هدف از تاسیس اینستکس دقیقا مقابله با تحریم های آمریکاست

دیپلماسی ایرانی: برونو لومر، وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه در خصوص اس پی وی اینستکس توئیت زده است: «ایجاد اینستکس، که  در برسی (پاریس) واقع خواهد بود، یک گام مهم به سوی تحقق حاکمیت اروپایی واقعی است. اروپا حق دارد که خود انتخاب کند با کدام کشور می خواهد تجارت کند. با اتحاد، ما قویتر هستیم.» و در توئیتی دیگر، ساعاتی پیش از اعلام رسمی اینستکس نوشت: «در ساعات آتی، فرانسه به همراه آلمان و بریتانیا، یک نهاد مالی مستقل اروپایی ایجاد خواهد کرد که به ما اجازه می دهد با ایران تجارت کرده و تحریم های فراسرزمینی آمریکا را دور بزنیم.»

توئیت های وزیر دارایی فرانسه (و نه وزیر امور خارجه) نشان می دهد لااقل هدف تاسیس این سازوکار (فارغ از میزان موفقیت نهایی) دقیقا مقابله با تحریم های آمریکا است. مطالبه ما از اروپا هم همین است. اینکه در عمل موفق شود یا نه، بحث دیگری است. این که در گام آغازین، مراجعه کنندگان به این مسیر بیشتر از میان کسانی باشند که در حوزه های غذایی، دارویی و کشاورزی فعال هستند هم طبیعی است، چراکه این فعالین اقتصادی واهمه کمتری از تحریم های آمریکا دارند. مابقی حوزه ها که مستقیما تحریم هستند کمی زمان می برد تا توجه و اعتمادشان به سیستم جدید جلب شود که این هم طبیعی است. 

ایران میزان پایبندی اروپا به تعهداتش را در عمل زیرنظر خواهد داشت.

از سوی دیگر، قرار نبوده و نیست که «هیچ» ابزار اقتصادی دیگری برای تامین نیازهای کشور به کنار گذاشته شود و مسیری قربانی اس پی وی شود. بلکه همان طور که دکتر عراقچی و سایر مسئولین چندین بار گفته اند، ایران از هر معبر و از هر گشایشی برای تامین نیازهای کشور استفاده خواهد کرد.

نکته دیگر این که: همان طور که قبلا هم گفته شد، اس پی وی پایان مطالبات ایران از 4+1 نیست. تعهدات 4+1 در قبال تداوم پایبندی ایران به برجام است، یعنی چیزی که در بیانیه وزرای امور خارجه کشورهای طرف برجام به تاریخ 15 تیرماه 97 درج شده است:

"بند ۸- اعضای برجام بر تعهد خود در رابطه با موارد زیر، با حسن نیت و در یک فضای سازنده، تاکید کردند:

- حفظ و ارتقاء روابط گسترده تر اقتصادی در حوزه‌های مختلف با ایران؛

- حفظ و استمرار کانال‌های موثر مالی برای تعامل با ایران؛

- تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی؛

- تداوم روابط حمل و نقل دریایی (از جمله کشتیرانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی

- تقویت پوشش‌های اعتبار صادراتی

- حمایت روشن و موثر از کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می‌کنند، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصادها محسوب می‌شوند؛

- تشویق سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در ایران؛

- حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر فعالیت‌های تجاری و مالی که با، یا در رابطه با، ایران انجام می‌دهند؛

- گرد هم آوردن کارشناسان بخش دولتی و خصوصی، از جمله از طریق تقویت شوراهای تجاری؛

- حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران؛

- حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های ایالات متحده؛

اعضای برجام مورد اقدامِ اتحادیه اروپا به منظور حمایت از شرکت‌های کشورهای عضو اتحادیه، فرایند به روز رسانی قانون انسداد و به روز ‌رسانی مجوز اعطای وام‌های خارجی توسط بانک سرمایه‌گذاری اروپا به ایران را مورد توجه قرار دادند.

اعضای برجام مستقیما به صورت دوجانبه و از طریق همکاری با شرکای بین‌المللی بر روی موضوعات فوق‌الذکر کار خواهند کرد تا آنها را تشویق به اتخاذ سیاست‌ها و ایجاد مکانیسم‌های مشابه در روابط اقتصادی با ایران کنند."

اس پی وی صرفا یک ابزاری است که سه کشور اروپایی معتقد بوده و هستند که می تواند ایفای تعهدات آنها را ممکن و تسهیل کند. لذا طرح مطالبی از قبیل اینکه «اس پی وی فروش نفت ایران را تضمین نمی کند» و غیره، موضوعیت ندارد.

نکته دیگر این که: آنچه اروپایی ها مدنظر دارند، راه اندازی اس پی وی با چند مرحله مختلف است. مرحله نخست، تسهیل مراودات مالی و تجارت بین ایران و اروپا، مرحله بعدی ممکن ساختن استفاده طرف های ثالث از اس پی وی برای تجارت با ایران، و مرحله نهایی، تبدیل آن به یک «نهاد مستقل اروپایی» که بتواند رویای اروپا برای استقلال عمل مالی در برابر آمریکا را محقق کند.

آن مرحله نهایی، یعنی ایجاد یک «نهاد اروپایی» طبیعتا ارتباط خاصی به ما یا علائق ما ندارد. و جزء مطالبات ما نیست.