امریکا مجبور است عراق را از تحریم های ایران مستثنا کند

نویسنده: علی موسوی خلخالی، سردبیر دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته ریک پری، وزیر انرژی ایالات متحده امریکا به عراق آمد تا به عراقی ها فشار بیاورد مراودات تجاری خود را به ویژه در بخش انرژی با ایران محدود کند. ریک پری که با هیئتی 120 نفره که 50 نفر از آنها از مدیران ارشد شرکت های امریکایی بودند، برای شرکت در نشست اتاق بازرگانی امریکا در عراق به این کشور سفر کرده بود با مدیران امریکایی همراه خود تلاش داشت با ارائه پیشنهادهای جذاب تجاری و صنعتی عراق را وادار کند از ایران فاصله بگیرد و به تحریم های امریکا علیه آن بپیوندد. از جمله مدیر شرکت ژنرال الکتریک تعهد داد که شرکتش می تواند ظرف 18 ماه نیازهای برق عراق را برآورده کند و عراق را از هر گونه واردات انرژی برق بی نیاز کند. شخص ریک پری نیز پیشنهاد داد که عراق به جای واردات گاز از ایران می تواند روی واردات گاز از ایالات متحده حساب کند و همچنین امریکا به عراق کمک می کند ظرف حداقل شش ماه، ظرفیت بهره برداری از ذخایر گازی اش را تا 30 درصد افزایش دهد. وی همچنین پیشنهاد داد که ایالات متحده با سرمایه گذاری خود در بخش نفت و گاز عراق این کشور را به رقیبی جدی در تولید گاز در منطقه تبدیل کند. 

عراق سال هاست از کمبود انرژی رنج می برد و در طول سالیان گذشته هیچ کدام از شرکت های امریکایی پیشنهادهای فعلی که اکنون به عراق می دهند را نداده بودند. پیش از این، در تابستان گذشته، عراق قراردادی به ارزش 15 میلیارد دلار با شرکت آلمانی زیمنس امضا کرده بود که تحت فشار دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا مجبور شد قرارداد جداگانه ای را با شرکت ژنرال الکتریک به ارزش 25 میلیارد دلار برای تامین برق مورد نیازش به امضا برساند. این گونه فشارها با توجه به سابقه غیبت حداقل 10 ساله امریکایی ها در بخش اقتصادی عراق، سبب شده است تا عراقی ها نوعی بی اعتمادی نسبت به امریکایی ها پیدا کنند، چرا که بیم آن دارند در تامین نیازهایشان بهانه تراشی کنند و در اجرای قراردادها تعلل به خرج دهند و هر چیزی را به عاملی برای فشار به بغداد تبدیل کنند.

از سوی دیگر مدت زمان این قراردادها حداقل 18 ماهه است. برای همین دولت عراق نمی تواند روی تولید برق آنها حداقل برای دو تابستان پیش رو، که اوج مصرف برق در عراق سوزان است، حساب کند. مساله ای که در دیدار مقام های عراقی با وزیر انرژی امریکا نیز بر آن تاکید شد. ثامر الغضبان، وزیر نفت عراق حتی در دیدارش با ریک پری گفت با وجود فشارهای دولت امریکا، با توجه به نیاز مبرم کشورش به گاز و برق ایران، نمی تواند حداقل تا 18 ماه آینده، واردات گاز از ایران را قطع کند. 
امریکایی ها روی فشارهای خود بر عراقی ها بسیار حساب کرده اند. آنها گمان می کنند با این فشارها می توانند دولت عراق را ودار کنند از تجارت با ایران دست بکشد یا مراودات تجاری خود را با ایران کاهش دهد. برای همین بر جذابیت پیشنهادهای اقتصادی خود افزوده اند؛ پیشنهادهایی که قبلا وجود نداشتند. در کنار آن فشارهای سیاسی تازه ای را علیه عراقی ها آغاز کرده اند تا آنها را از هر گونه تعامل با ایران بترسانند. از جمله مقامات امریکایی با روسای بانک ها و بنگاه های اقتصادی عراقی خود مستقیما تماس می گیرند و آنها را از همکاری با ایرانی ها برحذر می دارند.

مقامات ارشد عراقی گفته اند که تسلیم فشارهای سیاسی امریکایی ها نخواهند شد. عادل عبدالمهدی، نخست وزیر و برهم صالح، رئیس جمهوری عراق چه در دیدار با مقام های ایرانی و چه در دیدارهای خصوصی خود با مقام های عراقی تاکید کرده اند، تحریم های ایران را به هیچ وجه بر نمی تابند و همه تلاش خود را به کار می گیرند تا اجازه ندهند به روابط اقتصادی ایران و عراق لطمه ای وارد شود. برهم صالح در تهران در دیدار با مقام های ایرانی بر لزوم افزایش همکاری ها تاکید کرد و وعده داد که تمام تلاش خود را به کار می گیرد تا تحریم های امریکا علیه ایران اثری در روابط اقتصادی تهران و بغداد نداشته باشد. عادل عبدالمهدی حتی به مقام های امریکایی گفته است که این تحریم ها یکجانبه هستند و به هیچ وجه حمایت جامعه جهانی را پشت سر خود ندارند، برای همین عراق خود را ملزم نمی بیند به آنها پایبند باشد. وی همچنین گفته است که «نهایت مجازات برای عدم رعایت تحریم ها چه خواهد بود، عدم سفر به امریکا؟! برای ما اهمیتی ندارد به امریکا نرویم.» این اظهارات نشان می دهد که با وجود فشارها عراقی ها با امریکایی ها بر سر تعامل با ایران اختلاف دارند. اگرچه تلاش می کنند این اختلافات عیان نشوند تا به ابزاری برای بهره برداری جریان های رقیب تبدیل نشود. یکی از نشانه های اختلاف امریکایی ها و عراقی ها این است که بر خلاف دوره های پیش، نه رئیس جمهوری و نه نخست وزیر عراق، هر دو بعد از انتصابشان رهسپار امریکا نشده اند. گفته می شود عادل عبدالمهدی سفرهای منطقه ای خود را به بعد از تکمیل کابینه موکول کرده است اما برخی منابع آگاه می گویند در آن موقع هم عبدالمهدی قصد دارد سفر نخست خود را به ایران اختصاص دهد. البته احتمالا سفری به امریکا خواهد داشت اما این سفر بیش از آن که تلاش برای نزدیکی به امریکا باشد، تلاشی برای اقناع امریکایی ها خواهد بود که عراق نمی تواند با تحریم های یکجانبه امریکا علیه ایران همراه شود حتی اگر با بی مهری ایالات متحده مواجه شود. 

در این میان به نظر می رسد موضع حمایتی اروپایی ها از مواضع ضدتحریمی دولت عراق نیز سبب شده است تا این کشور اراده بیشتری برای عدم همراهی با امریکایی ها داشته باشد.    

از سوی دیگر روشن است که ایران در حوزه امنیتی در عراق، نفوذ عمیق دارد و عراقی ها خوب می دانند تا چه اندازه گروه هایی نظیر حشد الشعبی منافع ایران را منافع کلان شیعیان و کلا امنیت کلان منطقه ای می دانند، برای همین در صورت افزایش فشارها به ایران حاضرند به سود ایران وارد عمل شوند. امریکایی ها می دانند این بار ناامن شدن عراق می تواند به ضرر منافع امنیتی آنها نه تنها در عراق بلکه در منطقه تمام شود، از جمله در سوریه و کردستان که امریکایی ها پایگاه های نظامی در اختیار دارند.

همه اینها نشان می دهدکه امریکایی ها چاره ای ندارند که با واقعیت کنار بیایند. واقعیتی که نمی توانند به راحتی از آن چشم پوشی کنند. برای همین بسیاری پیش بینی می کنند که امریکایی ها در نهایت مجبور شوند عراق را از تحریم های ایران معاف کنند، و چه بسا این معافیت طولانی تر از آن چیزی باشد که گمان می رود. /اعتماد