رایزنی های شرقی در کنار مذاکرات اروپایی
هادی محمدی در یادداشتی در روزنامه خراسان، نوشته است: سفر محمد جواد ظریف به هند که به گفته منابع آگاه، خارج از روندهای معمول برنامه ریزی سفرهای دو جانبه انجام شده و سفر آینده رئیس جمهور به اجلاس سران کشورهای همکاری شانگهای که تا 10 روز دیگر در چین برگزار می شود و می تواند بستر مناسبی برای گفت وگوی مستقیم روحانی با روسای جمهور چین و روسیه به عنوان کشورهای نزدیک به تهران در برجام باشد نشان دهنده ابتکار جدیدی در دیپلماسی ایران است که می خواهد علاوه بر پیش بردن روند مذاکرات با سه کشور اروپایی بر سر برجام، رایزنی های خود را نیز با کشورهای شرقی که اتفاقا سیاست هایی نزدیک به ما داشته و از بزرگ ترین شرکای اقتصادی ایران نیز به حساب می آیند، ادامه بدهد.
نگاه به شرق یا به غرب در سیاست خارجی همواره و به ویژه در سال های اخیر موضوع بحث محافل سیاسی و کارشناسی بوده است که البته عمده کارشناسان بر گسترش متوازن این روابط تاکیددارند اما اگرچه بدیهی است که گسترش متوازن این روابط می تواند تا حد زیادی تامین کننده منافع کشور باشد، در مواقعی به دلیل تحولات فضای بین الملل حرکت به سمت یکی از این قطب ها و استفاده از تعارضات موجود بین آن ها نیز تامین کننده منافع ملی است حرکتی که به نظر می رسد اکنون ایران ضمن پیش بردن مذاکرات با اروپا نگاه جدی به آن دارد.
چین بزرگ ترین خریدار نفت ایران در دنیاست و در مجموع حدود 40میلیارد دلار در سال با ایران تبادلات اقتصادی دارد. هند نیز پس از چین رتبه دوم را در واردات نفت از ایران داشته به گونه ای که در ماه میلادی گذشته با خرید حدود 650هزار بشکه نفت خام در روز به تنهایی نزدیک به اندازه کل اتحادیه اروپا نفت ایران را خریده است. این افزایش خرید نفت از سوی دهلی نو پس از یک دوره سردی روابط بابت تنش درباره پروژه فرزاد ب و تلاش آمریکا برای گل آلود کردن روابط تهران – دهلی و سفر سال گذشته روحانی به هند که آب سردی بر این تلاش ها بود صورت گرفته و نشان می دهد هندی ها با وجود تهدیدهای برجامی ترامپ و از جمله احتمال شروع تحریم های ثانویه این کشور علیه ایران که می تواند اثر مهمی بر صادرات نفت ایران داشته باشد، سعی در اتخاذ سیاستی مستقل و متکی بر منافع ملی خود دارند.
این گفته خانم سوشما سوارج، وزیر امورخارجه هند که تنها چند ساعت پس از ورود ظریف به دهلی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره واکنش هند به تحریم های آمریکا علیه ایران اظهار کرده است « موضع دهلی مستقل از هر کشور دیگری است و هند تنها تحریم های سازمان ملل را دنبال خواهد کرد و نه تحریم های یک جانبه کشورها» نیز در همین باره قابل ارزیابی و توجه است به ویژه این که هندی ها از همان ساعات اولیه اعلام خروج آمریکا از برجام نیز با موضع گیری های مناسب ، پالس های مثبتی را از حمایت شان از برجام روانه تهران ساختند.
استفاده دیپلمات های کشورمان از نیاز هند به نفت ارزان قیمت تر ایران در عرصه رقابت صادرات نفت با عربستان و عراق از یک سو و ظرفیت های بزرگ ایران در بندر چابهار در عرصه رقابت میان هند و پاکستان از سوی دیگر می تواند بسترهای مناسبی برای تحکیم و افزایش مناسبات دو کشور در دوران پرخطر کنونی باشد.
به نظر می رسد جمهوری اسلامی ایران راهبرد مهمی در چند هفته آینده برای دیپلماسی خود در نظر گرفته که علاوه بر مذاکرات فشرده در سطوح مختلف با طرف های اروپایی، رایزنی های گسترده با طرف های شرقی مهم ترین خط این ابتکار باشد. به گفته منابع آگاه، سفر روحانی به چین و دیدار با سران چین، روسیه و هند که عضو سازمان شانگهای هستند و سفر تقریبا ناگهانی ظریف به هند به عنوان سه اقتصاد پیشرو در گروه بریکس نشان دهنده این برنامه مهم کشورمان در شرایط کنونی است که نمی خواهد همه تخم مرغ های خود را در یک سبد نا مطمئن بگذارد و تلاش دارد تا از همه ظرفیت ها و قابلیت های خود که برای دیگران به عنوان مشوق مطرح هستند استفاده کند.
طرف هایی که در این سال ها همواره از شرکای مهم اقتصادی و سیاسی ما به شمار رفته و حتی در شرایط تحریم نیز به رغم برخی انتقادات، توانستند گره های سخت را برای تهران باز کنند. ظریف در ماموریت دو روزه خود در دهلی چنین روندی را دنبال می کند تا برپایه یک دیپلماسی اقتصادی پیش رونده برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی و به همراه هیئتی بزرگ و بلند پایه از اقتصادیون، ضمن نشان دادن درهای سبز ظرفیت های اقتصادی ایران به هندی ها، پاتک موثری در برابر اقدامات مخرب آمریکایی ها در یارگیری و ائتلاف سازی علیه کشورمان باشد.
همچنین سفر روحانی به چین نیز که اگرچه در چارچوب نشست شانگهای برگزار می شود ولی می تواند پاسخی به دیدار چندی قبل شی جی پینگ از تهران باشد و برگ دیگری از سوی کشورمان برای بازکردن راه های مناسب و متعدد در شرایطی است که آمریکا می خواهد محاصره اقتصادی علیه ایران را تنگ تر کند.
نظر شما :