شکست ترامپ در رویکرد اعمال فشار حداکثری بر ایران

نویسنده: الیزابت روزنبرگ

دیپلماسی ایرانی: مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته از تصمیم دولتش به خودداری از تجدید معافیت از تحریم های نفتی ایران خبر داد که گامی بزرگ در افزایش فشار مالی بر این کشور به شمار می رود. این سیاست جدید که از دوم ماه مه به اجرا در می آید، هدف وادار کردن چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه به متوقف کردن خرید نفت خام از ایران و محروم کردن این کشور از منبع اولیه درآمد آن را دنبال می کند.

در کوتاه مدت تاکتیک اعمال فشار بیشتر تا اندازه زیادی موفق خواهد بود و سهم صادرات نفتی ایران را کاهش خواهد داد. خریداران بزرگ نفت در برخی کشورهایی که هنوز با ایران معاملات نفتی انجام می دهند، درخواست معافیت خواهند کرد یا اعتراض خود را بیان می کنند و آنگاه ساکت خواهند شد و کینه این اتفاق را به دل خواهند گرفت. اما احتمال اینکه خرید خود را به صفر کاهش دهند اندک است چراکه جایگزین در دسترسی وجود ندارد و از این رو، از ایالات متحده مجوز خواهند گرفت تا با نشان دادن عقب نشینی خود، به خرید نفت از ایران ادامه دهند. با این حال، احتمال اینکه با نقض تحریم ها مرتکب خودکشی مالی شوند، کم است.

رئیس جمهوری دونالد ترامپ قطعا پیروزی خود را فریاد خواهد کرد. او درباره اینکه ایالات متحده در حال حاضر می تواند نظام مالی جهانی را به یک اسلحه تبدیل کند، حق دارد. واشنگتن می تواند از تحریم ها برای به زانو درآوردن کسب و کارهای سراسر جهان استفاده و آنها را به اجرا کنندگان بی قید و شرط سیاست امنیت ملی خود تبدیل کند.

تهران به جنب و جوش افتاده است و به تلافی تهدید می کند. این کشور احتمالا بیشتر از هر زمان دیگری به خروج از توافق هسته ای 2015 نزدیک شده است. کشورهای اروپایی و سایر طرفداران توافق خشمگین  هستند و تمایل محدود آنها به همکاری با ایالات متحده در مورد مسائل امنیتی کاهش یافته است.

فارغ از آسیب های جانبی این تصمیم ها برای طبقه فقیر کارگر در سراسر جهان که مجبورند فشار افزایش قیمت سوخت را متحمل شوند، دیگر موارد برای دولت ترامپ نتایج مطلوبی به شمار می رفته است. دولت ترامپ قصد دارد نهایتا با اعمال فشار اقتصادی ایران را منزوی و جرقه ای برای تغییر نظام در این کشور ایجاد کند یا ایران را به تغییر رفتار در جهتی مثبت وادارد. با این حال، شواهد اندکی وجود دارد که نشان دهد کمپین اعمال فشار حداکثری ترامپ توانایی دستیابی به چنین هدفی را دارد.

استراتژی کاخ سفید قرار است به کاهش شدید و قابل توجه صادرات نفتی ایران منجر شود. اما این پیروزی پوشالی بهای سنگینی خواهد داشت. اول اینکه صادرات نفتی ایران تنها زمانی به شدت کاهش خواهد یافت که بازیگران اصلی از ماه آینده از توافق های نفت ایران خارج شوند. اما صادرات این کشور ناگزیر ادامه خواهد داشت. بازگانان کوچک تر همچنان محموله ها را به پالایشگاه های کوچک تر خواهند رساند. بانک ها یا شرکت های تجارتی کوچک تر که کمتر در معرض ارتباط با ایالات متحده و تحریم های آن هستند، عملیات انتقال نفت و هزینه آن را انجام خواهند داد. ناظران در کشورهایی که از سیاست ایالات متحده خشمگین هستند، احتمالا وقوع این معاملات و فعالیت ها را که از نظر ایالات متحده غیرقانونی به شمار می آیند، نادیده خواهند گرفت. نهادهای چینی، هندی و ترکی محتمل ترین نامزدها برای این نوع جدید تجارت هستند.

ایالات متحده هر اندازه هم که بخواهد شاهد موثر واقع شدن سیاست های خود علیه ایران باشد، اما به طور قطع نمی تواند همه نقض کنندگان تحریم های ایران را مجازات کند. در حال حاضر، برای واشنگتن تکیه کردن به همان به اشتراک گذاری اطلاعات بین المللی و کمک در اجرای قانون که در زمان تحریم های 2012 تا 2015 وجود داشت، ممکن نیست. در حالی که میزانی از نفت ایران راه خود را به بازارهای جهانی می گشاید، برخی از ناظران نیز به این نتیجه می رسند که تحریم های ایالات متخده به اندازه کافی قدرتمند نیستند و همین مساله می تواند به محرکی برای نادیده گرفتن یا نقض آنها تبدیل شود. این مساله سبب می شود که سیاست ایران دولت ترامپ کمتر موثر باشد.

بسیاری انتظار دارند که ایران درد شدید رژیم تحریمی را به جان بخرد، اما تسلیم نشود. جنگ افزارهای غیرمتداول ارزان قیمت هستند و ایران همواره تامین مالی گروه های تحت حمایت خود را به تامین امنیت گسترده اجتماعی و سرمایه گذاری خالص داخلی در اولیت قرار داده است.

یکی دیگر از مشکلات بزرگ استراتژی ترامپ این است که این پیام را به جهانیان ارسال می کند که همه تحریم های ایالات متحده، و نه فقط آنهایی که علیه ایران اعمال شده، بی تاثیر هستند و این بهای سنگینی برای ایالات متحده است. با توجه به آغاز رقابتی طولانی مدت با چین نوظهور بر سر نفوذ استراتژیک و اهرم فشار در سطح جهانی، تضعیف تحریم ها یک اشتباه اساسی به شمار می رود.

فعلا دولت ترامپ می تواند از آدرنالین ترشح شده در نتیجه رژیم تحریمی و نتایج آن و پیروزی در سیاست دستکاری در بازار، سرخوش باشد. اما نسل بعدی رهبران ایالات متحده مجبور خواهند شد در بلند مدت با نتایج مشکل ساز تصمیمات او که همان ایرانی با قدرت تثبیت شده تر و یک زرادخانه اقتصادی تضعیف شده در ایالات متحده است، مواجه شوند. نقش آنها این خواهد بود که مجددا اعتماد شرکا و متحدان ایالات متحده را به دست آورند و برای رسیدگی به چالش تهدید امنیتی ایران و بازیابی اهرم اقتصادی ایالات متحده از آنها درخواست کمک کنند.

منبع: فارن پالسی / مترجم: طلا تسلیمی