آیا اروپا واقعا با مواضع تیم تندروی ترامپ مشکل دارد؟

دیپلماسی ایرانی: لازم است اروپا تکلیف خود را با برجام و نوع رابطه‌اش با ایران روشن کند. موضع دونبش در قبال آنچه دولت «دونالد ترامپ» و متحدان منطقه‌ای آن برای فشار حداکثری علیه تهران به کار گرفته‌اند، نه گروه فشار را وادار به تعدیل در مواضع خود می‌کند و نه به تهران بابت تعهدات اخلاقی و حقوقی اروپا و بلکه جامعه جهانی اطمینان می‌دهد. 

قرار است امروز (سه شنبه – 16 اردیبهشت) کارشناسان ایران و گروه 1+4 در بروکسل دور تازه گفت‌وگوهای خود را پیرامون «برجام»برگزار کنند. در این حال تهران نیز در تدارک تصمیم‌های تازه و متناسب با وضعی است که به سیاست فشار حداکثری واشنگتن پاسخ دهد. واکنش تهران اجتناب ناپذیر است، چون از یک‌سو دولت ترامپ با خروج یکجانبه از برجام و بازگشت به نقطه صفر اختلافات دوران پیشا برجام، هر روز بر دامنه فشارهای اقتصادی و سیاسی خود علیه ایران می‌افزاید. از سوی دیگر اعضای – به‌ویژه اروپایی – گروه 1+4 در بالاترین موضع‌گیری علیه یکجانبه‌گرایی واشنگتن تنها به برخی اظهارات اعتراضی بسنده کرده و وعده‌هایی داده‌اند که هرگز تأمین کننده مطالبات قانونی و مشروع ایران از برجام نیست. کم خاصیت‌ترین واکنش اروپائیان نیز بسنده کردن به ابراز تأسف از اقدام‌های ماجراجویانه‌ای است که با کمترین رخداد غیرمنتظره می‌تواند اوضاع در منطقه و بلکه خاورمیانه را به مراتب بیش از آنچه اکنون جریان دارد، بی‌ثبات کند. مصداق این مدعا بیانیه مشترک وزیران امور خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان است. سه قدرت اروپایی از شش کشور امضاکننده توافق هسته‌ای ایران به همراه اتحادیه اروپا، از دو تصمیم اخیر امریکا درباره عدم تمدید معافیت‌ کشورهای واردکننده نفت ایران و همچنین عدم تمدید برخی معافیت‌ها درباره برنامه هسته‌ای این کشور در چارچوب برجام، تنها به ابراز نگرانی و تأسف بسنده کرده‌اند. 

اگرچه وزیران یاد شده به همراه اتحادیه اروپا در بیانیه خود تأکید کرده‌اند که برجام برای عدم گسترش ناامنی و بی‌ثباتی در خاورمیانه اهمیت دارد و بر اساس چهارده گزارشی که آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از برجام منتشر کرده، ایران به این توافق پایبند بوده، ولی هیچ راهکار عملی را برای جلوگیری از اقدام‌های واشنگتن اعلام نکرده‌اند. جالب اینکه در این بیانیه از ایران خواسته شده که به اجرای این توافق و پایبندی به آن و همچنین به عنوان یکی از امضاکنندگان معاهده عدم گسترش سلاح اتمی ادامه دهد. 

اروپائیان همچنین وعده خود را در باره «اینستکس» یا همان ساز و کار مالی تجارت اروپا با ایران تکرار کرده‌اند. این درحالی است که اینستکس  کارکرد خود را محدود به مبادله غذا و دارو در ازای فروش نفت ایران کرده است. نکته زیرکانه بیانیه مشترک سه قدرت غربی و اتحادیه اروپا، اعلام آمادگی آنان برای گفت‌وگو با تهران درباره همه نگرانی‌هایی است که به زعم آنان نقش ایران در بی‌ثباتی خاورمیانه و نیز برنامه موشک‌های بالستیک را شامل می‌شود. مفهوم روشن در این بیانیه‌، ارائه مطالبات بیشتر از تهران و همراهی زیر پوستی با سیاست فشار حداکثری دولت امریکاست. 

اروپائیان در هم‌سویی عافیت طلبانه با سیاست‌های واشنگتن، مطالبات یک‌جانبه‌ای از ایران بیان می‌کنند، بی‌آنکه یک سال پس از خروج امریکا از برجام، اقدام مؤثری را در دلجویی از این کشور به عمل آورند. به رغم ابراز نگرانی‌ها و اظهار تأسف‌های اروپائیان درباره اقدام‌های بی‌ثبات کننده دولت ترامپ، این تردید وجود دارد که اروپا آیا به راستی مخالف آنچه هست که جریان تندرو در امریکا دنبال می‌کند؟ نتایج دور تازه گفت‌وگوهای گروه 4+1 در بروکسل می‌تواند چشم‌انداز روشن‌تری از اوضاع در اختیار بگذارد.