اروپا نگران عدم تمایل ترامپ به یک توافق جدید با ایران

نویسنده: لارا روزن

دیپلماسی ایرانی: دیپلمات های اروپایی که سعی دارند از کمپین «اعمال فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ برای مذاکره در جهت توافق جدید بهره ببرند، دچار نگرانی فزاینده شده اند چرا که می گویند مقامات آمریکایی ظاهرا در ماه های اخیر تصور می کنند که نظام ایران در آستانه فروپاشی است و از این رو، حتی به رغم پیشروی ایران در برنامه هسته ای، دیگر تمایلی به بازگشت پای میز مذاکره نشان نمی دهند. مقامات اروپایی تصدیق می کنند که نظام ایران تحت فشار قرار دارد، اما تصور آشکار دولت ترامپ مبنی بر اینکه کار نظام ایران به پایان رسیده و نهایتا یا فرو می پاشد یا فهرست طولانی مطالبات ایالات متحده را می پذیرد، قبول ندارند.

یک منبع دیپلماتیک اروپایی گفت: «ما فکر می کنیم که ایرانی ها می توانند درد زیادی را تحمل کنند. مشکل اعمال فشار حداکثری مخاطره بالای آن است. ما واقعا احساس می کنیم که اگر اعمال فشار حداکثری ایران را به خروج کامل از برجام و گسترش برنامه هسته ای ترغیب کند، هیچ پاسخی برای مشکل وجود نخواهد داشت. آنگاه باید چه کرد؟»

ترامپ که پیشتر گفته بود علاقه ای به تغییر نظام در ایران ندارد، 4 فوریه در اظهاراتی نسبتا کوتاه درباره سیاست خارجی به اعتراضات ایران اشاره کرد و در حالی که به نظر می رسید به چشم انداز لغو تحریم ها در ایران اشاره دارد، گفت که مسئولیت هر گونه تغییری در وضعیت موجود کاملا بر عهده ایران است. او گفت: «در ماه های اخیر شاهد بودیم که ایرانی های پر غرور در مخالفت علیه دولت به پا خواسته اند. جمهوری اسلامی ایران باید به تلاش برای دستیابی به سلاح های هسته ای خاتمه دهد و در جهت منافع مردم خود گام بردارد. اقتصاد ایران به دلیل تحریم های ما بسیار ضعیف عمل می کند. می توانیم به آنها کمک کنیم تا بهبودی بسیار خوب و کوتاه مدت داشته باشند. همه چیز می تواند خیلی سریع پیش برود، اما شاید آنها خیلی مغرورتر از آن باشند که از ما کمک بخواهند. ما اینجا هستیم. بگذارید ببینیم کدام مسیر را انتخاب می کنند. همه چیز به آنها بستگی دارد.»

دیپلمات های اروپایی گفتند که در دولت ایالات متحده دونالد ترامپ بیش از همه به تلاش های امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، در تابستان و پاییز گذشته برای میانجی گری بین آمریکا و ایران توجه نشان داده بود و ترامپ می خواست مذاکرات را با یک عکس دو نفره با حسن روحانی، همتای ایرانی خود آغاز کند. اما ایرانی ها اصرار داشتند که پیش از برگزاری جلسه به نوعی تضمین تسهیل تحریم ها نیاز دارند. در حالی که فرانسوی ها می گویند توانسته اند ایالات متحده و ایران را به موافقت با یک چارچوب چهار بخشی برای مذاکرات آتی متقاعد کنند، اما تلاش های آنها برای برای مهندسی یک جلسه یا تماس تلفنی بین ترامپ و روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در ماه سپتامبر نتیجه ای نداد. تلاش های بعدی برای پیشبرد چارچوب توافقی و پیشبرد مذاکرات رفع تنش ها پس از آغاز تظاهرات در ایران در اعتراض به افزایش قیمت بنزین در ماه نوامبر متوقف شد و دولت ترامپ به این نتیجه رسید که ایران برای مذاکره تحت فشار بیشتری قرار گرفته است. علی واعظ، مدیر برنامه های ایران در گروه بین المللی بحران، گفت: «دولت ترامپ در پی اعتراضات اکنون معتقد است که ایرانی ها نسبت به قبل در وضعیت ضعیف تری قرار دارند و از این رو، آمریکا آمادگی قائل شدن هیچ گونه امتیازی برای ایران را ندارد. ما این فیلم را قبلا دیده ایم. طرف ضعیف تر هرگز اولین قدم را در ابتکارعمل دیپلماتیک بر نمی دارد. این طرف مقابل است که می تواند امتیاز بدهد. فرانسوی ها مرتبا می گفتند که رئیس جمهوری ترامپ نسبت به اطرافیان خود منعطف تر است.»

دیگر دیپلمات ها و تحلیل گران اروپایی هم معتقدند که ترامپ در دولت خود تقریبا تنها کسی است که به یک توافق جدید با ایران تمایل دارد و دیگران صرفا بر اعمال فشار حداکثری متمرکز هستند. چارلز تپو، یک کارشناس سیاست خارجی فرانسه و محقق مهمان در موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت: «فکر می کنم همه سعی دارند بفهمند که تمایل کلی رئیس جمهوری ایالات متحده به یک توافق جدید دقیقا چه تاثیری بر دولت و تمایل آن برای آماده شدن برای مذاکره دارد. باقی دولت ترامپ روی اعمال فشار حداکثری متمرکز است. به همین دلیل فکر می کنم هم سعی دارند بفهمند این اختلاف در موضع گیری می تواند فضایی برای مذاکره با ایران ایجاد کند یا خیر. و این یک سوال بی جواب است چرا که شرایط مدام تغییر می کند.» او افزود: «از زمان ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس ایران، دولت آمریکا هیچ نشانه ای دال بر تمایل به مذاکره ارسال نکرده است. اما احتمال تغییر شرایط وجود دارد. مهم نیست که مردم درباره کمپین اعمال فشار حداکثری چه فکری می کنند؛ واقعیت این است که این کمپین باعث شده ایران از یک سری تعهدات خود عقب بکشد و به دستیابی به توانایی های هسته ای نزدیک تر شود. به همین دلیل است که اروپایی ها ساز و کار حل اختلاف برجام را به اجرا درآورده و سعی دارند درهای مذاکره بین ایران و ایالات متحده را باز نگه دارند.»

جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که اخیرا برای اولین مرتبه در این سمت جدید به ایران سفر کرده، با مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز دیدار داشته است. یک مقام اتحادیه اروپا به المانیتور گفت ایرانی ها در برخورد با بورل و هیئت همراه او آرام، صمیمی و مودب بودند و اگرچه مذاکرات را به کلی رد نکرده اند، اما شرایطی برای شروع گفت و گو دارند که عبارتند از: هیچ مذاکره دوجانبه ای با ایالات متحده صورت نخواهد گرفت و هر گونه گفت و گو باید قالب گروه «1+5» که مذاکره کنندگان برجام بودند، انجام شود. ایران همچنین لغو تحریم ها پیش از مذاکره درباره یک توافق جدید را خواستار هستند. روح الله فقیهی، خبرنگار المانیتور، 27 ژانویه در گزارشی از ایران نوشت: «در پی سیاست های دولت ترامپ در قبال ایران، هیچ کس در تهران جرات صحبت از مزایای مذاکره را ندارد، چه رسد به اینکه بخواهد دور جدیدی از گفت و گو ها با ایالات متحده را پیشنهاد دهد.»

منبع: المانیتور / مترجم: طلا تسلیمی