تحلیل استفاده ابزاری دولت از کرونا برای پیشبرد سیاست خارجی از اساس غلط است

نویسنده: علی ربیعی، دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهوری و سخنگوی دولت

دیپلماسی ایرانی: شنبه سوم اسفند (چند روز پس از تأیید ورود کرونا به ایران) در جلسه‌ای با حضور جمعی از مدیران مسئول رسانه‌ها هشدار دادم اگر مسأله اپیدمی کرونا در دام تعارضات سیاست داخلی، اختلافات سیاسی و تسویه حساب‌های جناحی بیافتد، تاب‌آوری مردم و تلاش‌های دولت و نظام برای غلبه بر این بیماری همه‌گیر به شدت ضعیف می‌شود.

بسیاری این هشدار را نادیده گرفتند. اولین بار مخالفان دولت تلاش کردند بخشی از مشارکت پایین مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی را به اعلام ورود کرونا چند روز قبل از انتخابات نسبت دهند. تعبیر «کرونای بنفش» از دل همین تحلیل و غرض‌ورزی نادرست و نگاه سیاست‌زده به یک مسأله بهداشت عمومی بیرون آمد. همان موقع احساس کردم گروهی می‌خواهند از آب گل‌آلود زندگی کرونازده مردم، ماهی سیاسی صید کنند.

کرونا حالا در ایتالیا، آلمان، فرانسه، انگلستان و آمریکا هم مشاهده و معلوم شده است که اصلاً بازی سیاسی نیست. تعداد جان‌باختگان و عواقب اقتصادی آن در ایران و همه جهان نشان می‌دهد که اعلام آن تابع منطق سیاسی نیست، بلکه صرفاً مسأله‌ای مرتبط با سلامت میلیون‌ها ایرانی است.

این هم واقعیتی است که ایران تنها کشور درگیر با کروناست که هم‌زمان با تحریم‌ها نیز سخت درگیر است. بدیهی است که دولت به عنوان مسئول تأمین منافع ملی ایرانیان و صیانت از جان ایشان، از هیچ تلاشی برای رفع موانع موجود بر سر تقویت ایرانیان برای مقابله با کرونا دریغ نمی‌کند. این تلاش‌ها شامل فعالیت‌های بین‌المللی برای نشان دادن عواقب مخرب تحریم‌های ظالمانه آمریکا بر امکانات، تجهیزات، دارو و سایر ملزومات ضروری برای حفظ جان ایرانیان در مقابل کرونا نیز می‌شود. دولت بنابراین با تمام توان در نشان دادن ابعاد جنایت آمریکایی‌ها درخصوص تحریم ایران و ممانعت از تسهیل ورود منابع مالی و ملزومات مقابله با کرونا، فعالیت می‌کند.

نگاه سیاست‌زده‌ای که اعلام کرونا را اقدامی برای کاهش مشارکت در انتخابات تفسیر کرد و آن‌ را به سیاست داخلی پیوند زد، به وجه دیگری بحران کرونا را به سیاست خارجی پیوند می‌زند و بدون هر گونه شواهدی، باز هم بر بی‌اعتمادی و تضعیف تلاش‌های ملی دولت و ملت برای مقابله با کرونا می‌افزاید.

مفروضات این تحلیل که آمریکایی‌ها ممکن است بر اثر تشدید بحران کرونا در ایران و افزایش جان‌باختگان درصدد تضعیف تحریم‌ها برآیند از اساس غلط است. روابط بین‌الملل بر مبنای اخلاق و دلسوزی بنا نشده است. آمریکایی‌ها که سابقه بمباران اتمی هیروشیما، استفاده از تسلیحات اتمی ضعیف‌شده در جنگ‌های مختلف و اعمال تحریم‌های بین‌المللی منجر به کشته شدن نیم میلیون کودک عراقی را دارند، بر اثر افزایش تعداد کشته‌های کرونا در ایران، دست از تحریم نمی‌کشند.

واقعیت آن است که با بروز هر گونه ضعفی – از جمله تعمیق ابعاد بحران کرونا در ایران – انگیزه آمریکایی‌ها برای تشدید تحریم‌ها بیشتر می‌شود. دولت، دستگاه سیاست خارجی و شخص رئیس‌جمهوری که سال‌ها مواجهه با رفتار آمریکایی‌ها را تجربه کرده‌اند، بیش از هر کسی بر میزان غیراخلاقی بودن سیاست خارجی به‌طور کلی و سیاست خارجی دولت‌های آمریکا آگاه هستند. این تحلیل که دولت قصد دارد از ابزار کرونا برای پیشبرد سیاست خارجی، شکستن تحریم‌ها یا احیای برجام استفاده کند، از اساس غلط و ناسازگار با منطق سیاست خارجی است.

دولت اولاً تمام نیروی خود را برای مهار بحران کرونا بسیج کرده است و از آن استفاده می‌کند. ثانیاً، بسیج داخلی برای غلبه بر کرونا – و حفظ حتی یک انسان و شهروند ایرانی بیشتر از بیماری کرونا – نافی تلاش برای نشان دادن منطق زورگویی و غیرانسانی آمریکا در تحریم ایران نیست، اما تشدید کرونا هیچ نفعی به حال رفع تحریم‌ها ندارد و هر گونه نشان دادن ضعف از سوی ایران، آمریکایی‌ها را در تحریم‌ها مصمم‌تر می‌کند. دولت بیش از هر کسی آگاه است که پیروزی در مهار کرونا، ابزار مهم‌تری برای رفع تحریم است.

همان گونه که هشدارم درباره پیوند نزدن کرونا و سیاست داخلی را عده‌ای به گوش نگرفتند و غلط بود، پیوند زدن کرونا و سیاست خارجی هم نادرست و خسارت‌بار است. من به عنوان یک شهروند ایرانی توصیه می‌کنم بگذارید مردم و دولت در کنار هم از درد تحمیل‌شده بر جامعه به سلامت عبور کنند. تبیین‌ها و نزاع‌هایتان را بگذارید برای بعد، وقت برای موشکافی همه ابعاد مسأله کرونا بعد از گذر از این بحران باقی است.

این هم از مصائب جامعه‌ای سیاست‌زده و پرمناقشه است که کرونا را نیز بی‌شواهد به سیاست داخلی و خارجی پیوند می‌زند و ثمره‌اش جز افزودن بر بی‌اعتمادی‌ها و تضعیف اراده عمومی برای مقابله با اپیدمی کرونا و خسارت بیشتر برای مردم نیست.