چند نکته درباره رفع تحریم های تسلیحاتی ایران

نویسنده: رضا بهارلویی، کارشناس مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: آقای احمد زیدآبادی در مقاله خود اقدامات یکجانبه آمریکا در اجرایی کردن قطعنامه ۱۹۲۹، مانند جلوگیری از فروش سلاح به ایران و همچنین تحریم شرکت‌ها و کشورهای فروشنده تسلیحات به تهران و ایجاد نظام بازرسی کشتی‌های باری با مبداء و مقصد ایران، آن‌هم بدون همکاری و هماهنگی با کشورهای دیگر جهان بخصوص دیگر اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت سازمان ملل را از جمله توانایی‌هایی معرفی کرده‌اند که این کشور به مانند مورد توقیف نفتکش‌های حامل سوخت به مقصد ونزوئلا می‌تواند پیاده کند.
 
در این خصوص، بد نیست به چند نکته اساسی توجه داشته باشیم:

۱. اکثر شرکت‌های تولیدکننده سلاح در روسیه و چین یا دولتی هستند و یا شبه‌دولتی. در نتیجه، تحریم این دست از شرکت‌های صنعتی – نظامی به‌نوعی تحریم دولت متبوع آنها محسوب می‌شود و از زمان آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا تاکنون تحریم‌های زیادی توسط این کشور علیه دولت‌های چین و روسیه اعمال شده است.

۲. یکی از دلایل عدم همکاری‌های اقتصادی کشورهای مختلف جهان با ایران بعد از اجرایی شدن مجدد تحریم‌های ثانویه توسط ایالات‌ متحده به این مساله مهم برمی‌گردد که در این کشورها بخصوص در اروپا، چین و کره، آن دسته از صنایع و بخش‌های مالی و تجاری که در راستای سرمایه‌گذاری، انتقال تکنولوژی و واردات به درد ایران می‌خورند، در اختیار بخش خصوصی هستند. در نتیجه به دلیل فعالیت اقتصادی و تجاری این مجموعه‌ها با آمریکا و معاملات دلاری آنها و همچنین داشتن حساب‌های بانکی در بانک‌های آمریکایی، ترس از تحریم مانع از فعالیت و همکاری آنها با ایران شده است. مورد روشن آن شرکت‌های اروپایی که حتی با وجود برقراری کانال مالی اینستکس و حمایت و تشویق سه قدرت اروپایی برای انجام معاملات ضروری با ایران، از ترس تحریم شدن، به‌هیچ‌وجه حاضر به پذیرفتن ریسک تجارت با کشور ما نیستند.

۳. دولت ایران به مانند مورد توان هسته‌ای بارها اعلام کرده است که اساسا به‌خاطر نداشتن استراتژی تهاجمی در منطقه غرب آسیا، نیازی به داشتن زرادخانه‌‌ای از سلاح‌های تهاجمی نداشته و ندارد. نیازهای تسلیحاتی ایران اعم از سامانه‌های پدافندی مانند اس-۴۰۰، موشک‌های دریایی سطحی و زیرسطحی، هواپیماهای نظامی و ادوات زرهی تنها برای دفاع از تمامیت ‌ارضی ایران در منطقه‌ای است که کشورهای بسیاری در آن، چه با وجود جمهوری اسلامی و چه با حکومت هر رژیم سیاسی دیگری بر این تمامیت سرزمینی، اساسا با یک ایران قدرتمند مخالف هستند و حتی اگر ما قائل به مذاکره با همسایگان خود باشیم، این دست از کشورها با یک ایران ضعیف به یک توافق برد – برد رضایت نخواهند داد. در نتیجه، قدرت ایران می‌تواند پایه یک مذاکره موفق در قالب امنیت دسته‌جمعی در منطقه غرب آسیا باشد.

۴. برخلاف گفته‌های مقامات آمریکایی بخصوص وزیر امورخارجه این کشور، گروه‌های شبه نظامی تحت حمایت ایران، به علت نوع کارکرد، تشکل‌یابی و هدف مورد انتظار و عدم وجود زیرساخت‌های آموزشی و لجستیکی نه نیازی دارند و نه می‌توانند به جنگنده‌های تهاجمی و ادوات زرهی سنگینی مانند تانک مجهز شوند. گروه‌های مقاومت به دلیل استفاده از تاکتیک نامتقارن مبارزه با نیروهای مقابل، به تسلیحات دیگری نیاز دارند که چه قبل از صدور قطعنامه ۱۹۲۹ و چه در زمان صدور این قطعنامه و چه در زمان اجرایی شدن قطعنامه ۲۲۳۱ و چه در حال که آمریکایی‌ها ادعای بازگشت قطعنامه‌های پیشین را دارند؛ این تجهیزات از مجراهای گوناگون به دست آنها رسیده است.

۵. با توجه به نیازهای دفاعی ایران، محتمل‌ترین مقصد خریدهای نظامی ایران روسیه خواهد بود. بخصوص در دو مورد خاص و مهم سامانه‌های پدافندی برای جلوگیری از رخنه نظامی آمریکا و شرکای منطقه‌ای آن به عمق خاک ایران و همچنین، نوسازی ناوگان هوایی جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش است. در این فقره، روس‌ها قطعا بیش از چینی‌ها همکاری خواهند کرد./راهبرد