خودداری مردم غزه از تظاهرات علیه حماس

دیپلماسی ایرانی: در ماه های گذشته به علت مشکلاتی که در روند مصالحه ایجاد شده و به سبب ادامه محاصره اسرائیل و تحریم های حکومت مرکزی فلسطین بر غزه، اوضاع معیشتی در نوار غزه روز به روز وخیم تر می شود. این نابه سامانی در آمارهای بانک جهانی نیز آشکار شده است. در تازه ترین گزارش بانک جهانی که ۲۵ سپتامبر منتشر شده می خوانیم: «اقتصاد غزه به سبب محاصره ۱۰ سال و کمبود نقدینگی رو به فروپاشی است و به وضعیت نگران کننده ای رسیده است. از هر دو ساکن غزه یک فرد دچار فقر است و آمار بیکاری به ۷۰درصد رسیده و اقتصاد تقریباً از کار افتاده است».

عدنان ابوعامر در یادداشتی در المانیتور می نویسد: در ماه های گذشته قیمت کالاها و خدمات افزایش یافته و قدرت خرید پایین آمده و رشد اقتصادی پایین آمده و جریان وجوه نقد کاهش یافته و این همه باعث ضعف فعالیت بازرگانی و افت شدید درآمد ساکنان شده است.

دستگاه مرکزی آمار فلسطین نیز در ۲۷ ژوئن گزارش حساب های خود در سه ماهه اول سال ۲۰۱۸ را منتشر کرد که نشان می داد تولید ناخالص داخلی در نوار غزه کاهش ۶ درصدی داشته و به ۸۱۳٫۵ میلیون دلار رسید که سرانه آن برای هر فرد ۴۲۵٫۳ دلار است.

این نا به سامانی معیشتی در غزه هم زمان شده با دعوت وزیر دفاع اسرائیل، «آویگدور لیبرمن»، از ساکنان غزه به شورش علیه حماس و «آفریدن بهار عربی در نوار غزه». به این خیال که حمایت ساکنان عزه از حماس کم شده است. این اظهارات در ۱۶ آگوست در مصاحبه لیبرمن با روزنامه «معاریو» مطرح شد. او در فوریه ۲۰۱۷ نیز متعهد شد که اگر ساکنان غزه حماس را سرنگون کنند به غزه کمک خواهد کرد.

«حازم قاسم»، سخنگوی حماس در غزه به المانیتور گفت: «واضح است که غزه در نتیجه محاصره اسرائیل و تحریم های دولت محمود عباس، دچار بحران انسانی شده و مردم خود می دانند که عاملان این بحران چه کسانی اند. برای همین تظاهراتی که برپا می کنند تظاهرات بازگشت است و خشمی بی سابقه نسبت به محمود عباس نشان می دهند. حماس و کادرهای آن در کنار مردم غزه در وضعیت بحرانی زندگی می کنند و امکان ندارد که مردم علیه حماس شورش کنند چون می دانند که حماس در کنارشان ایستاده و مثل آنها رنج می کشد و در کنار آنها علیه محاصره کنندگانشان فعالیت می کند. هدف اشغالگران اسرائیلی فشار آوردن بر فلسطینیان است تا بر حماس شورش کنند، اما در عمل مردم بیش از پیش به حماس نزدیک شده اند».

از آغاز سال جاری میلادی در نوار غزه زنجیره ای از راهپیمایی ها برپا شده که شعار اصلی آنها علیه محاصره اسرائیل و نیز رسیدگی دولت محمود عباس به رنج ها و مشکلاتشان و پایان دادن به تحریم های آنان است. از جمله راهپیمایی ای که در ژانویه در اردوگاه جبالیا برپا شد.

واپسین راهپیمایی در غزه در چهارم سپتامبر برگزار شد که در آن ده ها فلسطینی دربرابر دفتر سازمان ملل متحد در غزه علیه تصمیم امریکا به قطع کمک های اونروا شعار دادند.

در فوریه، در اعتراض به اوضاع اقتصادی و به دعوت گروه های فلسطینی از جمله حماس در غزه اعتصاب عمومی برگزار شد. در ماه مارس کارگران فلسطینی در اعتراض به بیکاری دربرابر دفتر وزارت کار در غزه تحصن کردند و تحصنی دیگر ماه مه در برابر دفتر سازمان ملل در غزه برگزار کردند و خواستار پایان دادن به محاصره غزه و رسیدگی به مشکلات خدماتی برای پناهندگان فلسطینی ازسوی اونروا شدند.

در این تظاهرات مردمی که در غزه برپا شد، هیچ پلاکارد یا فراخوان آشکار یا شعاری علیه حماس و برای سرنگونی سلطه آن در غزه صادر نشد. با اینکه فلسطینیان غزه همه نیروهای سیاسی فلسطینی ازجمله حماس را در فاجعه ای که در آن زیست می کنند مسئول می دانند، اما هرگز به دعوت اسرائیل برای شورش علیه سلطه حماس در غزه پاسخ مثبت نداده اند.

یک مقام فلسطینی نزدیک به محمود عباس که نخواسته نامش فاش شود به المانیتور گفت: «پایان سلطه حماس بر غزه و بازگشت سلطه دولت فلسطین به این منطقه نباید با کمک اسرائیلی ها باشد، «فتح» چنین چیزی را نمی پذیرد، اما باید دید که مردم فلسطین تا چه حد می توانند حماس را وادارند که سلطه خود را پایان دهد. مردم فلسطینی خواهان تغییر این وضعیت از راه فشار مردم بر حماست هستند و حماس باید دریابد که تمایلی مردمی برای پایان سلطه اش بر غزه وجود دارد».

دعوت از مردم فلسطین برای شورش علیه حماس به اسرائیلی ها منحصر نماند. «جیسون گرینبلات»، فرستاده ویژه رئیس جمهور امریکا به خاورمیانه، در ۱۳ مه به روزنامه «اسرائیل امروز» گفت که مسئولیت وضعیت فاجعه بار در غزه متوجه حماس است زیرا تا وقتی حماس بر غزه سلطه دارد اسرائیل و حکومت محمود عباس و جامعه بین الملل نمی توانند کمکی به غزه برسانند. این لازم می آورد که فلسطینیان درپی تغییر فضای سیاسی در این منطقه برآیند.

لازم به توضیح است که دعوت های اسرائیل و امریکا از فلسطینیان برای شورش علیه حماس یک اظهار نظری از یک وزیر دست چندم اسرائیلی نیست، بلکه برنامه ای است که دولت اسرائیل به صورت روشمند برای ویران کردن غزه پیش گرفته تا این ویرانی از درون و بدون خسارت های نظامی یا انسانی اسرائیل باشد.

«ایاد البزم»، سخنگوی وزارت کشور در غزه، گفت: «دستگاه های امنیتی تا کنون نشانه هایی برای تظاهرات ضد سلطه حماس که اهداف تخریبی داشته باشد ندیده اند. مردم می دانند محاصره شان کار چه کسانی است و برای همین تظاهراتشان برای بازگشت به زمین هایشان است. ما اطمینان داریم که وضعیت امنیتی در غزه آرام است و همه تلاش های اسرائیل برای بیرون کشیدن مردم شکست خورده و هیچ تأثیری بر افکار عمومی نداشته است. ما با تظاهرات مردم برای مطالبات معیشتی شان مسئله ای نداریم، به شرطی که تخریب و آشوب امنیتی در کار نباشد».

نظرسنجی ها درباره محبوبیت حماس و حمایت مردم فلسطین از آن اعداد ثابتی را نشان نمی دهد. آخرین نظرسنجی «مرکز فلسطینی پژوهش های سیاسی» در رام الله که در سپتامبر سال جاری انجام شده نشان می دهد که ۴۳درصد مردم فلسطین مسئولیت اوضاع در غزه را متوجه حکومت محمود عباس می دانند و ۲۴درصد آنان حماس را مسئول می دانند.

اما نظرسنجی «مرکز جهان عرب برای پژوهش و توسعه» (اوراد) در رام الله که در ژوئیه منتشر شده نشان می دهد که نسبت حمایت از حماس در غزه به ۱۶درصد و در کرانه باختری به ۱۰درصد می رسد.

عماد ابوعواد، پژوهشگر فلسطینی امور اسرائیل، به المانیتور گفت: «اسرائیل پیش از رویارویی نظامی با حماس، ترجیح می دهد از گزینه از پا درآوردن حماس از داخل استفاده کند و راه آن فاصله انداختن میان حماس و مردم فلسطین است. هدف از این کار افزایش فشار بر مردم فلسطین است. اسرائیل حماس را عامل این مشکلات مردم معرفی می کند. در عین حال نگران است که واکنش حماس به هرگونه راهپیمایی اعتراض آمیز درون غزه افزایش تنش با اسرائیل باشد، چون حماس مسئولیت محاصره غزه را متوجه اسرائیل می داند».

سخن پایانی اینکه مردم فلسطینی خوب می دانند که اگر برای سرنگونی سلطه حماس به خیابان بیایند با گل از آنان استقبال نخواهد شد، بلکه حماس برای حفظ قدرت خود در غزه و از ترس رفتار خصمانه نیروهای محلی و منطقه ای تمهیدات امنیتی سختگیرانه ای پیشه خواهد کرد. همزمان حماس راه را برای اعتراض مردم به محاصره اسرائیل و تحریم های حکومت محمود عباس بر غزه باز گذاشته است.

شاید آنچه باعث می شود مردم فلسطین علیه حماس سر به شورش برندارند این است که می دانند جانشین حماس در غزه چیز بهتری نخواهد بود، یا حکومت محمود عباس است که از نظر مردم غزه در کنار باختری چندان موفق عمل نکرده و در سختگیری امنیتی بر شهروندان دست کمی از حکومت های دیکتاتوری منطقه ندارد؛ یا اسرائیل حاکمیت ارضی نوار غزه را نادیده می گیرد؛ یا آشوب امنیتی ای پیش می آید که فلسطینیان غزه را بابت جان و مالشان نگران می کند. این همه باعث می شود که به رغم انتقاداتشان از عملکرد حماس، سلطه آن در غزه را بپذیرند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11