تعطیلی کریسمس در عراق و نگاهی نو به اقلیتهای دینی در این کشور

نویسنده: علی حیدری، کارشناس مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته خبری در عراق منتشر شد مبنی بر اینکه دولت این کشور، کریسمس را که از روزهای مهم مسیحیان است، تعطیل رسمی اعلام کرده و به تمام کسانی که آن را جشن می‌گیرند، تبریک می گوید.

در نگاه اول شاید این خبری عجیب به نظر برسد که در سرزمینی که 97 درصد جمعیت 38 میلیون نفری آن را مسلمانان (شیعیان و اهل سنت) تشکیل می دهند و تنها سه درصد مابقی را اقلیتهای دینی در بر می گیرند چرا باید کریسمس تعطیل شود.

در حال حاضر 9 نفر از 329 نماینده پارلمان عراق را اقلیتهای دینی این کشور تشکیل می دهند و همچنین وزارت مهاجرت و پناهندگان عراق نیز به یک مسیحی داده می شود.

در عراق نیز مانند دیگر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا مانند ایران، مصر، سوریه و لبنان جمعیتهای مختلف از آیین ها و مذاهب گوناگون سالهای طولانی در کنار یکدیگر به صورت مسالمت آمیز زندگی کرده اند.

از آنجا که طیف غالب در این کشورها مسلمان هستند، نقش علمای دینی و سیاستمداران در پذیرش اقلیتها در جامعه پررنگ است. 
به عنوان نمونه می توان به چند مورد در این خصوص اشاره کرد.

-    زمانی که امام موسی صدر به لبنان رفت تا شیعیان را از درد و رنج محرومیت خارج کند و جامعه را از بحرانهایی که در آن گرفتار شده، برهاند، نزدیکی به مسیحیان و ایجاد وحدت بین آنها و شیعیان را از اولویتهای کار خود قرار داد. 

وی در سال‌های حضورش در لبنان بارها و بارها به مناسبت ایام کریسمس و میلاد حضرت مسیح (ع) یا دیگر مناسبت‌های دینی مسیحیت سخنرانی کرد، مقاله نوشت و پیام داد. گاه به مناسبت تقارن ایام کریسمس با عید سعید قربان، گاه به مناسبت تقارن آن با عاشورای حسینی و گاه به مناسبت اعیادی چون عید پاک مسیحی. 

کلیسای کبوشین بیروت جایی بود که یک رهبر اسلامی برای اولین در آن سخنرانی کرد و وحدت ادیان و شرافت انسانی را مورد تاکید قرار داد.

ماجرای حمایت امام موسی صدر از یک بستنی فروش مسیحی و نیز جمع آوری پول برای بازسازی کلیسای سوخته نیز از نمونه هایی است که نشان می دهد این رهبر اسلامی به دنبال وحدت و همراهی مسلمانان و مسیحیان و زندگی مسالمت آمیز آنها در کنار هم بود.

-    در عراق اما این همزیستی مسالمت آمیز با ظهور داعش ضربه خورد. گروه تروریستی تکفیری داعش بر هر منطقه ای که مسلط می شد، ادیان و مذاهب خارج از آنچه به آن معتقد بود را مورد آزار و اذیت قرار می داد؛ آنها را می کشت و یا به بردگی می گرفت.
نمونه این اتفاقات ناخوشایند را باید در تخریب کلیساهای مسیحیان در مناطق مورد تسلط داعش دید و یا کشتار ایزدی ها و به بردگی گرفتن زنان و دختران آنها و فروششان بین خود جستجو کرد که بنابر آمار اعلام شده هنوز هم بیش از هزار زن ایزدی در دست این گروه تکفیری زندانی هستند و یا از سرنوشتشان خبری نیست.

می توان گفت که پیشینه زندگی مسالمت آمیز ادیان مختلف در عراق، توجه روز افزون جهانی به اقلیتها در نقاط مختلف دنیا و نیز تاکید دولتمردان و سیاستمداران عراقی بر اهمیت نقش اقلیتها در کشور باعث شده تا این کشور اسلامی، سال نوی مسیحی را به صورت رسمی تعطیل اعلام کند تا همه در این شادی سهیم باشند.

زمانی انفجارهای مکرر کلیساها در بغداد در آستانه سال نوی مسیحی از سوی گروهک تروریستی داعش صورت می گرفت تا عراق را برای این شهروندان عراقی نا امن سازند و آنها را از کشورشان آواره کنند اما امروز تلاش می شود از پتانسیل آنها برای بازسازی کشور استفاده شود.

عراقی ها برای این که بگویند هیچ گاه یکدیگر را فراموش نکرده اند و دین و مذهب تفاوتی در پیوستگیشان ایجاد نمی کند هر ساله ضمن گرامیداشت میلاد حضرت مسیح (ع) در مراسم مذهبی مسیحیان شرکت می کنند. 

امسال هم مقامات و شخصیت‌های برجسته سیاسی عراق همچون برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، عادل عبدالمهدی، نخست وزیر و سید عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی در مراسم سال نوی مسیحیان عراق شرکت کردند. این اقدام می‌تواند التیامی بر زخم‌هایی باشد که در این سال‌ها وحدت عراقی‌ها را مخدوش کرده است.

در حال حاضر پنج اقلیت مسیحی، ترکمن، ایزدی، شبکی و صابئی در عراق وجود دارد که توجه به آنها و پذیرششان می تواند ضمن استفاده از پتانسیل آنها برای بازسازی عراق و نیز ایجاد تنوع فرهنگی در کشور برای غنای هر چه بیشتر فرهنگی و گسترش صنعت توریسم، از خطرات نادیده گرفته شدن آنها و تبدیل شدنشان به اهرمهای فشار از سوی کشورهای دیگر جلوگیری کند.

این مهم، علاوه بر توجه به دستورات اسلامی که در آن بر احترام به ادیان مختلف تاکید شده، می تواند ضمن جذب و استفاده از آنها، خطرات ناشی از سرکوب یا نادیده گرفتنشان را از بین ببرد؛ موضوعی که رهبران سیاسی – دینی عراق همچون مقتدی صدر و سید عمار حکیم و همچنین نخست وزیر و رئیس جمهور عراق به آن توجه دارند.