نشستی که ایران در آن غایب بود

دیپلماسی ایرانی: هفدهمین اجلاس سران سازمان بین‌المللی فرانکفونی که ۴۸ سال پیش با مشارکت کشورهای فرانسوی زبان، دارای  ۲۷۴ میلیون نفر فرانسوی زبان از ۵۸ کشور جهان، تاسیس شد و اکثریت آنها از قاره افریقا هستند با حضور جمع کثیری از سران کشورهای عضو از جمله "امانوئل ماکرون"، رئیس جمهوری فرانسه، جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا و میشل عون، رئیس جمهوری لبنان و چند تن از مقامات سایر کشورها و با شرکت چهار هزار نفر از۸۵ کشور عضو، ناظر و میهمان و با حضور ۶۰۰ نفر خبرنگار در روزهای 11 و 12 اکتبر (20 – 19 مهر) در ایروان برگزار شد. در این اجلاس 3500 نماینده از کشورهای مختلف حضور داشتند. این سازمان متشکل از مناطق فرانسوی زبان جهان و کشورهای همکار (کشورهایی که در راستای توسعه زبان فرانسه فعالیت می کنند) است. بر اساس آخرین تغییرات، سازمان مذکور دارای ۵۸ کشور به عنوان عضو اصلی، سه ناحیه و بیست کشور به عنوان عضو ناظر است و در ۲۰ مارس ۱۹۷۰ پس از کنفرانس نیامی با شعار "برابری، تکامل و همبستگی" تشکیل شده و در زمینه‌های فرهنگی، علمی، اقتصادی، عدالت و صلح فعالیت می‌کند.

برنامه های اجلاس سران فرانکفونی شامل موارد ذیل بود: 
هفتم اکتبر (15 مهر 97)، برگزاری 105مین اجلاس شورای دائمی فرانکفونی
هشتم و نهم اکتبر (16 و17 مهر 97)، برگزارس 35مین اجلاس وزرای خارجه فرانکفونی
نهم اکتبر (17 مهر 97)، افتتاح رسمی شهرک فرانکفونی در میدان "آزادی" ایروان
دهم اکتبر (18 مهر 97)، آغاز به کار سمینار اقتصادی فرانکفونی در مرکز خلاقیت‌های "تومو"، از اصلی‌ترین سخنرانان این جلسه می‌توان به نام "لوئی بوزن"، از پدران اینترنت و روبوت معروف به "صوفیا" اشاره کرد.

عصر یازدهم اکتبر (19 مهر 97)، برگزاری کنسرت مردمی در میدان "جمهوری" ایروان

شورای دائمی سازمان بین‌المللی فرانکفونی ۱۵ مهر نشست دوره‌ای خود را با حضور نمایندگان 57 کشور و به ریاست خانم "میگائل ژان"، دبیرکل این سازمان در ایروان برگزار کرد. دبیرکل سازمان بین‌المللی فرانکفونی در سخنان خود ضمن تشکر از میهمان نوازی دولت و ملت ارمنستان گفت: ما از مرگ "شارل آزناوور"، خواننده شهیر ارمنی فرانسوی بسیار متاثر شدیم. وی در ادامه فرصت را مغتنم شمرده و با اشاره به انقلاب آرام ارمنستان آن را جنبشی مثال زدنی برای همه دنیا دانست.

در صورت جلسه نشست شورای دائمی سازمان بین‌المللی فرانکفونی مواردی چون تایید برنامه کاری تعیین شده در اجلاس قبلی، استماع گزارش فعالیت‌های اقتصادی، آماده سازی نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو، آماده سازی اجلاس سران، بررسی درخواست عضویت چهار کشور جدید، تعیین محل اجلاس آتی و بالاخره تهیه بیانیه پایانی اجلاس ایروان گنجانده شده بود.

اجلاس وزرای امور خارجه سازمان بین‌المللی فرانکفونی با سخنان "ظهراب مناتساکانیان"، وزیر امور خارجه ارمنستان در ۱۶ مهر برگزار شد. وی در سخنان خود ضمن خوشامدگویی به حاضران و با اشاره به این که وظیفه سازمان بین‌المللی فرانکفونی صرفاً به زبان محدود نمی‌شود بلکه در راه گسترش دموکراسی، آزادی و زندگی مسالمت‌آمیز ملت‌ها با همدیگر نیز فعالیت می‌کند، گفت: "ما از آوریل گذشته حرکتی را آغاز کرده‌ایم که در پی آن کشورمان در حال گذار به سوی آزادی، دموکراسی و حمایت از حقوق بشر است."  مناتساکانیان افزود: "شما میهمان ایروان، پایتخت 2800 ساله ارمنستان که جایگاهی ویژه در میراث تاریخی فرهنگی جهان دارد هستید و امیدوارم هر کدام به نوبه خود بتوانید برداشتی مطلوب از کشور جدید ما داشته باشید."

امانوئل مکرون، رییس جمهوری فرانسه که همسرش "بریجیت مکرون" وی را در این سفر همراهی می‌کند. در حاشیه برگزاری این اجلاس بریژیت ماکرون، همسر امانوئل ماکرون رئیس‌جمهوری فرانسه بعداز ظهر روز جمعه (12اکتبر/20مهر) ضمن بازدید از مسجد کبود شهر ایروان، با تاریخچه بنا و مراحل مختلف مرمت این مسجد ایرانی، آشنا شد. وی از شبستان، صحن نمازخانه و حجره‌های متعدد این مسجد و همچنین غرفه صنایع دستی ایرانی بازدید کرد و با توجه به لغو سفر پیش بینی شده مکرون به ایران به دلایل سیاسی، همسر وی، از طریق کشور همسایه و مسجدی ایرانی در ایروان، بوی ایران را استشمام کرد. لازم به ذکر است با توجه به حضور تعداد قابل توجهی از ارامنه در فرانسه و فعالیت لابی ارمنی دراین کشور به نفع ارمنستان، شرکت رییس جمهور فرانسه در این نشست اهمیت ویژه ای برای ارمنستان دارد.

"جاستین ترودو"، نخست وزیر کانادا به اتفاق همسرش "سوفی گرگوار" دراین نشست حضور یافته و درادامه به روابط دوجانبه با ارمنستان نیز پرداخته است. 

با توجه به این که مجلس کانادا در سال 2002 واقعیت نسل کشی ادعایی ارمنیان را به رسمیت شناخته و آن را محکوم کرده است، سفر این مقام عالیرتبه کانادایی از اهمیت بیشتری برای ارمنستان برخوردار است.

میشل عون، رییس جمهوری لبنان به اتفاق همسرش "نادیا چامی" و یک هیئت بلندپایه متشکل از "جبران باسیل"، کفیل وزیر امور خارجه دراین اجلاس شرکت کرده بود.

"نیکول پاشینیان"، نخست وزیر ارمنستان که ازاین پس  به مدت دو سال ریاست سازمان فرانکوفونی را برعهده خواهد گرفت، در گفت‌وگو با بخش خبری رادیوی ملی این کشور ضمن اشاره به این مسئله، تاکید کرد: "حرکت بعدی ما در این عرصه گشایش سفارت‌خانه در کشورهای آفریقایی است." وی افزود: "ما باید برای تامین حضور خود در آفریقا تلاش کنیم." لازم به ذکر است در حال حاضر ارمنستان تنها در مصر دارای سفارت است اما ارمنیان از گذشته دور در این کشور آفریقایی حضور داشته‌اند و با کلیسای قبطی این کشور رابطه نزدیکی دارند.

برگزاری هفدهمین اجلاس سران سازمان بین‌المللی فرانکفونی در ایروان مزید براین که فرصت برقراری ارتباط با دیگر کشورها و به خصوص کشورهای آفریقایی را برای ارمنستان دو چندان می کند، درشرایطی که نیکول پاشینیان، با جذب افکار عمومی کشورش و به حرکت درآوردن اکثریت مردم ارمنستان علاوه بر آن که در ظرف چند ماه گذشته به رغم نداشتن اکثریت در مجلس ارمنستان موفق به تکیه زدن بر صندلی نخست وزیری این کشور شده و با حمایت مردم همه احزاب را وادار به پذیرش برگزاری انتخابات زودرس در دسامبر سال جاری با هدف به دست گرفتن اکثریت کرسیهای مجلس کرده است مانور داخلی و بین المللی موثری برای تثبیت موقعیت وی به ویژه دربرابر ارامنه قره باغ و روسیه که نگاه خوش‌بینانه ای به وی ندارند، محسوب می شود.

آرتاشس تومانیان" سفیر ارمنستان در ایران که گفته می شود دولت جدید ارمنستان به زودی به ماموریت وی پایان خواهد داد با تاکید بر این که اجلاس سران فرانکوفونی سالی یک‌بار برگزار می‌شود، (اما به رغم گذشت ۴۸ سال از تاسیس آن اجلاس اخیر ۱۷ مین اجلاس سران بود !) تصریح کرد: ارمنستان (که از سال ۲۰۰۴ به این سازمان ملحق شده است) برای میزبانی این اجلاس با 84 کشور جهان به رقابت پرداخت و توانست این فرصت را از آن خود کند. تومانیان در حالی بر دروازه بودن ارمنستان برای ورود ایران به اوراسیا سخن گفت که کشورش به دلیل اشغال بیست درصد اراضی آذربایجان با این کشور و همچنین ترکیه مرزهایش مسدود شده و صرفا با گرجستان و ایران دارای مرزهای باز است. وی خاطر نشان کرد: عضویت در اجلاس سران فرانکوفونی برای عموم آزاد است و افراد و کشورها می‌توانند علاوه بر آشنایی و مذاکره با تاجران و کارآفرینان کشورهای دیگر، حتی به عنوان ناظر نیز حضور داشته باشند. این درحالی است که طرف ارمنی می توانست از ایران نیز به عنوان مهمان نشست ایروان دعوت به عمل آورد اما چنین دعوتی به عمل نیامد. حضور دراین نشست از سوی ایران به عنوان مهمان در گام نخست می توانست زمینه های عضویت ناظر و دائمی ایران را دراین سازمان فراهم کند تا به عنوان بستری برای تقویت دیپلماسی عمومی و رسمی و نیز تقویت چندجانبه گرایی مورد استقاده قرار گیرد به ویژه که در گذشته زبان فرانسه در ایران از جایگاه خاصی برخوردار بوده و پرداختن به آن در ایران می تواند موجب تقویت روابط ایران با فرانسه و اعضای فرانکوفونی شود و در شرایط خلاء حضور ایران در نهادهای مشابه و نیز تحت تاثیر قراردادن تک جانبه گرایی آمریکا موثر افتد.

به رغم همه موفقیت های اخیر داخلی و خارجی نیکول پاشینیان، نخست وزیر جدید ارمنستان که با حمایت مردم این کشور به منصه ظهور رسیده و درطول یک سال اخیر ارمنستان به نماد دموکراسی در منطقه تبدیل شده، اما این کشور که با حمایت ها وکمک های مستقیم روسیه و حمایت های سیاسی غرب بیست درصد اراضی آذربایجان را متصرف شده است، تا زمانی این اراضی را به صاحبان اصلی آن یعنی ملت آذربایجان مسترد نکند، با دخالت های روسیه و ناتوانی های اقتصادی و در محاصره قرار دادن خود، موفق به برداشتن گام های استوار و جدی در توسعه همه جانبه اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و گسترش و تعمیق روابط خارجی و تامین رفاه  نسبی مردم ارمنستان نخواهد شد.