ترامپ بازنده بزرگ تحریم ها علیه ایران

برخلاف انتظار دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا که با تشدید تحریم های اقتصادی به دنبال انزوای بین المللی ایران است و گمان می کند همه کشورهای جهان از وی تبعیت کنند، کم نیستند کشورهایی که در جبهه ایران ایستاده اند و به ترامپ دهن کجی می کنند.

هر چند شماری از کشورهای اروپایی و آسیایی به خواسته ترامپ برای توقف واردات نفت ایران تن می دهند اما بی گمان اکثریت قریب به اتفاق این کشورها از جمله کشورهای اروپایی، چین، هند، روسیه و ترکیه بر اساس استدلالی چون این تحریم ها فاقد پشتوانه و قطعنامه شورای امنیت است با آن مخالفت می کنند.
انتظار می رود کشورهای آسیایی و اروپایی زیادی به واردات نفت ایران ادامه دهند از جمله چین که با واردات 600 هزار بشکه در روز بیشترین سهم را از نفت ایران دارد و هند با 450 هزار بشکه در مرتبه دوم قرار دارد. پس از آن کره جنوبی با 250 هزار بشکه و ترکیه با 200 هزار بشکه مقام چهارم را در واردات نفت ایران دارند.
در میان کشورهای اروپایی ، ایتالیا با 180 هزار بشکه، فرانسه 110 هزار بشکه، یونان با 100 هزار بشکه و اسپانیا با 70 هزار بشکه وارد کنندگان بعدی نفت ایران هستند. حتی امارات که خود صادر کننده نفت است و روزانه سه میلیون بشکه نفت تولید می کند، روزانه 100 هزار بشکه نفت از ایران می خرد.

** ایران قربانی قلدری آمریکاست 

'محمد رضا عباس' روزنامه نگار عراقی در همین ارتباط می گوید : اصولا برای موفقیت تحریم های اقتصادی علیه یک کشور شرایط ویژه ای لازم است که در مورد ایران صدق نمی کند . ایران کشوری بزرگ با اقتصاد متنوع و دارای ثبات سیاسی و امنیتی است، مردمش به وفاداری و وطن پرستی معروفند و همسایگانی دارد که جزو دوستانش هستند. علاوه بر این، تحریم اقتصادی کنونی علیه ایران با تحریم اقتصادی 12 ساله علیه عراق متفاوت است. 
تحریم اقتصادی علیه عراق بین المللی بود، در حالی که تحریم علیه ایران یک جانبه از سوی آمریکاست و حتی نزدیک ترین هم پیمانان واشنگتن یعنی کشورهای اروپایی آن را قبول ندارند.
عبدالباری عطوان تحلیلگر عرب هم عقیده دارد : تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران، هرچند قدرتمند باشند، حکومت ایران را نابود نخواهند کرد، زیرا مردم ایران از انقلاب های بهار عربی که عمدتا توسط آمریکا و متحدانش حمایت می شد، درس لازم را گرفته اند. 
وی می افزاید: برگ برنده ایران علاوه بر برگه های نظامی، این است که آغازگر بحران نبود و از توافق هسته ای خارج نشد. از نظر اغلب کشورهای جهان، ایران قربانی قلدری آمریکا شده است. از سوی دیگر بازگرداندن تحریم هایی که پیش از توافق هسته ای علیه ایران اعمال می شد و تهدید شرکت های اروپایی به جلوگیری از ورودشان به بازارهای آمریکایی در صورت تعامل با ایران، زیان های عمده ای به منافع متحدان اروپایی واشنگتن وارد می کند و همین موجب می شود شرکت های چینی و روسی خلاء ناشی از خروج از این شرکت ها را پر کنند. این امر اظهارات فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه را که از تهدیدات آمریکا انتقاد و تایید کرد هیچ جایگزینی برای توافق هسته ای وجود دارد، تفسیر می کند.

بنابراین، شانس موفقیت تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران به دلایل زیر بسیار ضعیف است:

** موضع شرکای تجاری ایران نسبت به تحریم منفی است

در سال 2016 صادرات ایران به چین 30.1 درصد، هند 16.7 درصد، کره جنوبی 9.7 درصد، ترکیه 9.5 درصد و ژاپن 6.8 درصد بود. در همین سال واردات ایران از امارات 27.4 درصد، از چین 13.2 درصد، از ترکیه 7.8 درصد، از کره جنوبی 4.3 و از آلمان 4 درصد بود. 
همه کشورهایی که با ایران تجارت می کنند به جز امارات و کره جنوبی، تصمیم آمریکا برای تحریم ایران را رد کرده و یا در مقابل آن با محافظه کاری رفتار کردند؛ در نتیجه توقف تعامل تجاری با امارات و کره جنوبی، مشکل بزرگی برای ایران ایجاد نخواهد کرد و قطر می تواند جایگزین این کشور شود. همچنین بسیاری از کشورها از جمله سنگاپور، ویتنام و کشورهای اروپایی هم علاقمند هستند در روابط تجاری با ایران، جایگزین کره جنوبی باشند. 

** مخالفت و یا محافظه کاری متحدان تجاری آمریکا با تحریم های این کشور علیه ایران

اروپایی ها اعلام کرده اند که قصد ندارند توافق هسته ای را که با دست خود امضا کرده اند تا زمانی که ایران به آن متعهد باقی بماند، لغو کنند. این مخالفت از طریق مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وزیر دارایی فرانسه ، رئیس جمهوری فرانسه، رئیس اتاق بازرگانی آلمان و وزیر امور خارجه اسپانیا اعلام شد. 
به عقیده کشورهای اروپایی خروج آمریکا از توافق هسته ای، یک موضوع سیاسی و مربوط به شخص واشنگتن است اما این که آمریکا می خواهد برای اقتصاد دنیا پلیس بازی کند، با منافع اقتصادی اروپا در تضاد است. 
وزیر خارجه فرانسه در همین ارتباط از کشورهای اروپایی خواست تا توافق سال 1996 بین خود را اجرایی کنند که بر اساس آن به شرکت های اروپایی امکان می دهد تا قوانین آمریکا را نادیده بگیرند و در ایران فعالیت و سرمایه گذاری کنند. 
برلین هم متعهد شده است که اگر واشنگتن از شرکت های آلمانی شکایت کرد، هزینه اقدامات قانونی را به این شرکت ها پرداخت کند. 
بنابراین، اروپا به تصمیم آمریکا اهمیتی نمی دهد و تا زمانی که ایران به توافق هسته ای پایبند باشد، به همکاری با آن ادامه خواهد داد. 
اریک شوایتزر رئیس اتاق بازرگانی آلمان، موضع اروپا را در مورد تحریم های آمریکا علیه ایران در این عبارت خلاصه کرد: این سیاست آمریکا که ما مهم تر از بقیه هستیم، نتیجه ای جز تنها ماندنش ندارد.

**وجود کشورها و شرکت هایی که به تصمیمات یا تحریم های آمریکا اهمیت نمی دهند

کشورهایی هستند که با واشنگتن رابطه دوستانه ای ندارند و شرکت هایی در سراسر جهان وجود دارند که منتظرند پس از تحریم ایران از سوی شرکت های آمریکایی جای آنها را بگیرند و از فرصت های سودآور در بازار ایران استفاده کنند . شرکت های مستقلی هم هستند که با شرکت های آمریکایی تعاملی ندارند و می توانند وارد بازار ایران شوند. 
تحریم برای این شرکت ها بی معنی است زیرا اصولا با آمریکا هیچ رابطه اقتصادی ندارند. در دوره تحریم های اقتصادی قبل از توافق هسته ای ایران، برخی شرکت های بزرگ اروپایی که مجبور به ترک این کشور شده بودند، با استفاده از پیمانکاران ثانویه آسیایی و شرق اروپا به حضورشان در ایران ادامه دادند.

** مخالفت روسیه، چین، ترکیه و هند با تحریم های آمریکا

سریع ترین واکنش در مخالف به تحریم ایران را مقامات ترکیه از خود نشان دادند. ابراهیم کالین سخنگوی دفتر ریاست جمهوری ترکیه تاکید کرد که ایران همسایه و شریک اقتصادی مهم ماست و حاضر نیستیم منافع اقتصادی خود را برای رضایت ترامپ نادیده بگیریم. 
کالین افزود: ما با ایران قراردادهای گاز طبیعی و نفت امضا کرده ایم و کاری نمی کنیم که آن ها به خطر بیفتند؛ نه تنها ما و کشورهای منطقه بلکه کشورهای اروپایی هم با تحریم های امریکا علیه ایران مخالف هستند.
تنش در روابط ترکیه و آمریکا به دلایلی از جمله مخالفت اردوغان با تهدیدهای آمریکا در مورد خرید موشک های 'S 400' روسی، مخالفت با توقف واردات نفت از ایران، حمایت آمریکا از نیروهای کرد مخالف آنکارا و حمایت از فتح الله گولن در حال افزایش است و ترکیه در روابط خود، دیگر بر روی واشنگتن یا پیمان ناتو حساب نمی کند. 
آنکارا در حال حاضر به سمت روسیه در شمال و ایران، عراق، چین و هند در شرق روی آورده است. ایران شریک تجاری بزرگ ترکیه است، و حجم تجارت دو کشور سالانه حدود 11 میلیارد دلار است که در چهار سال آینده قرار است به 35 میلیارد دلار افزایش یابد.
مسکو نیز اعلام کرده است تا زمانی که ایران به توافق هسته ای متعهد باشد ، بازگرداندن تحریم های اقتصادی علیه این کشورغیرقانونی است. 
در همین راستا وزارت امور خارجه روسیه تاکید کرد که تهران و مسکو برای حمایت از روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه در برابر تحریم های آمریکا به همکاری خود ادامه خواهند داد. 
اواخر ماه گذشته، سوشما سواراج وزیر خارجه هند هم در دیدار با همتای ایران خود، محمد جواد ظریف گفته بود کشورش تحریم های تجاری آمریکا علیه ایران را نادیده خواهد گرفت. او اعلام کرده بود، هند به تحریم های سازمان ملل پایبند خواهد بود نه تحریم های یک کشور خاص.
مقامات هندی تاکید کرده اند که علی رغم تحریم های آمریکا علیه تهران تا سال 2019 پروژه بندر چابهار را راه اندازی می کنند. نیتین جادکاری، وزیر حمل و نقل دریایی هند هم گفت که این بندر دسترسی آسان به کشورهای مستقل مشترک المنافع را برای دهلی نو فراهم می کند که روسیه و کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق در راس آن ها هستند.
چند منبع دولتی هندی نیز به رویترز گفتند که این کشور برای دور زدن فشار های اقتصادی آمریکا علیه ایران، قصد دارد برخی از پول های نفتی ایران را به روپیه پرداخت کند. به گفته این منبع، یک هیات هندی پس از دیدار با بانکداران بریتانیایی، آلمانی و فرانسوی به این نتیجه رسیده اند که تقریبا استفاده از بانک های اروپایی برای انجام پرداخت های ایران غیرممکن است.
در همین حال پالایشگاه های هند در سال مالی گذشته 27.2 میلیون تن نفت خام از ایران خریدند. این رقم عظیم که یک رکورد است، نسبت به سال گذشته 114 درصد افزایش داشته است. 
پالایشگاه های خصوصی و دولتی هند به خاطر صرفه اقتصادی شدیدا به نفت خام ایران وابسته هستند. 
در دوره تحریم های اقتصادی دولت باراک اوباما رئیس جمهوی سابق امریکا علیه ایران در سال 2012، هند و ایران مجبور بودند به توافقات جایگزین از جمله مبادله کالا به کالا، برسند. هند 10.5 میلیارد دلار کالا، عمدتا نفت، از ایران وارد کرد و کالا هایی به ارزش 2.4 میلیارد دلار به ایران صادر کرد.
وزارت خارجه چین نیز در بیانیه ای تاکید کرد که اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران بر روی روابط تجاری و اقتصادی کشورش با ایران تاثیری نمی گذارد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، تحلیلگران می گویند که چین، به شدت به منابع تامین انرژی نیاز دارد و حاضر است حتی با وجود خطر برخورد با آمریکا، تحریم های این کشور را نادیده بگیرد و سرمایه گذاری های خود را در ایران افزایش دهد.
شرکت های چینی از گذشته، حداقل 33 میلیارد دلار در پروژه 'جاده ابریشم' در ایران سرمایه گذاری کرده اند . پکن 10 میلیارد دلار وام به پنج بانک ایرانی برای اجرای پروژه های زیربنایی اختصاص داده است . در ماه مارس گذشته دو کشور در مورد یک پروژه خط آهن به بندر بوشهر نیز توافق کردند . 
به گفته 'لهو شینگدو' کارشناس اقتصادی دانشگاه پکن، تحریم های آمریکا اگر منجر به خروج شرکت های آمریکایی، اروپایی یا ژاپنی از ایران شود می تواند فرصت را برای شرکت های چینی افزایش دهد. البته منابع انرژی ایران، مهم ترین عاملی است که بزرگترین وارد کننده نفت خام جهان را به ادامه روابط تجاری با ایران وامی دارد، زیرا این کشور پنجمین تامین کننده نفت چین است و مبادلات تجاری بین دو کشور در سال 2017، با 20 درصد افزایش نسبت به سال قبلی به 37 میلیارد دلار رسیده است.

**کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس خروس قربانی اسرائیل 

در این میان آن چه جای تاسف دارد ایستادن کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در اردوی آمریکاست، دولت سعودی در اقدامی اعلام کرد که حاضر است کمبود ناشی از توقف واردات نفت از ایران را جبران کند. ریاض و دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نمی دانند که خود یکی از قربانیان بزرگ توطئه های جدید مالی آمریکا علیه ایران هستند. آن ها درک نمی کنند که جنگ اقتصادی و یا حتی نظامی ترامپ علیه ایران به منظور محافظت از کشورهای حوزه خلیج فارس نیست، بلکه برای حفظ امنیت رژیم صهیونیستی ، تسلطش بر منطقه و حذف رقبایش است و ربط دادن بین منافع امنیتی این کشورها با منافع امنیتی تل آویو، در واقع برای توجیه هزینه هایی است که در خدمت به رژیم صهیونیستی از جیب آن ها می رود.

**ترامپ به دنبال بی ثبات کردن جهان است

تحریم های آمریکا علیه ایران دلیل دیگری بر اثبات این واقعیت است که هدف ترامپ بی ثبات کردن جهان است. اما واشنگتن باید بداند که واکنش های جهانی به این باجگیری، تضمین شده نیست و چه بسا نتایج کاملا معکوسی به دنبال داشته باشد، همانطور که ترکیه در دهن کجی به ترامپ پیشتاز بود، دیگرانی هم در راه خواهند بود. 
ترامپ باید بداند که از تحریم های اقتصادی علیه ایران چیزی عایدش نمی شود جز از دست رفتن قراردادهای تجاری عمده مانند قرارداد خرید 80 هواپیمای مسافربری بوئینگ و قراردادهای شرکت جنرال الکتریک و همینطور بالا رفتن قیمت بنزین در کشورش. اروپا هم همچنان به روابط اقتصادی با ایران ادامه خواهد داد، زیرا حجم مبادلات تجاری این قاره با ایران در عرض دو سال سه برابر شده و از 7.7 میلیارد یورو در سال 2015 به 21 میلیارد یورو در سال 2017 رسیده است، مبلغ هنگفتی که اروپا دلیل منطقی برای از دست دادنش نمی بیند.
رئیس جمهور آمریکا روز 18 اردیبهشت ماه از توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 (برجام) خارج شد. به دنبال خروج آمریکا از برجام، وزارت خزانه داری این کشور اعلام کرد بازگشت تحریم ها بعد از دوره های 90 و 180 روزه صورت خواهد گرفت که در جریان آنها شرکت ها و بانک ها فعالیت های مرتبط با ایران خود را به تدریج کاهش خواهند داد. 
تحریم های بازگشتی و غیر قانونی آمریکا علیه ایران بعد از دوره 90 روزه در تاریخ 6 آگوست 2018 (15 مرداد ماه 1397) و پس از دوره 180 روزه در تاریخ 4 نوامبر 2018 (13 آبان ماه 1397) قرار است اجرایی شود.