در صورت عدم تمدید تحریم تسلیحاتی هم بعید است چین و روسیه به ایران سلاح بفروشند

صابر گل عنبری، کارشناس ارشد مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی - هنوز چند ماه مانده تا بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر آینده برداشته شود. بعد از آن از لحاظ قانونی ایران می‌تواند سلاح وارد کند و طبق حقوق بین‌الملل کشورهای دیگر مجاز به فروش سلاح‌های غیر ممنوعه به ایران هستند. اما آمریکا تحرکات دیپلماتیکی را برای تمدید این تحریم آغاز کرده است و از اعضای شورای امنیت خواسته است این تحریم را تمدید کنند.  دور از ذهن است که این اتفاق بیفتد؛ نه حتی چین و روسیه، بلکه احتمالا شرکای اروپایی برجام نیز تمایل زیادی نشان ندهند. از این جهت که چنین اقدامی نقض مستقیم و رسمی برجام بوده و نمی‌خواهند با این کار ایران فراتر از پنج گام کاهش تعهدات خود برود.

البته به نظر نگارنده این‌ها زیاد مهم نیست؛ به این علت که اگر هم تمدیدی صورت نگیرد، باز عملا بعید است که کشوری حتی چین و روسیه با تمسک به رفع تحریم‌ تسلیحاتی حاضر به فروش سلاح به ایران باشد. داستان دقیقا مثل همین تحریم‌های اقتصادی خواهد بود که طبق همین قطعنامه برداشته شده‌اند، اما همه کشورهای جهان بر خلاف مفاد قطعنامه عمل کرده و به این تحریم‌ها با درجات متفاوتی پایبند هستند؛ به این علت که تنظیم کننده اساسی روابط بین‌الملل نه حقوق بین‌الملل بلکه منافع است.

در واقع اطمینان اروپا از پابرجا ماندن این تحریم با وجود رفع قانونی آن، یکی دیگر از دلایل خودداری آن از تمدید صوری این بند قطعنامه ۲۲۳۱ به شمار می‌رود.

البته این وسط دور از انتظار نیست که روسیه برای بالا بردن قدرت چانه‌زنی خود در مقابل غرب بخواهد در جهت انعقاد قرارداد فروش سلاح حرکت کند، بدون این که قصد عملیاتی کردن آن را داشته باشد تا از آن به عنوان اهرم فشاری علیه آمریکا به ویژه در بحث لغو تحریم‌ها علیه مسکو بهره ببرد. 

حتی اگر هم بخواهیم خوشبینانه نگاه کنیم و روسیه واقعا به دنبال انعقاد چنین قراردادی باشد، باز شکل روابط راهبردی آن با اسرائیل اجازه نمی‌دهد عملیاتی شود.

به هر حال، چه تحریم تسلیحاتی ایران رفع شود چه نشود، عملا اتفاق خاصی نمی‌افتد و این جنجالی هم که آمریکا اخیرا سر این قضیه راه انداخته بیشتر ناظر به تابوسازی از فروش سلاح به ایران و بر حذر داشتن کشورها پس از انجام آن پس از اکتبر آینده است.