مسکو به تهران هشدار می دهد در واشنگتن تلاش می کند

دیپلماسی ایرانی: آغاز غنی سازی 20 درصد اورانیوم ایران واکنش های بسیاری را به دنبال داشته است. از جمله واکنش روسیه که آن را نقض برجام دانست. خانم ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه گفت که «ازسرگیری غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصد از سوی ایران انحراف از برجام است».

فارغ از اینکه موضع روسیه، موضع واقعی آن است یا خیر یا آیا واقعا اقدام ایران روسیه را هم عصبانی کرده یا مسکو نسبت به آن بی تفاوت است یا هر چیز دیگری که در این چارچوب بتوان حدس زد، دو نکته قابل ارزیابی است. 

نخست این که روسیه با ایالات متحده به ویژه حزب دموکرات مشکلات عدیده ای دارد، از بحران اوکراین گرفته تا جنس تعامل روسیه با غرب. روسیه هم در اروپا با سیاست های خود اروپایی ها را به چالش کشیده هم در در ایالات متحده مورد اتهام است که از نفوذ خود استفاده کرده تا در سیاست داخلی این کشور از جمله در انتخابات ریاست جمهوری و کنگره این کشور به ضرر حزب دموکرات و به سود جمهوریخواهان استفاده کند. بر کسی پوشیده نیست که حزب دموکرات برآمدن دونالد ترامپ و چهار سال زمامداری او در ایالات متحده را ماحصل تلاش های روسیه می داند و واقعا ترامپ را عنصر روسی و مهره مسکو قلمداد می کند. برای همین پیش بینی می شود با آغاز به کار دولت دموکرات ها در واشنگتن روابط امریکا با روسیه به چالش کشیده شود و دو کشور وارد فاز تازه ای از تنش شوند. اگر به گذشته رجوع کنیم به یاد می آوریم که روابط واشنگتن – مسکو در دوره باراک اوباما چقدر تیره بود و حتی زمزمه رویارویی سخت میان دو طرف به میان آمده بود در حالی که در دوره ترامپ ما وضعیتی به مراتب بهتر و با ثبات تر را در روابط دو طرف شاهد بودیم طوری که می توانیم بگوییم سختگیری خاصی را از سوی ترامپ علیه روسیه شاهد نبودیم.

مساله دیگر به نوع نگاه روسیه به ایران باز می گردد. روس ها بر این باورند با آمدن دولت بایدن تهران – حداقل دولت فعلی – مجددا از آنها فاصله می گیرد و همه توجه خود را متوجه امریکا و به تبع آن اروپا می کند. برای همین نسبت به تهران با شک و تردید برخورد می کنند. نگاهی که چه بسا در میان چینی ها نیز وجود داشته باشد و شاهد آن را کُند شدن روند پیگیری سند 25 ساله همکاری های ایران و چین می توان دانست. 

بنابراین شاید بتوان گفت روسیه دو هدف را در موازات هم دنبال می کند؛ نخست به ایران پیام دهد که اگر بخواهد همانند دفع پیش در سال 2015 که برجام امضا شد و روسیه دید ایران از آن فاصله گرفت و به سمت غرب گرایش پیدا کرد، این بار هم همان گونه رفتار کند، به راحتی از کنار این موضوع نخواهد گذشت و این رفتار را تلافی خواهد کرد. روس ها همانند چینی ها می خواهند این پیام را به تهران بدهند که تهران نمی تواند هر وقت از غرب برید به آنها نزدیک شود و از رابطه با آنها استفاده و بهره برداری کند و هر وقت رابطه اش با غرب بهبود یافت، آنها را رها کند. در طول دو سال اخیر – دست کم از زمانی که ترامپ از برجام خارج شد – روس ها همانند چینی ها در پرونده های مختلف تمام قد در کنار ایران ایستادند و حتی از حق وتوی خود به سود ایران استفاده کردند و حتی در موارد مختلفی به سود ایران تحریم ها را دور زدند. آنها این بار می خواهند به ایران این پیام را بدهند که دیگر از این خبرها نخواهد بود و اگر تهران این بار هم بخواهد از مسکو فاصله بگیرد دیگر نباید در بزنگاه ها روی حمایت ها و همراهی آن حساب کند. 

هدف دوم روسیه به تلاش هایش در واشنگتن باز می گردد مبنی بر این که خود را از اولویت دولت جدید امریکا خارج کند و همان طور که با آمدن ترامپ توانست خود را از اولویت خارج کند و ایران به اولویت واشنگتن تبدیل شد این بار نیز همان سناریو را تکرار کند و ایران را اولویت بایدن قرار دهد. به ویژه که پرونده برجام همچنان روی میز است و جنجال های پیرامون آن ادامه دارد و دولت ترامپ نیز تا آخرین لحظه همچنان روی آن متمرکز است و در حال اعمال هر گونه فشار ممکن به تهران است. در اولویت ماندن تهران برای دولت جدید سبب می شود تا پرداختن به روسیه در اولویت بعدی قرار بگیرد و کمتر در مظان اتهام ها و برخوردهای احتمالی دولت جدید باشد.