چرخش هند از ایران به سمت اسرائیل، عربستان و امارات

نویسنده: نیانیش کامات

دیپلماسی ایرانی: نارندرا مودی که به تازگی برای دور دوم به عنوان نخست وزیر هند انتخاب شده است، در جریان یک سری تصمیمات سیاسی و تحولات درصدد تعمیق روابط هند با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل و کاهش روابط با ایران بر آمده است. هند همچنین حضور نظامی خود را در منطقه افزایش می دهد تا از محموله های نفتی خود و همچنین جمعیت پراکنده اش در منطقه محافظت کند.

مودی به رغم اقتصاد ضعیف هند و نرخ بالای بیکاری در این کشور، در انتخابات سراسری ماه مه با اکثریت تک حزبی پیروز شد و این پیروزی انتخاباتی را بیشتر مدیون محبوبیت شخصی خود و همچنین مساله امنیت ملی بود که اپوزیسیون به شدت بر سر آن اختلاف نظر داشتند و روایت واحدی در مواجهه با رویکرد مودی نداشتند. مودی کاملا از این مساله آگاه است که در دوره دوم نخست وزیری خود باید احیای اقتصاد هند و ایجاد فرصت های شغلی را در اولویت قرار دهد و در عین حال، هند را از تروریسم و درگیری های خارجی محافظت کند. هند همچنین به عنوان یک وارد کننده تمام عیار انرژی، باید در راستای حفظ سلامت اقتصاد خود از تامین مداوم نفت و گاز با قیمت مناسب اطمینان یابد.

یکی از زمینه های مهم فعالیت اقتصادی برای مودی تولیدات کارخانه ای با توجه خاص به صنعت دفاع است. مودی در سخنرانی خود در زمان شروع کار پارلمان جدید در 25 ماه ژوئن بار دیگر به این حقیقت اشاره کرد که چین یکی از بزرگ ترین صادر کنندگان تجهیزات دفاعی و هند یکی از بزرگ ترین وارد کنندگان است. به گفته کارشناسان دفاع، هند برای تغییر این وضعیت به دسترسی به سرمایه و تکنولوژی نیاز دارد و ظاهرا برای حل همین مساله است که در صدد توسعه روابط خود با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل بر آمده است. در میان این سه مورد، هند احتمالا بیشترین تعمیق روابط را با امارات متحده عربی تجربه خواهد کرد؛ این کشور عربی حاشیه خلیج فارس اوایل سال جاری اعلام کرده که قصد دارد طی یک دهه آینده 75 میلیارد دلار در هند سرمایه گذاری کند.

به طور همزمان، انتظار می رود که تلاش های ایالات متحده برای جداسازی ایران از هند از نظر دیپلماتیک و اقتصادی، سرانجام نتیجه دهد و به کاهش روابط دو کشور بینجامد. روابط هند با ایران در یک دهه گذشته مبادلاتی و بر واردات نفت متمرکز بوده و فروش نفت ایران اکنون تقریبا به صفر رسیده است. هند در طی یک سال گذشته واردات نفت از ایران را حدود 48 درصد کاهش داد و آن را با واردات از ایالات متحده، امارات متحده عربی و عربستان سعودی جبران کرد و انتظار می رود که این روند همچنان ادامه بیابد.

جدای از واردات نفت، مشارکت هند در بندر چابهار ایران به رغم اینکه از تحریم ها مستثنی است، متوقف شده و تامین کنندگان تجهیزات زیرساخت ها نگران درگیر شدن در این پروژه هستند. به علاوه، ایران اخیرا پیشنهاد مرتبط ساختن بندر چابهار با پروژه های کمربند و جاده چین در پاکستان را مطرح کرده که با منافع استراتژیک هند در تضاد است.

هند در مقابل، به دنبال افزایش سرمایه گزاری های خارجی در این کشور است. ایالت ماهاراشترا در غرب هند این ماه از مکان جدیدی برای ساخت مجموعه پالایشگاه نفت 44 میلیارد دلاری خبر داد که شرکت ملی نفت آن را با مشارکت آرامکو عربستان سعودی و شرکت ملی نفت ابوظبی می سازد. این پالایشگاه پس از تکمیل، توانایی پالایش 1.2 میلیون بشکه نفت در روز را خواهد داشت و برای هند امکان تامین مداوم سوخت را فراهم می آورد و در عین حال، برای عربستان سعودی و امارات متحده عربی بازارهای جدیدی برای صادرات پتروشیمی آنها ایجاد می کند.

انتظار می رود که روابط هند با عربستان سعودی جدای از نفت، بر به اشتراک گذاری اطلاعات و مبارزه با تروریسم متمرکز باشد. در سطح دیپلماتیک احتمالا عربستان سعودی به عنوان یک میانجی غیر رسمی بین پاکستان و هند ظاهر خواهد شد؛ ریاض پس از تنش های اخیر بین دهلی نو و اسلام آباد در این نقش فرو رفته است.

هند همچنین همکاری های دفاعی خود را با اسرائیل افزایش می دهد. همانطور که در درگیری سال گذشته هند و پاکستان آشکار شد، نیروهای مسلح هندی به شدت به اسلحه های هدف گیری دقیق اسرائیل متکی هستند. اسرائیل به عنوان یکی از بزرگترین تامین کنندگان تسلیحات هند، نقش مهمی در تامین نیازهای امنیتی این کشور ایفا می کند.

اما شاید مهمترین تغییر در رویکرد دولت جدید مودی ایفای نقش بیشتر هند در زمینه نظامی در منطقه خلیج فارس با هدف کسب اطمینان از امنیت 7.6 میلیون هندی و همچنین محافظت از محموله های نفتی خود در منطقه  باشد. در حمله موشکی حوثی های یمن به یک فرودگاه سعودی 21 نفر زخمی شدند که 4 نفر از آنها هندی بودند. هند اخیرا اعلام کرده که برای همراهی کشتی های تجاری خود در خلیج فارس به منطقه رزمناو و هواپیماهای نظارتی اعزام می کند.

با توجه به الزامات داخلی برای مودی، آشفتگی های ژئوپلیتیک جهانی و تنش ها میان ایران با ایالات متحده و متحدان آن، سیاست های هند در خاورمیانه احتمالا طی چند سال آینده تغییرات قابل ملاحظه ای خواهند داشت و این مساله در منطقه تاثیرگذار خواهد بود.

منبع: آسیا تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34