بازنگری موضع هسته ای در دولت ترامپ و نقش ایران در راهبرد جدید هسته ای آمریکا
راهبرد هسته ای دولت ترامپ (بخش اول)
نویسنده: رضا رسالت، کارشناس روابط بین الملل
دیپلماسی ایرانی:
مقدمه
انتشار نسخه پیش‌نویس «بازنگری موضع هستهای» (NPR) آمریکا در ژانویه 2018 باعث به وجود آمدن مباحثاتی در میان کارشناسان خلع سلاح در این کشور شد. پیش از این، آخرین بار در 2010 توسط دولت اوباما راهبرد هستهای آمریکا منتشر شده بود. دولت ترامپ به سان سایر راهبردها و سیاست‌های خود در سالهای گذشته، در حوزه هستهای نیز موضع بسیار تهاجمی‌تری اتخاذ کرده و این بر آینده استفاده از تسلیحات هستهای تاثیر خواهد گذاشت. لازم به ذکر است احتمالا آمریکا حداقل 5-10 سال بر این موضع هستهای متکی باشد. این در حالی است که دولت ترامپ در حال اتهام افکنی به کشورمان در باره استفاده ی صلح آمیز از انرژی هسته ای است.
1-بودجه لازم برای راهبرد هستهای جدید
در سند 2010 NPR متعلق به دولت اوباما، راهبرد هستهای آمریکا برای 10 سال آینده هزینه‌ای معادل 400 میلیارد دلار را به بودجه فدرال تحمیل می‌کرد. در سند NPR دولت ترامپ، ادعا می‌کند تنها به 6.4 درصد از بودجه سالانه وزارت دفاع برای راهبرد هستهای دولت ترامپ نیاز است. ولی این تمام ماجرا نیست، بودجه برنامه بهسازی جنگنده‌های F-35 برای حمل تسلیحات هستهای به 700-800 میلیارد دلار بودجه طی 50 سال نیاز دارد. از این رو این برنامه سالانه 2-3 درصد از بودجه سالانه وزارت دفاع را به راهبرد هستهای ترامپ اضافه می‌کند. بروکینگز باور دارد هزینه ناشی از راهبرد هستهای ترامپ باعث خواهد شد در آینده بودجه کمتری به تسلیحات متعارف نیروهای نظامی آمریکا برسد.
2-مدرن‌سازی فرماندهی و کنترل
در راهبرد هستهای دولت ترامپ (NPR 2018) بر مدرن‌سازی سیستم فرماندهی، کنترل و ارتباطات هستهای (NC3) تاکید شده است. سیستم NC3 وظیفه کنترل و هدایت تسلیحات هستهای آمریکا را برعهده دارد. طبق NPR دولت ترامپ، « NC3 امروزی ماحصل جنگ سرد بوده و آخرین بار در سه دهه قبل روزآمد شده است. این سیستم باید با فعالیت‌های مخربانه دشمنان آمریکا در فضای سایبری و فضای ماورا و همچنین راهبرد هستهای «ضربه نخست محدود» تطابق یافته و بروز شود.»
جیمز اکتون، کارشناس اندیشکده شورای روابط خارجی، مدرن‌سازی سیستم فرماندهی و کنترل تسلیحات هستهای آمریکا را در راهبرد هستهای دولت ترامپ مناسب دانسته است، ولی احتمالا این مدرن‌سازی نتواند موفقیتی حاصل کند. طبق سند راهبرد، در صورت وقوع یک حمله متعارف ترکیبی و بزرگ، آمریکا می‌تواند در پاسخ به این حمله و دفاع از خود به تسلیحات هستهای متوسل شود. این اولین بار است که در راهبرد هستهای، ایالات متحده صریحا از توسل به تسلیحات هستهای در مقابل یک حمله متعارف سخن به میان آمده است. حال وظیفه NC3، تحلیل حمله هستهای در پاسخ به حمله (متعارف و یا هستهای) از سوی مرکز فرماندهی و کنترل است. به عبارت دیگر این مرکز تصمیم‌سازی می‌کند آیا ایالات متحده در شرایط خاص و بحرانی از تسلیحات هستهای استفاده کند یا خیر.
جیمز اکتون به چالش‌های موجود برای سیستم فرماندهی و کنترل اشاره کرده است. سیستم فرماندهی و کنترل از 6 ماهواره برای شناسایی حمله هستهای به آمریکا استفاده می‌کند. 4 ماهواره هم برای انتقال فرامین و دستورات به نیروهای هستهای در شرایط حاد و بحرانی برای پاسخ به حمله هستهای علیه آمریکا به کار گرفته می‌شوند. از نظر اکتون موشک‌های ضدماهواره روسیه و چین بزرگترین خطر برای نیروهای هستهای آمریکا بوده و امکان دارد این سیستم را با چالش و ناکارآمدی مواجه کنند. در 2014، ژنرال ویلیام شلتون ، فرمانده نیروی فضایی سیستم NC3، آشکارا اعلام کرد: هدف قرار گرفتن ماهواره‌های شناسایی حمله هستهای دشمن و یا نابودی آنها، باعث می‌شود ایالات متحده نتواند حملات هستهای بالقوه و در حال انجام علیه آمریکا را رصد کرده و به این ترتیب آمریکا نمی‌تواند پاسخی به حمله هستهای دشمنان خود دهد.
شایان ذکر است ماهواره‌های شناسایی متعلق به سیستم NC3 کاربرد دوگانه دارند، به عبارت دقیقتر در صورتی که روسیه و چین یک موشک بالستیک و غیرهسته‌ای به طرف آمریکا شلیک کنند، باز توسط این ماهواره‌ها شناسایی و به سیستم NC3 انتقال می‌یابد. حال در صورتی که روسیه و چین با موشک‌های متعارف و غیرهسته‌ای این ماهواره‌ها را هدف قرار دهند، علی‌القاعده انتظار حمله هستهای از جانب آمریکا وجود ندارد، ولی طبق NPR دولت ترامپ، آمریکا در این صورت از حمله هستهای برای پاسخ به انهدام ماهواره شناسایی با سلاح غیرهسته‌ای توسط دشمن، استفاده خواهد کرد.
2-اتکای بیش از حد بر تسلیحات هستهای
تعداد سلاح‌های هستهای آمریکا در 4 دهه گذشته به شدت کاهش یافته است، اندیشکده بروکینگز با انتقاد از راهبرد هستهای دولت ترامپ گفته است: «در 2010 دولت اوباما با تصویب NPR، هم تعداد و هم نقش تسلیحات هستهای در راهبرد امنیت ملی آمریکا را کمرنگ کرد. در NPR 2010 تنها هدف تسلیحات هستهای ایالات متحده، بازدارندگی و جلوگیری از حمله هستهای به آمریکا، متحدین و یا نیروهای نظامی کشور بود. ولی NPR جدید رویکرد متفات‌تری را اختیار کرده است. مشابه با NPR 2010 در نسخه جدید و 2018 NPR، استفاده از تسلیحات هستهای به "شرایط حاد" موکول شده، ولی تعریف وسیعتری از شرایط حاد در موضع هستهای ترامپ برگزیده شده است. برای نمونه در صورت حمله غیر راهبردی و غیرهسته‌ای به آمریکا با تسلیحات متعارف به زیرساخت‌ها و جمعیت غیرنظامی و یا نیروهای نظامی، ایالات متحده می‌تواند به حمله هستهای دست یازد.
از نظر بروکینگز رئیس‌جمهور قبلی با هوشمندی، رقابت نظامی آمریکا را به حوزه تسلیحات متعارفی کشاند که نیازمند فناوری‌های «های‌تِک» بوده و به‌نوعی آمریکا در آن مزیت نسبی داشت. ولی ترامپ رقابت نظامی را به حوزه تسلیحات هستهای کشانده و در آن رقیبان آمریکا مانند روسیه مزیت نسبی دارند.
نظر شما :