«اعمال فشار حداکثری» شکست خورده است

نویسنده: لارا روزن

دیپلماسی ایرانی: طبق گزارشی که اخیرا منتشر شده، دولت دونالد ترامپ سیاست «اعمال فشار حداکثری» علیه ایران را در ماه جاری میلادی (ژانویه) مورد ارزیابی اولیه داخلی قرار داده و دریافته است که این سیاست تاکنون نتیجه ‌ای در بر نداشته است. برخی کارشناسان معتقدند که این ارزیابی به تلاش های دولت آمریکا برای تحریک ایران به ترک توافق هسته ای احتمالا از طریق ایجاد یک بحران بازسی بین المللی در آژانس بین المللی انرژی اتمی منجر خواهد شد.

گروه بین المللی بحران در گزارش خود تحت عنوان «روی یخ های نازک» در سومین سالگرد حصول توافق هسته ای ایران نوشت: «تا این لحظه شواهد چندانی وجود ندارد که از دستیابی دولت ترامپ به اهداف احتمالی حکایت داشته باشد.» این گروه در گزارش خود با اشاره به اظهارات یکی از مقامات دولت آمریکا آورده: «ارزیابی اولیه داخلی انجام شده توسط دولت حاکی از آن است که رویکرد ایالات متحده تاکنون در وادار کردن ایران به تجدیدنظر در رفتارش یا بازگرداندن آن به پای میز مذاکره موثر واقع نشده است.»

سخنگوی شورای امنیت ملی از هرگونه اظهارنظری درباره این گزارش ارزیابی خودداری کرده و وزارت امور خارجه آمریکا هم از رد یا تایید این ارزیابی داخلی خودداری کرده است. اما یک مقام دولت ترامپ که خواسته نامش فاش نشود، به المانیتور گفت: «اقدام ترامپ در خارج کردن آمریکا از پیمان فاجعه آمیز هسته ای ایران، اعمال مجدد تحریم ها و کمپین اعمال فشار حداکثری در محروم کردن نظام ایران از فروش میلیون ها بشکه نفت و میلیاردها دلار درآمد نفتی کاملا موفق عمل کرده است. افزایش تظاهرات داخلی در ایران و اعتراض های ملت این کشور به فساد و سوئ مدیریت اقتصادی گویای همین مساله هستند.»

علی واعظ، تحلیلگر ارشد و رئیس پروژه ایران در گروه بین المللی بحران می گوید ارزیابی دولت ترامپ درباره ایران می تواند مقامات را در واشنگتن قانع سازد که برای موفقیت این سیاست گذاری به حمایت بیشتر اروپایی ها نیاز دارند. اما اروپا در حال حاضر تلاش می کند تا ایران را به ماندن در توافق هسته ای به رغم خروج آمریکا از آن و اعمال مجدد تحریم ها، ترغیب کند. واعظ در مصاحبه با المانیتور گفت: «در میان اهداف نهایی که آدم های مختلف در داخل دولت ترامپ در ذهن دارند از وقوع تظاهراتی که آینده نظام را تهدید کند تا تغییر رفتار نظام تا بازگشت ایران پای میز مذاکره، هیچ یک به وقوع نپیوسته است. اقتصاد ایران در وضعیت بدی است، اما سقوط نمی کند. اگرچه دفعات اعتراض ها در سال 2018 در مقایسه با سال های گذشته افزایش یافته، شدت و گستره آنها همچنان محدود مانده است. به طور خلاصه، سیاست دولت ترامپ موثر واقع نشده است.»

مساله دیگری که دولت ترامپ را تحت فشار قرار داده، محدودیتی است که در زمان حصول برجام در 2015 بر ایران اعمال شده و در 2020 لغو می شود: «مساله دیگری که به نظر من کلیدی هم هست، این است که دولت به این نتیجه رسیده که برای نتیجه بخشی این کمپین باید دیگران را نیز با خود همراه کند و به علاوه، سازمان ملل را از لغو ممنوعیت معاملات تسلیحاتی در سال 2020 بازدارد. اگر چنین اتفاقی نیفتد، ایران توانایی های دفاعی خود را از طریق خرید سلاح های متعارف از روسیه و چین تقویت خواهد کرد. این مساله فشار زمانی را بر دولت ترامپ افزایش می دهد. اما هیچ راهی برای بازداشتن سازمان ملل از لغو ممنوعیت مبادلات تسلیحاتی علیه ایران غیر از نابود کردن برجام وجود ندارد.»

در حالی که ترامپ تصمیم خود به خارج کردن نیروهای ایالات متحده از سوریه را اعلام کرده، در اقدام علیه ایران در صدد جلب حمایت متحدان منطقه ای همچون اسرائیل و امارات متحده عربی برآمده است. جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا اخیرا در توئیتی نوشته شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اظهارات ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی ناکامل و نادرست بوده است. او در سفر اخیر خود به اسرائیل هم گفت که مطمئن است ایران همچنان از نظر استراتژیک به دستیابی به تسلیحات هسته ای متعهد است. 

به گفته ریچارد نفیو، مذاکره کننده پیشین دولت آمریکا در مذاکرات هسته ای ایران، ظاهرا برخی از اعضای دولت ترامپ سعی دارند نوعی بحران بین آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران به وجود آورند و ایران را به ترک برجام تحریک کنند: «همه [در دولت ترامپ] از این مساله ناراحت هستند که ایرانی می تواند برای تایید تعهد کاملش به برجام، به گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی اشاره کند. حقیقتا بدترین سناریوی ممکن برای آنها این است که این کمپین اعمال فشار اگرچه آسیب‌ هایی زده، اما به سقوط نظام ایران منجر نشده و ایران را به خارج شدن از برجام وادار نکرده است. حالا آنها مانده اند و ادامه تعهد ایران به برجام و تحریم های بدون توجیه. برخی از مقامات دولت ترامپ از جمله بولتون واقعا می خواهند که ایران برجام را ترک کند.

منبع: المانیتور / مترجم: طلا تسلیمی