تسهیل تحریم های ایران به نفع آمریکاست

نویسنده: شیرین تی. هانتر

دیپلماسی ایرانی: ایران یکی از کشورهایی است که به شدت از شیوع ویروس کرونا آسیب دیده است؛ تا کنون بیش از 32 هزار مورد ابتلا در این کشور گزارش شده که بیش از 2 هزار و 300 نفر از آنها جان باخته اند. هیچ نشانه ای هم دال بر کنترل ویروس دیده نمی شود.

شماری از عوامل تاثیرگذار در شیوع گسترده تر بیماری «کووید-19» در ایران عبارتند از: تاخیر مقامات ایران در واکنش به شیوع، ملاحظات سیاسی تهران در مقابل پکن، ادامه پروازهای ماهان ایر به چین پس از شیوع ویروس در ووهان، عدم تمایل اولیه برخی از رهبران مذهبی به تعطیل کردن شهرهای مقدس مشهد و قم. تنها پس از افزایش شمار افراد مبتلا به کرونا بود که برخی از روحانیون برجسته مردم را به دوری از اماکن پر جمعیت ترغیب کردند.

پیامد تحریم ها

در همین حال، شماری از افراد هم بودند که به شدت در برابر محدودیت های رفت و آمد مقاومت می کردند. در داخل و خارج دولت هم اختلافات گسترده ای وجود دارد؛ برخی جناح های سیاسی از این بحران برای تضعیف دولت روحانی استفاده کرده اند. مجموع این عوامل و نبود مدیریت مناسب مقابله با بحران را پیچیده تر کرده است. اخیرا دولت واکنش ها به بیماری را افزایش داده و محدودیت های شدیدتری در رابطه با مسافرت های درون و بیرون شهری اعمال کرده است، اما تحریم های ایالات متحده توانایی ایران در دستیابی به تجهیزات پزشکی لازم از جمله کیت های آزمایش ابتلا به کرونا، ماسک، مواد ضد عفونی کننده و سایر تجهیزات مورد نیاز برای جلوگیری از شیوع بیشتر کووید-19 را محدود کرده است. تحریم های ایالات متحده اقتصاد ایران را به شدت تضعیف و دسترسی این کشور به نظام بانکداری جهانی را قطع کرده و این مساله به تشدید بحران انجامیده است.

ایران اخیرا برای حل مشکلات مالی خود وامی 5 میلیارد دلاری از صندوق بین المللی پول درخواست کرده، اما پرداخت این مبلغ بدون توافق ایالات متحده محقق نخواهد شد. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، تقریبا همزمان با درخواست ایران از صندوق بین المللی پول از اعمال تحریم های جدیدی علیه صنعت نفت ایران که یکی از تنها مسیرهای ورود ارز به این کشور است، خبر داد.

ایران در هفته‌های اخیر یک کارزار دیپلماتیک برای ترغیب سایر کشورها به درخواست از ایالات متحده برای لغو یا دست کم تسهیل جنبه هایی از تحریم ها که مانع از دسترسی به تجهیزات ضروری پزشکی می شوند، آغاز کرده است. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، و جواد ظریف، وزیر امور خارجه این کشور، با همتایان خود گفت و گو کرده و از آنها خواسته اند که آمریکا را به پایان رژیم تحریمی فرا بخوانند.

هزینه های سنگین انسانی

برخی کشورها به این درخواست ایران پاسخ مثبت داده اند. عمران خان، نخست وزیر پاکستان، از ایالات متحده خواسته است که همانند روسیه و چین تحریم ها را لغو کند. برخی گزارش ها حاکی از آن هستند که بریتانیا نیز در پشت صحنه سعی دارد ایالات متحده را به دست کم لغو بخشی از تحریم ها علیه ایران ترغیب کند. سازمان ملل متحد هم تعلیق همه مجازات های تحمیلی علیه کشورهای درگیر با کووید-19 خواستار شده است. با این حال، تاکنون هیچ نشانه ای دال بر تمایل واشنگتن به تسهیل فشارها علیه تهران، به رغم هزینه های وحشتناک انسانی احتمالی آنها، دیده نمی شود.

آنهایی که از کاهش تحریم های اعمالی علیه ایران حمایت می کنند، استدلالشان مربوط به مسائل اخلاقی و بشردوستانه است؛ اما احتمال اینکه این استدلال ها بر مخالفان ایران در دولت آمریکا تاثیر بگذارد، اندک است. با این حال، استدلال های محکم دیگی مبنی بر اهمیت تسهیل تحریم ها علیه ایران وجود دارد. جمهوری اسلامی عوامل بین المللی و دشمنان منطقه ای دارد. دشمنان آن احتمالا از اینکه شاهد زجر کشیدن و تضعیف ایران لذت می برند و امیدوارند که این شرایط به سقوط نظام یا حتی کل کشور بینجامد. اما فاجعه بشردوستانه برای ایران در شرایط کنونی می تواند عواقب منفی برای آمریکا داشته باشد و به وجهه ایالات متحده در منطقه و در سطح بین المللی آسیب برساند. بسیاری از کشورها از جمله برخی کشورهای اروپایی مجازات آمریکا علیه ایران را زیاده روی می دانند. ادامه تحریم های آمریکا در میانه بحران کووید-19 اقتدار اخلاقی ایالات متحده را بیش از پیش از بین می برد و نمی گذارد چهره قهرمان حقوق بشر را به خود بگیرد؛ البته استانداردهای دو گانه واشنگتن در برخورد با نقض حقوق بشر به ویژه در خاورمیانه پیشتر وجهه آن را زیر سوال برده و مساله ایران تشدید کننده است.

تضعیف قدرت نرم

فرسایش اقتدار اخلاقی واشنگتن در بلند مدت توانایی آن را در تاثیرگذاری بر وقایع و دستیابی به اهدافش بدون استفاده از نیروی نظامی کاهش می دهد؛ به عبارت دیگر، قدرت نرم ایالات متحده را به طور جدی تضعیف می کند. در آمریکا هستند کسانی که معتقدند ترس از کشورشان خیلی مهمتر از احترام به آن است و این افراد احترام را به تقویت قدرت نظامی ایالات متحده و انعکاس آن بر خارج وابسته می دانند.

با این حال، دو دهه اخیر محدودیت های نیروهای نظامی ایالات متحده در تحقق اهداف آن آشکار شده اند. موفقیت های گذشته ایالات متحده از جمله در جنگ سرد به همان که نتیجه قدرت نظامی این کشور بود، نتیجه ارزش های برتر و جایگاه اخلاقی آن نیز بود. در صورت تضعیف ایران و بدتر از آن فروپاشی این کشور، پیامدهایش برای منطقه وحشتناک خواهد بود و می تواند حتی فراتر از پیامدهای حمله آمریکا در سال 2003 به عراق باشد. هیچ شکی نیست که آشفتگی در ایران به برخی از کشورهای همسایه نیز گسترش می یابد و خطرات درگیری منطقه ای را افزایش می دهد. وقوع درگیری های منطقه ای جدید کاهش نیروهای نظامی ایالات متحده در منطقه خاورمیانه را تقریبا غیرممکن می سازد و این در حالی است که آمریکا خودش هم با بحران کووید-19 و چالش های اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن مواجه است.

واشنگتن در تصمیم گیری درباره تسهیل تحریم ها علیه تهران یا تشدید فشارها باید منافع بلند مدت خود را نیز در نظر بگیرد و به تسهیل تحریم ها تنها به شکل یک اقدام خیرخواهانه نگاه نکند.

منبع: میدل ایست آی / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34