دلایل واقعی عدم حمله ترامپ به ایران

نویسنده: امیلی میردینگ (Emily Meierding)

دیپلماسی ایرانی: اگر دولت ترامپ بخواهد برای تلافی یورش های اخیر به تاسیسات نفتی سعودی به متهم اصلی این یورش ها یعنی ایران پاسخ نظامی بدهد، این رویارویی با برچسب جنگ نفتی دیگر آمریکا در خلیج فارس شناخته خواهد شد. اما این توصیف ویژگی کاملا اشتباهی است چرا که در این مورد، منافع نفتی ایجاب می کند که به جای دامن زدن به جنگ از آن پیشگیری شود. 

جنگ در خلیج فارس به شدت سیستم جهانی نفت را بی ثبات می کند و با حمله دولت ترامپ، به تنهایی یا با همراهی عربستان سعودی به ایران و هدف قرار دادن تاسیسات نفتی این کشور منابع بیشتری از تولید خارج می شود.

اگرچه تولید نفت ایران پس از تحریم های ایالات متحده کاهش چشمگیری یافته اما این کشور هنوز روزانه بیش از 2 میلیون بشکه نفت تولید و نیم میلیون بشکه محصولات نفتی و گاز مایع (LPG) صادر می کند. در حالی که سایر تولیدکنندگان نفت به سختی برای جبران کاهش تولید عربستان سعودی تلاش می کنند، حمله هوایی به تاسیسات نفتی ایران می تواند این میزان عرضه را نیز از بازار حذف کند.

تهران همچنین تهدید کرده که هرگونه اقدام نظامی ایالات متحده یا عربستان را تلافی خواهد کرد. در این صورت تاسیسات نفتی بیشتری در عربستان از چرخه تولید خارج شده و یا در روند بازسازی دو تاسیسات آسیب دیده در یورش های اخیر وقفه ایجاد خواهد شد. ایران چه مستقیم در یورش های اخیر نقش داشته و چه از عاملان آن حمایت کرده باشد این یورش ها نشان می دهد که تهران ظرفیت وارد آوردن آسیب های جدی و بیشتر به صنعت نفت سعودی را دارد. علاوه بر این که،  عربستان هنوز در حفاظت از تاسیسات نفتی حیاتی خود در مقابل پهپادها و موشک های ارتفاع‌ پایین توانایی لازم را ندارد.

ایران همچنین می تواند با تلاش در راستای ایجاد اختلال در حمل و نقل نفت به یورش های احتمالی ایالات متحده و عربستان پاسخ دهد. نیروی دریایی سپاه پاسداران اراده خود در توقیف نفتکش های خارجی در خلیج فارس را نشان داده است. این نیرو همچنین می تواند با مین گذاری و سایر تسلیحات انفجاری، نفتکش ها را زمین گیر کند.

سرانجام این که ایران می تواند در راستای بستن تنگه هرمز تلاش کند. اگرچه شاید نیروی دریایی ایران نتواند این تنگه را به طور کامل یا برای مدت طولانی ببندد اما مبادرت به این اقدام به تنهایی می تواند در بازار جهانی نفت آشفتگی ایجاد کند. در حال حاضر نرخ بیمه نفتکش هایی که از تنگه هرمز عبور می کنند در مقایسه با ماه مه، 10 برابر شده است و هر گونه تلاش برای بستن این تنگه می تواند افزایش چشمگیر دیگری را به دنبال داشته باشد. در آن صورت قیمت نفت نیز در پاسخ به افزایش ریسک های ژئوپولیتیکی به شدت افزایش خواهد یافت.

افزایش کشمکش در خلیج فارس منافع انرژی بسیاری از کشورها را به مخاطره خواهد انداخت. عربستان در چندین جبهه در خلیج فارس مورد یورش قرار خواهد گرفت. تاسیسات نفتی این کشور با آسیب های فیزیکی بیشتر روبه رو شده و آرامکو اعتبار خود را به عنوان یک تامین کننده معتبر نفت از دست خواهد داد. در نتیجه امنیت انرژی چین و بسیاری از کشورهای اروپایی که اکنون عربستان تامین کننده  اصلی نفت مورد نیاز آنها است، به خطر خواهد افتاد.

علاوه بر این، دولت ترامپ نیز برای پرهیز از ستیز و افزایش تنش، انگیزه های قوی دارد. اگرچه آمریکا در حال حاضر مقام نخست تولید نفت در جهان را دارد اما در برابر بی ثباتی ایمن نیست. بازار نفت بازاری جهانی است و ایالات متحده حتی اگر تنها صادرکننده نفت هم باشد افزایش قیمت های نفت بر این کشور اثر می گذارد. پالایشگاه های ایالات متحده صرف نظر از محل تامین نفت خام باید برای آن پول بیشتری پرداخت کنند که در آن صورت مردم آمریکا هم مجبور هستند در پمپ بنزین ها پول بیشتری بپردازند.

افزایش نرخ بنزین هرگز مورد پسند مردم نبوده و این مساله به ویژه در سالی که انتخابات پیش رو است بسیار خطرناک است. افزایش قیمت بنزین می تواند حمایت عمومی از ترامپ را کاهش دهد و انتخاب دوباره او را به مخاطره بیاندازد. علاوه بر این که افزایش قیمت نفت می تواند اقتصاد آمریکا را به رکود بکشاند و بیش از پیش به چشم اندازهای ترامپ آسیب بزند.

این روزها مردم آمریکا هیچ علاقه ای برای هدر دادن پول و جان خود در جنگی دیگر در خلیج فارس ندارند. علاوه بر این که افکار عمومی آمریکا از رژیم عربستان به دلیل دست داشتن در حملات 11 سپتامبر، رفتار این کشور با زنان و به ویژه مساله قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار عربستانی – امریکایی حمایت نخواهد کرد.  به نظر می رسد دولت ترامپ سرانجام از بهای سیاسی گسترش این تنش آگاه شده است.

با توجه به بی علاقگی جمعی ایالات متحده، اتحادیه اروپا، چین و عربستان سعودی برای تلافی یورش های اخیر به نظر می رسد که عاملان حمله به تاسیسات نفتی آرامکو از مهلکه جان سالم به در خواهند برد. وابستگی سایر کشورها به منابع نفتی دستان کشورهای مذکور را بسته است، چرا که دامن زدن به این تنش منافع انرژی خودشان را بیشتر به خطر می اندازد.

به این ترتیب تهران موفق شد به برخی اهداف و منافع کلیدی خود دست یابد: الف) این یورش ها به عربستان، رقیب و دشمن ایران در یمن و خلیج فارس آسیب زد و آسیب پذیری صنعت نفت این کشور را آشکار کرد؛ ب) در صورت اقدام نظامی یکجانبه ترامپ یا با همراهی عربستان، انزوای دیپلماتیک ایالات متحده بیشتر خواهد شد؛ پ) با افزایش ریسک ژئوپولیتیکی مرتبط با قیمت های نفت، هر گونه یورش می تواند مصرف کنندگان نفت را به لزوم برداشتن تحریم های بین المللی متقاعد کند تا هم نفت ایران به بازار بازگردد و هم انگیزه های این کشور برای حمله به تاسیسات نفتی همسایگانش کاهش یابد.

نه حمله به ایران و نه تقویت تحریم های نفتی مشکل را حل نمی کند. تا زمانی که تحریم ها ادامه دارد، بحران اقتصادی ایران هم ادامه دارد و با تشدید آن رژیم دلسردتر شده و از وابستگی سایر کشورها به نفت به عنوان فرصتی برای رهایی از محدودیت ها استفاده خواهد کرد. به این ترتیب تهران وقتی می بیند که ایالات متحده دشمن تمام عیار ایران است و بقایش را به خطر انداخته، به تهاجم و خشونت های بین المللی روی می آورد. این دلسردی و یاس ویرانگرتر از یورش های اخیر خواهد بود. اگرچه دولت ترامپ تمایلی به آشتی و مصالحه با یک مظنون به تهاجم را ندارد اما احتمالا گزینه دیگری هم نخواهد داشت.

منبع: فارن پالیسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی