بازنگری موضع هسته ای در دولت ترامپ و نقش ایران در راهبرد جدید هسته ای آمریکا
راهبرد هسته ای دولت ترامپ (بخش پایانی)
نویسنده: رضا رسالت، کارشناس روابط بین الملل
دیپلماسی ایرانی:
بازگشت به سلاح‌های هسته‌ای کوچک
در حالی که دولت ترامپ مشغول «بازنگری موضع هسته‌ای NPR 2018» آمریکاست، وسوسه سلاح‌های هسته‌ای کوچک دوباره مطرح است. این بازنگری تلاش خواهد کرد تا دیدگاه رئیس جمهوری آمریکا را درباره اینکه کارآیی سلاح‌های هسته‌ای چیست و چه نوع و چه تعداد از این جنگ‌افزارها برای اجرای راهبرد آمریکا مورد نیاز است، برای آمریکایی‌ها و جهان ترسیم کند.
کارشناسان اندیشکده کارنگی به‌طور فزاینده و قابل درکی در مورد دکترین هسته‌ای روسیه و استقرار گسترده سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی نگران هستند و استدلال می‌کنند که آمریکا باید با تهدید به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای کوچک خود، بازدارندگی را افزایش دهد و این تهدیدها را با ساخت بیشتر این‌گونه سلاح‌ها معتبرتر کند. تفکر آنها این است که افزایش موجودی این سلاح‌ها باعث می‌شود دشمنان به‌این باور برسند که احتمال استفاده آمریکا از سلاح‌های هسته‌ای بیشتر شده است و در نتیجه چشم‌انداز کلی استفاده از سلاح‌های هسته‌ای کاهش خواهد یافت.
در حالی که شرایط خاص ممکن است جدید باشد، بحث در مورد سلاح‌های هسته‌ای کوچک جدید نیست. از تلاش برای توسعه بمبهای نوترونی با تشعشع زیاد و موج انفجار کم در دهه 1970 گرفته تا دکترین "واکنش انعطاف‌پذیر" که منجر به تولید هزاران سلاح هسته‌ای تاکتیکی آمریکا شد، بحث‌‌هایی است که قبلا هم مطرح بوده، اما در هیچ‌یک از بحث‌‌ها و تحلیل‌‌های کنونی، شاهدی وجود ندارد که نشان دهد ملاحظات روسیه یا کره شمالی برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در ضربه اول، اعتبار یا اندازه بازدارندگی آمریکا را مد نظر قرار دهد.
این در حالی است که شواهد فراوانی، از اظهار نظرهای علنی گرفته تا تعامل دیپلماتیک، وجود دارد که نشان می‌دهد مسکو و پیونگ‌یانگ برای جبران ضعف خود، تهدید به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در ضربه اول می‌کنند.
جان ولفستال از اندیشکده کارنگی معتقد است: افزایش طیف وسیعی از گزینه‌‌های واکنش هسته‌ای برای آمریکا طبق NPR 2018، هیچ تاثیری بر نگرانی‌‌های اساسی کشورهای مانند روسیه و کره‌شمالی نخواهد داشت و تمایل آنها را برای بررسی استفاده زودهنگام از سلاح‌های هسته‌ای تغییر نخواهد داد. علاوه بر این، کاهش آستانه توسل آمریکا به سلاح‌های هسته‌ای ممکن است بی‌ثباتی را تشدید کند و احتمال نوعی درگیری منجر به استفاده دشمنان از سلاح‌های هسته‌ای را افزایش دهد. واقعیت تلخ در برتری نظامی متعارف آمریکا این است که صرف‌نظر از قابلیت‌‌های هسته‌ای و حتی استفاده از آن، دشمنانی که در جنگ متعارف با آمریکا شکست بخورند، ممکن است به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای متوسل شوند.
4-تسلیحات هسته‌ای جدید
تسلیحات هسته‌ای آمریکا در حوزه‌های سه‌گانه موسوم به (Triad) پرتاب می‌شوند:
هوائی: در بخش هوائی مربوط به NPR ترامپ آمده است: ایالات متحده 46 فروند بمب‌افکن راهبردی با قابلیت حمل سلاح اتمی B-52H و 20 فروند بمب‌افکن راهبردی رادارگریز و پنهان‌کار با قابلیت حمل سلاح اتمی B-2A دارد. آمریکا برای مدرن‌سازی بخش هوائی، برنامه جایگزینی بمب‌افکن‌های راهبردی را شروع و قرار است بمب‌افکن‌های راهبردی B-21 Raider جایگزین نسل قدیمی شود. پیش‌بینی می‌شود این برنامه تا میانه‌های دهه 2020 محقق شود. بمبهای هسته‌ای برای بخش نیروی هوائی از نوع B83-1 و B61-11 بوده و در اینده نیز این بمب‌ها تا 2020 حفظ خواهد شد. موشک‌های هوا به زمین هسته‌ای (ALCMs) با موشک‌هایی از نوع بلندبرد استندآف (LRSO) مدرن‌سازی شده و بمب‌افکن‌های راهبردی B-52H به نسل بعدی این تسلیحات مجهز خواهند شد. بروکینگز ساخت تسلیحات مذکور را مربوط به NPR دولت اوباما در 2010 می‌داند و مهمترین مسئله‌ای که برنامه LRSO دارد مربوط به کارآمدی آن است. کارشناسان بروکینگز معتقدند سلاح‌هایی از نوع LRSO که قرار است بر هواپیماهای B-2A نصب شوند، ممکن است کارآمد نباشند؛ زیرا برخلاف تبلیغات وسیع، هواپیماهای B-2A قابلیت نفوذ کافی به عمق دشمن برای نابودی اهداف را ندارند. بروکینگز بازگشت دوباره موشک‌های کروز شلیک‌شونده از زیردریایی‌ها (SLCMs) را مورد تردید قرار داده است. این موشک‌ها در NPR بازنشست شده بودند. بروکینگز اظهار داشته: معلوم نیست بازگشت موشک‌های SLCMs تا چه حد می‌تواند امنیت منطقه‌ای آمریکا و هم‌پیمانان را تضمین کند.
دریایی: در NPR دولت ترامپ، آمریکا بخشی از موشک‌های بالستیک شلیک‌شونده از زیردریایی‌ها (SLBMs) و موشک‌های کروز شلیک‌شونده از زیردریایی‌ها (SLCMs) را به سلاح‌های هسته‌ای کوچک و سبک تغییر ماهیت خواهد داد. از اینرو موشک‌های زیردریایی‌ها به تسلیحات سبک هسته‌ای مانند تریدنت D5 تبدیل می‌شوند. از نظر بروکینگز تسلیحات SLBMs همیشه راهبردی بوده و در تاریخ هیچ دولتی اینکار را نکرده بود. بروکینگز این راهبرد را اشتباه توصیف کرده و اشعار داشته تا زمانی که کلاهک هسته‌ای هدف را نابود نکند، مشخص نمی‌شود سلاح هسته‌ای کوچک است یا خیر. از سوی دیگر هر زیردریایی آمریکا 20 موشک تریدنت را حمل می‌کند و مجموعا 80-100 کلاهک هسته‌ای در هر زیردریایی اتمی مستقر شده است. این زیردریایی‌ها نقش اصلی را در راهبرد بازدارندگی هسته‌ای آمریکا ایفا می‌کنند. ویژگی منحصر به فرد زیردریایی‌ها مشخص نبودن مکان جغرافیایی آنها به دلیل گردش دائم است، حال اگر یک موشک اتمی با کلاهک هسته‌ای کوچک از زیردریایی شلیک شود که تنها یک حمله هسته‌ای محدود بوده و مکان زیردریایی را افشا می‌کند. بدین جهت این زیردریایی و بازدارندگی به خطر می‌افتد.
زمینی: در بخش زمینی، آمریکا قصد دارد موشک‌های بین‌قاره‌ای مینوتمن 3 را با موشک‌های جدیدتر تا 2029 جایگزین کند.
نتیجه‌گیری
محرمانگی سند اصلی: لازم به ذکر است، سند NPR محرمانه بوده و سند منتشر شده پیش‌نویس سند اصلی است. بسیاری از بخش‌های حساس و سری در سند محرمانه ذکر و حفظ می‌شود. با این حال در کلیت موضوع تفاوتی زیادی نداشته و می‌توان از روی این سند به روندهای آینده راهبرد هسته‌ای آمریکا رسید.
ایران در راهبرد هسته‌ای: نقطه عزیمت «بازنگری موضع هسته‌ای» 2018 آمریکا در دولت ترامپ، تهدیدزدائی از ایران هسته‌ای و تهدیدزایی به کشورهایی نظیر چین و روسیه است. در نسخه 2010 این سند، آمریکا خود را پایبند به عدم ضربه نخست در قبال کشورهای عضو NPT دانسته ولی ایران و کره‌شمالی را از این قاعده مستثنی کرده بود. ولی در این سند تمرکز اصلی ایالات متحده تحت زعامت ترامپ بر کره‌شمالی، روسیه و چین هسته‌ای است تا ایران. هرچند ایران در این سند به عنوان تهدید قلمداد می‌شود ولی نه در ردیف تهدیداتی چون کشورهای فوق‌الذکر.
واکنش محتمل آمریکا با تکیه بر تسلیحات هسته‌ای: در این سند در مقایسه با سند 2010، ایالات متحده به نوعی از پایبندی خود به حقوق بین‌الملل و اجرای اصول ضرورت و تناسب در دفاع مشروع فاصله گرفته است. از سویی آمریکا تنها در صورت حملات هسته‌ای، از تسلیحات اتمی خود استفاده نخواهد کرد، به عبارتی در صورت وقوع یک تجاوز یا تهدید ترکیبی متعارف و بزرگ علیه آمریکا، این کشور از تسلیحات هسته‌ای استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر آمریکا تجاوز را تنها حمله مسلحانه به سرزمین مادری ندانسته و تنش‌های هسته‌ای محدود با کره شمالی و یا حملات سایبری را نیز در زمره تجاوز قلمداد می‌کند. این تعریف موسع از تجاوز حوزه‌های بسیاری را دخیل معادلات سیاسی و حقوقی می‌کند. در این میان حوزه سایبری اصلی‌ترین حوزه است. ایالات متحده که از حملات سایبری کشورهایی مانند چین و روسیه به ستوه آمده در نظر دارد بازدارندگی هسته‌ای محدود خود را در این حوزه نیز اعمال کند. از اینرو درصورت وقوع حمله سایبری گسترده، آمریکا قائل به دفاع و بازدارندگی هسته‌ای محدود خواهد بود.
تجهیزات جدید: در این راهبرد ایالات متحده تا 2030 به تجهیزات راهبردی و تسلیحات هسته‌ای بروز و مدرن مجهز خواهد شد. برنامه مدرن‌سازی 400 میلیارد دلار هزینه به وزارت دفاع تحمیل کرده و مهمترین قسمت بروز رسانی مربوط به مدرنیزه کردن سیستم فرماندهی و کنترل نیروهای هسته‌ای آمریکا خواهد بود. این سیستم به عبارتی زیرساخت نرم‌افزاری تسلیحات هسته‌ای بوده و با روزآمدی، کارآمدی سیستم ارتقا خواهد یافت.
نظر شما :