسته‌ای ایران، واشنگتن به دنبال گزینه‌های دیگر

نویسنده: بشیر البکر

دیپلماسی ایرانی: برگزاری دور هفتم مذاکرات هسته‌ای وین میان 1+5 و ایران پس از چهار ماه توقف به علت انتقال قدرت در تهران، بعد از اینکه فرصت ازسرگیری آن در روزهای گذشته وجود داشت دوباره به وضعیت انتظار بازگشت.

درحالی که تدارک رفتن به وین صورت می‌گرفت، ایران در پایان سفر انریکه مورا، معاون مسئول روابط خارجی اروپا به تهران آمادگی خود برای انجام مذاکرات تدارکاتی با اتحادیه اروپا را اعلام کرد؛ اما پاسخ قاطعانه‌ای از سوی سخنگوی وزرات امور خاراجه آمریکا بیان شد. ند پرایس گفت واشنگتن باور ندارد نیازی به چنین نشستی وجود داشته باشد و اعضای 1+5 هم نظر هستند که مذاکرات وین باید در نزدیکترین زمان ممکن از سر گرفته شود.

در همین اثناء رابرت مالی، فرستاده آمریکا به منطقه سفر کرده بود تا رایزنی‌هایی را با عنوان «در انتظار برگزاری مذاکرات، واشنگتن گزینه‌های دیگری را بررسی می‌کند» انجام دهد. این سفر او شامل قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و فرانسه شد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا نتایج این سفر را خوب توصیف کرد اما تاکید کرد انتظار آمریکا تا ابد ادامه پیدا نخواهد کرد. وی آنچه را که بایدن اعلام کرده بود، تکرار کرد مبنی بر اینکه اگر دیپلماسی شکست بخورد ما آماده رفتن به سمت گزینه‌های دیگر هستیم و این بخشی از رایزنی‌های ما با متحدانمان در منطقه و خارج از منطقه است. این امر اعتراض جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را باعث شد که هفته گذشته به واشنگتن رفته بود و احتیاط و ملاحظه خود را نسبت به "پلن بی" احتمالی بیان کرد. وی گفت وقت بازگشت به میز مذاکرات است و نمی‌خواهم به پلن بی فکر کنم زیرا گمان نمی‌کنم این پلن می‌تواند خوب باشد.

واشنگتن درباره‌ دور هفتم مذاکرات محاسبات زیادی دارد. نخست این که دولت کنونی ایران کاملا با دولت قبلی تفاوت دارد یعنی دولتی که به توافق به عنوان امکان ادامه حضور اصلاح طلبان در قدرت نگاه می‌کرد. رئیس جمهوری جدید و تیم او برعکس فکر می کنند و درگیری با آمریکا را ضامن مجبور کردن واشنگتن به لغو تحریم‌ها می‌دانند.

این در حالی است که دولت کنونی آمریکا همچنان لغو تحریم‌های ترامپ نه لغو تمام تحریم ها را مد نظر دارد و بر ایران برای متعهد شدن به تعهداتی مربوط به سیاست هایش در خاورمیانه فشار می‌آورد. بر همین اساس دور بعد مذاکرات عادی نخواهد بود بلکه احتمالا آینده منطقه و نه فقط آینده روابط ایران و آمریکا را برای چند دهه تعیین کند.

مسئله دوم این است که ایران تلاش می‌کند از اختلافات در موضع گیری‌های برخی از اعضای 1+5 مانند آمریکا و انگلیس از یک سو و فرانسه از سوی دیگر استفاده کند. ایران تلاش می‌کند از سردی ای که در روابط این دو طرف پس از اعلام معامله زیردریایی‌ها به وجود آمد، بهره ببرد. برای همین رابرت مالی پس از سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس به پاریس رفت و نشستی را در روز جمعه با مدیران وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) برگزار کرد و وزیر امور خارجه فرانسه بر موضع یکپارچه این طرف ها درباره ضررورت ازسرگیری مذاکرات وین تایید کرد.

در برابر مانور دادن‌های تهران و اعمال فشارهای واشنگتن بهایی که تهران برای بازگشت به مذاکرات طلب می‌کند، بالا است. از جمله دستیابی به تضمین هایی درباره عدم خروج دوباره آمریکا از توافق، عدم وارد کردن برنامه موشکی ایران، تعهد به لغو یکباره تمام تحریم‌ها و آزادسازی میلیاردها دلار از دارایی‌های بلوکه شده این کشور.

این احتمال وجود دارد که تهران درصورتی که به هیچ کدام از شروطش دست نیابد، به مذاکرات برود تنها برای اینکه متهم نشود که مذاکرات را به تعطیلی کشانده است و هم زمان به برنامه غنی‌سازی خود ادامه دهد بدون اینکه آمریکا و غرب ابزاری برای اعمال فشار مستقیم داشته باشند.

این امر درها را به روی جستجو برای گزینه‌های دیگر باز می‌کند و  مسئله نیازمند موضعی یکپارچه در داخل گروه 1+5 است؛ یعنی مسئله‌ای که در سایه بیشتر شدن اختلافات آمریکا و چین غیرممکن است.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11