ایران اختلافات گسترده اروپا و آمریکا را تشدید کرد

نویسنده: استیون ارلانگر

دیپلماسی ایرانی: از میان همه مسائلی که بین اروپا و دولت ترامپ اختلاف ایجاد کرده، ایران مناقشه برانگیزترین موضوع بوده است و اروپایی ها فعالانه در مقابله با سیاست ایالات متحده کار می کنند که این مساله آنها را با روسیه، چین و ایران در یک جبهه قرار داده است.

ترامپ اوایل سال جاری میلادی ایالات متحده را از توافق هسته ای ایران که یکی از محورهای دیپلماسی باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین به شمار می رفت، خارج کرد و برنامه اعمال تحریم ها را علیه این کشور در پیش گرفت. اما کشورهای اروپایی که سعی دارند از توافق هسته ای محافظت کنند، به دنبال ایجاد یک مکانیسم پرداخت هستند تا آن را جایگزین نظام بانکی تحت سلطه آمریکا کنند. در همین روند، ایران را هم ترغیب می کنند که به تعهداتش در توافقنامه پایبند بماند و بهانه ای برای شروع جنگ به اسرائیل و آمریکا ندهد.

به گفته دیپلمات های ارشد اروپایی، آنها به تهران توصیه کرده اند تا زمان پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ آرامش خود را حفظ کند. ظاهرا این امید وجود دارد که او مجددا رای نیاورد. البته این می تواند تنها یک رویا باشد، اما سیاست گذاری متفاوت در قبال ایران به تنش ها بین اتحادیه اروپا و دولت ترامپ دامن زده است.

ماه گذشته جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، اتحادیه اروپا را به دلیل «اظهارات جسورانه و ضعف در پیشبرد آنها» مورد تمسخر قرار داد و گفت: «قصد نداریم اجازه دهیم تحریم های ما توسط اروپا یا هر کس دیگری بی اثر شود.» 

ولکر پرتس، مدیر موسسه آلمانی امور امنیتی و بین الملل در برلین نوشت: «تصمیم ترامپ به عقب نشینی از توافق هسته ای ایران شکافی بین آمریکا و متحدان اروپایی آن ایجاد کرده که بعید است تا زمانی که او در کاخ سفید حضور دارد، از بین برود.» او افزود: «اروپا و ایالات متحده تنها رویکردهای متفاوتی در قبال ایران اتخاذ نکردند، بلکه در زمینه سیاسی که برای هر دو طرف اهمیت استراتژیک دارد، فعالانه علیه یکدیگر اقدام می کنند. مناقشه بر سر ایران یک محرک قوی در مناظرات اروپایی بر سر استقلال استراتژیک از آمریکا به شمار می رود و شکاف عمیقی در اتحاد غربی ایجاد کرده است.»

جدیدترین تحریم های آمریکا علیه ایران که قرار است از 4 نوامبر به اجرا درآیند به صنعت نفت و بانک مرکزی این کشور آسیب می زنند. فروش محصولات نفت و پتروشیمی ایران محدود و موسسات مالی خارجی در صورت معامله با بانک مرکزی ایران یا دیگر موسسات مالی این کشور با خطر تحریم مواجه می شوند. اروپایی ها می خواهند برای دور زدن این تحریم ها یک «ابزار با هدف ویژه» ایجاد کنند که امکان نقل و انتقال های مالی مرتبط با صادارت و واردات ایران را فراهم آورد و به فعالان اقتصادی در تجارت قانونی با ایران کمک کند.

به عقیده الی گرانمایه از شورای اروپایی رابطه خارجی، مساله این است دولت ترامپ برای اعمال تحریم ها تا کجا پیش برود و اینکه با معافیت موردی از تحریم ها موافقت کند یا خیر؛ اما اگر توافق شکست بخورد، ایران برنامه هسته ای خود را گسترش خواهد داد و همه به شرایط قبل از سال 2013 باز می گردند و به ویژه اروپا نمی خواهد شاهد چنین اتفاقی باشد.

با توجه به تنش های موجود بین ایران و کشورهای عرب سنی مانند عربستان سعودی و مصر، و همچنین تنش ها بین تهران و تل آویو، جنگ چندان دور از ذهن نیست. درگیری در سوریه و به ویژه حضور نیروهای تحت حمایت ایران در نزدیکی بلندی های جولان می تواند به بهانه ای برای حمله اسرائیل و بمباران تاسیسات هسته ای ایران تبدیل شود و بر خلاف اوباما که اسرائیل را محدود کرده بود، ترامپ احتمالا مانع آن نخواهد شد.

جوزف سیرینسیون، کارشناس هسته ای و رئیس صندوق «پلوشرز» که متعهد به منع گسترش تسلیحات هسته ای است، اخیرا نوشت که دولت ترامپ به سمت جنگ در خاورمیانه پیش می رود. او همچنین بولتون و وزیر امور خارجه مایک پومپئو را به «افشای اطلاعات دستچین شده و افزایش تهدیدها» متهم کرد و افزود: «آنها به شیوه ای شک برانگیز از ارتباط بین ایران و تروریست هایی همچون القاعده و داعش سخن می گویند. تنش های موجود با اعمال تحریم های جدید تشدید می‌ شود و احتمال اینکه فشارهای موجود به یک درگیری نظامی تبدیل شوند، به طور نگران کننده ای افزایش می یابد.»

این دیدگاه دقیقا همان چیزی است که اروپایی ها از آن بیم دارند و دقیقا به همین دلیل است که سعی می کنند ایران را به ماندن در توافق هسته ای و انتظار کشیدن برای پایان دوره ترامپ، متقاعد کنند.

منبع: نیویورک تایمز / مترجم: طلا تسلیمی