نشست ترامپ – پوتین و سرنوشت جنگ در سوریه

نویسنده: پپه اسکوبار

دیپلماسی ایرانی: طبق موارد افشا شده درباره توافق مدنظر رئیس‌جمهوری آمریکا، ترامپ اجازه خواهد داد که نیروهای دولت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه با حمایت هوایی روسیه مناطق اشغال شده در مرز اردن، اسرائیل و عراق را بازپس بگیرند. در مقابل، انتظار دارد ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و بشار اسد با ایجاد یک منطقه غیرنظامی گسترده در این سه مرز موافقت کنند که دور از دسترس نیروهای ایران یا حزب الله باشد. این مساله شرایط را برای تمایل ترامپ به خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه پیش از ماه اکتبر و انتخابات میان دوره ای کنگره، فراهم می آورد. بدین ترتیب ترامپ قادر خواهد بود از عبارت گمراه کننده «ماموریت انجام شد» درباره شکست دادن داعش استفاده کند. اما در عمل چیزی برای تجارت وجود ندارد. سوریه نمی تواند به روسیه «پیشکش» شود چون روسیه همین حالا هم نقشی تعیین کننده در تصمیم گیری درباره آنچه در سوریه اتفاق می افتد، دارد و این تنها شامل شرایط نظامی نمی شود؛ روسیه در دستیابی به توافقنامه در حال اجرای آستانه نیز با ایران و ترکیه همکاری داشته است. جای تعجب ندارد اگر آنچه ترامپ به عنوان «توافق» می خواهد از سوی کرملین رد شود.

در عین حال، سیا و پنتاگون چندان از بازی ترامپ در سوریه خشنود نیستند. از نظر نو محافظه کاران و جناح های قدرتمند در این مجموعه های صنعتی-نظامی-نظارتی، بشار اسد بایستی از قدرت برکنار شود. موضوع اصلی باقی مانده، یکپارچگی اراضی سوریه و مشروعیت دولت در دمشق است. روسیه، ایران و حتی ترکیه پس از چرخش های گوناگون، از این دو مساله حمایت می کنند. ائتلاف ناتو و شورای همکاری خلیج فارس به شدت با آنها مخالف هستند به ویژه اینکه در سال های گذشته آنهایی را که تحت عنوان «شورشی های میانه رو» فعالیت می کردند، تامین بودجه و تامین تسلیحاتی کرده اند که البته بیشتر آنها چیزی جز جهادگراهای تکفیری نیستند.

بازگشت به جنگ در درعا

و درست همانند اژدهایی که دم خود را گاز می گیرد، جنگ ناراحت کننده در سوریه نیز درست به نقطه آغاز آن در هفت و نیم سال پیش بازگشته است؛ به درعا، در نزدیکی مرز اردن و جایی که قاچاق تسلیحات با هدف رساندن آنها به تکفیری ها ساده ‌تر صورت می گیرد.

هنوز هم رسانه های غربی وضعیت در سوریه را اینگونه پوشش می دهند که «نیروهای رژیم» حملات هوایی انجام داده و بخش های تحت کنترل شورشی ها در جنوب سوریه را بمباران کرده اند. شاید این مساله که در جنوب سوریه با بحران حقیقی انسانی مواجه هستیم، درست باشد؛ اما آنچه رسانه ها نمی گویند این است «مخالفان» یا همان جهادگراهای تکفیری بارها توافق های پیشنهادی دمشق را در ارتباط با بازگرداندن کنترل به نیروهای دولت رد کرده اند و همین مساله به بحرانی بشری انجامیده است.

ارتش سوریه قصد دارد عملیاتی برای بازگشایی مرزهای کشور انجام دهد. اما آنچه مورد مذاکره قرار نگرفته، سرنوشت بخشی در نزدیکی مرز اردن و بخشی از استان قنیطره در نزدیکی بلندی‌های جولان است که توسط اسرائیل اشغال شده. دمشق قصد دارد ارتباط تجاری بین لبنان، سوریه و گذرگاه نصیب بین سوریه و اردن را که برای تجارت همه طرفین بسیار مهم است، مجددا برقرار کند.

عملیات کنونی ارتش سوریه در درعا با پیشروی ناگزیر در مسیر پایگاه آمریکا در تنف در مرز سوریه و عراق همراه خواهد شد. تنف در برنامه آمریکا نقشی کلیدی دارد چرا که مشاوران این کشور در همین پایگاه تکفیری‌ها را به تکاورهای انقلابی تبدیل می‌کنند.

نظر پنتاگون این است که آمریکا بایستی برای مبارزه با داعش در سوریه بماند، اما به مساله تغییر شکل تکفیری‌های جهادگرا به تکاورهای انقلابی اشاره نمی‌کند یا اینکه در عمل این ارتش سوریه، مشاوران ایرانی، حزب‌الله و نیروی هوایی روسیه بودند که علیه همه تکفیری‌ها از جمله داعش ایستادگی کردند. در حال حاضر در عملیات درعا چند مشاور از حزب‌الله ایفای نقش می‌کنند، اما مشاوران ایرانی در این عملیات حضور ندارند. نیروهای ویژه حزب‌الله در مناطق واقع در نزدیکی مرز لبنان هستند و مهم‌ترین مساله عدم نیاز به حضور آنان پس از فروپاشی پایگاه‌های تکفیری در قنیطره در نزدیکی بلندی‌های جولان است.

آنچه در بازی شطرنج ترامپ در سوریه مهم به نظر می‌رسد، این است که اسرائیل حضور جهادگرایان تکفیری وهابی در مرزهایش با سوریه را یک عامل مهم در تامین امنیت ارتش اسرائیل می‌داند و احتمالا ترجیح می‌دهد نیروهای ارتش سوریه در از بین بردن همه تروریست‌ها و جهادگرایان موفق عمل نکند. با این حال، ارتش اسرائیل اعلام کرده با عملیات ارتش سوریه در درعا و قنیطره موافق است، انگاری که دولت سوریه برای عملیات در این کشور به موافقت اسرائیل نیاز دارد! شرمینه نروانی، تحلیل‌گر مسائل سوریه در این باره می‌گوید، آمریکا، اسرائیل و متحدان آنها نمی‌توانند در جنگ در جنوب سوریه پیروز شوند و تنها می‌توانند ناامنی را برای اندک زمانی دیگر طولانی کنند. از این رو، لازم است که توافقی حاصل شود و احتمالا ترامپ با پوتین در همین باره گفت و گو خواهد کرد.

آن طور که سرگئی ورشینین، وزیر امور خارجه روسیه گفته است، این مذاکرات به طور اتفاقی، پس از نشست ناتو در بروکسل و پیش از نشست بعدی آستانه در سوچی در تاریخ 30 جولای، برگزار می شود. اولویت‌های پوتین معلوم است: تمامیت ارضی سوریه، ثبات دولت در دمشق و نابود شدن همه تکفیری‌ها. این ترامپ، پنتاگون یا سیا هستند که باید تعیین کنند استراتژی «نابودی همه تکفیری‌ها» را از نظر ژئوپولتیکی قابل قبول می‌دانند یا خیر.

منبع: عرب امریکنز / مترجم: طلا تسلیمی