چالش‌های توافق اخیر آذربایجان و ارمنستان و ضرورت ادامه تلاش ایران
محسن پاک آیین در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به امضای توافقنامه ارمنستان با روسیه و جمهوری آذربایجان بر سر پایان جنگ در قره باغ، خاطرنشان کرد: این توافق درمجموع از توافقات قبلی مثبت‌تر است و امید را برای استقرار صلح و ثبات منطقه‌ای افزایش می‌دهد؛ چراکه بر اساس این توافق اراضی جمهوری آذربایجان آزاد می‌شود و از این بابت می‌توان گفت جمهوری آذربایجان برنده اصلی این توافق است.
آذربایجان برنده اصلی توافق
وی افزود: آذربایجان این پیروزی را به دلیل حضور در میدان‌های نظامی و پیروزی‌های نظامی به دست آورد و در نهایت روسیه را متقاعد کرد که به‌طورجدی وارد عمل شده و میانجی‌گری کند و ارمنستان را هم متقاعد کرد برای اینکه شکست‌های بیشتری را در میدان جنگ پذیرا نشود به مطالبات آذربایجان جواب مثبت بدهد.
این تحلیلگر تحولات قفقاز ادامه داد: بر اساس این توافق اراضی آذربایجان به‌جز قره‌باغ تا اول دسامبر تماماً به آذربایجان برمیگردد و از این بابت این توافق مثبت و امیدوارکننده است.
حل مناقشه قره‌باغ موکول به مذاکرات بعدی شده
پاک آیین درعین‌حال گفت: مسئله مناقشه قره‌باغ در این توافق حل نشده است و قرار شده موکول به مذاکرات بعدی شود. روس‌ها اعلام کرده‌اند که نیروهای حافظ صلح را از کشور خود برای پنج سال در منطقه مستقر خواهند کرد که این پنج سال به پنج سال دیگر نیز قابل تمدید است. این مسئله به این معنا است که مناقشه قره‌باغ ممکن است تا پنج سال دیگر حل نشود و چه‌بسا تا 10 سال دیگر هم حل‌نشده بماند.
وی اضافه کرد: تا وقتی این مناقشه وجود داشته باشد هم ارمنستان می‌تواند تجدیدقوا کند و دوباره وارد جنگ شود و یا مناطق دیگری را اشغال کند و هم جمهوری آذربایجان می‌تواند به دلیل مطالبات مردم خود برای آزادی قره‌باغ دوباره اقدام به آغاز جنگی دیگر کند؛ بنابراین تا زمانی که مسئله قره‌باغ حل نشود در اختیار جمهوری آذربایجان قرار نگیرد، نمی‌توانیم شاهد صلح قطعی و دائمی باشیم.
پاک آیین با تأکید بر اینکه روند صلحی که آغازشده فقط می‌تواند با حل مناقشه قره‌باغ و بازگشت آن به تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان تکمیل شود، ادامه داد: از سال 1921 جمهوری خودمختار قره‌باغ تحت تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان بود و در زمان فروپاشی هم این وضعیت ادامه داشت. درواقع مرزهای جغرافیایی حاکی از این است که قره‌باغ بخشی از آذربایجان است و این حالت باید استمرار یابد و ما شاهد تجزیه جمهوری آذربایجان نباشیم. در این صورت می‌شود به بقای صلح امیدوار بود.
نقاط ضعف طرح آتش‌بس روسیه
به اعتقاد سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان، این پنج سالی که مشخص‌شده بسیار طولانی است و در مقطع فعلی باید مطالبات جمهوری آذربایجان ادامه پیدا کند تا اینکه به آزادی قره‌باغ و بازگشت آن‌هم دست پیدا کند.
پاک آیین با اشاره به بندهای این توافقنامه و چشم‌انداز دستیابی به ثبات و آرامش به‌واسطه آن، اظهار داشت: طرح روسیه و این اقدام میانجی گرانه اگرچه اقدامی مثبت بود، اما این فرصت را به ارمنستان داده که تجدیدقوا کند و در صورت نیاز درگیر شود. ممکن است آقای پاشینیان تغییر کند و رئیس‌جمهور بعدی این آتش‌بس را نپذیرد و دوباره جنگ شروع شود معتقدم علیرغم برقراری آتش بس، این مناقشه همچنان باقی خواهد ماند.
پذیرش توافق به نفع ارمنستان بود
وی با اشاره به اعتراض‌ها به توافق آتش‌بس در ارمنستان، گفت: در ارمنستان آقای پاشینیان به دلیل مواضعش در این رابطه موقعیت خوبی ندارد. البته معتقدم اقدام او در پذیرش صلح اقدام درستی بود. او هم ارمنستان و هم قره‌باغ را نجات داد. اقدامات روسای جمهور قبل از او مبتنی بر توسعه‌طلبی ارمنی بود و به دنبال این بودند که قره‌باغ را از آذربایجان بگیرند و به انضمام خود درآورند و یا متحد ارمنستان کنند.
این تحلیلگر مسائل قفقاز افزود: درواقع اشغال شهرهای جمهوری آذربایجان نوعی دخالت جدی در امور داخلی آذربایجان بود و مسئله داخلی آن را تبدیل به مسئله‌ای منطقه‌ای کرد؛ بنابراین روسای جمهور قبل از آقای پاشینیان مقصر اصلی بودند که این مناقشه را زنده نگه داشتند که باعث شد ارمنستان از پیشرفت اقتصادی دور بماند و دوستی مردم دو کشور که سال‌ها سابقه داشت تبدیل به دشمنی شود.
پاک آیین با بیان اینکه آقای پاشینیان خواست به این مسئله خاتمه دهد و از اولین روزی که رئیس‌جمهور شد چنین ایده‌ای را هم داشت، گفت: البته این مسئله به‌طور طبیعی نارضایتی مردم ارمنستان را در پی داشته و خواهد داشت و موقعیت او را درخطر انداخته، اما اگر او بتواند برای مردم خود توضیح دهد که این اقدام در جهت منافع مردم ارمنستان و حتی ارامنه قره‌باغ بوده ممکن است بتواند از این مشکلات موفق بیرون بیاید.
ضرورت تداوم تلاش‌های میانجی گرانه ایران
این دیپلمات کشورمان با اشاره به طرح ایران برای حل مناقشه قره‌باغ نیز گفت: در این طرح و در بیانات رهبر معظم انقلاب بحث آزادی اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان و حمایت از تمامیت آن وجود داشت که البته این محقق شده است. اراضی هفت شهر آذربایجان به این کشور برمیگردد اما بحث اصلی خود مناقشه قره‌باغ است که این مطالبه کماکان وجود دارد و تا زمانی که حل نشود احتمال این درگیری وجود دارد و باوجود احتمال درگیری امکان حضور تروریست‌ها در منطقه و مرزهای ایران می‌تواند متصور باشد.
وی تأکید کرد: تلاش‌های میانجی گرانه جمهوری اسلامی ایران باید ادامه پیدا کند و نباید این‌گونه تصور کنیم که موضوع تمام شده است. باید تا آزادی کامل قره‌باغ و بازگشت آن به جمهوری آذربایجان و با احترام به حقوق ارامنه ساکن آنجا، این فعالیت‌های میانجی گرانه ما ادامه پیدا کند.
نظر شما :