مکرون در تلاش است برجام را نجات دهد

دیپلماسی ایرانی: امانوئل مکرون به واشنگتن رفت و آنجا را فتح کرد. اما هدف مکرون چیزی بیشتر از ایجاد حسن نیت بود. او می خواهد مانع پرزیدنت ترامپ در ایجاد دو دستگی بین متحدان غربی و دخالت در خاورمیانه شود. وقتی او را موقع مذاکره نگاه میکردم که چگونه چاپلوسی ترامپ را می کرد و مودبانه مخالفت خود را بیان می داشت در حین اینکه پیشنهاد مصالحه را مطرح می کرد، مانند رقصنده ای حرفه ای بود که یک سری حرکات پیچیده را به نمایش می گذارد. هنوز برای تصمیم گیری زود است اما او دارد تلاش خود را می کند.

مکرون معتقد است "دونالد ترامپ می خواهد به خاطر دلایل داخلی از شر توافق ایران خلاص شود" و نتیجه ی آن "دوره ای از تنش" خواهد بود. تهران به طور ضمنی گفته است که اگر در تاریخ 12 مِی، ترامپ تصمیم به کناره گیری از توافق بگیرد، متعاقبا تهران نیز از توافق کنار خواهد رفت. و همان طور که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، گفت: "زمانی که ما از توافق کناره گیری کنیم، تمام محدودیت های برنامه اتمی نیز پایان خواهد یافت."

ظریف گفت در این توافق ایران تعهد بیشتری را متقبل شده است. او گفت: "پرزیدنت ترامپ گویا متن توافق را نخوانده است. در خط سوم آمده: ایران متعهد می شود که هیچ وقت سلاح اتمی نسازد. هیچ محدودیت زمانی شامل آن نمی شود. ما از کلمه ‘هیچ وقت’ استفاده کرده ایم. محدودیت زمانی شامل آن دسته محدودیت های برنامه انرژی اتمی است که ما داوطلبانه پذیرفته ایم تا جامعه جهانی را مطمئن سازیم نیت ما صادقانه است."

مکرون مطمئن نیست ایران از توافق خارج شود. او گفت: "اگر ایران هم از توافق خارج شود، ممکن است که آمریکا تحریم های شدیدی را بر ایران اعمال کند که باعث بدتر شدن شرایط خواهد شد." مکرون قصد دارد تا پرزیدنت روحانی را مجاب به آرام کردن واکنش ایرانیان کند و رضایت او را برای راه حلی جدید به دست آورد.

مکرون به طور خصوصی و عمومی از ترامپ خواسته است توافق را حفظ کند. مکرون گفت: "نقض توافقی که به سرانجام رسیده و امضاء شده، سابقه ی بسیار بدی برای قدرت های پیشرو جهان خواهد بود." مکرون این رفتار را بخشی از طرح ناامیدکننده ی دولتی می داند که تصمیم به خروج از توافق اقلیمی پاریس و همکاری ترانس پاسیفیک دارد و از تعهد خود به سازمان تجارت جهانی کاسته است و اکنون برای عقب نشینی از توافق ایران مصمم به نظر می رسد.

مکرون به رفتار ایران نیز انتقاد دارد. وی گفت: "از زمانی که توافق به امضاء رسیده، ایران اقداماتی را انجام داده است. دخالت خود را در منطقه (در یمن، لبنان و سوریه) افزایش داده است. انبار موشک بالستیک خود را تقویت کرده است. به نظر می رسد از منافع حاصله از رفع تحریم ها، برای تقویت نیروی نظامی و عملیات های خارجی بیشتر از بهبود شرایط مردم استفاده کرده است. تمام این تصمیم ها عواقبی دارد."

با این حال مکرون سعی می کند به دنبال راه حلی باشد. ستون اول رویکرد مکرون، تبعیت از توافق هسته ای موجود به صورت کامل و بدون تغییر است. اما او سه ستون دیگر هم پیشنهاد داده است که به برنامه موشکی ایران و مقابله با نفوذ ایران در خاورمیانه و گسترش تعهدات ایران فراتر از برنامه زمانی اعلام شده در توافق اشاره دارد.

مشخص نیست که دولت ایران این درخواست را بپذیرد و همچنین مشخص نیست که ترامپ با چارچوبی که توافق در آن به روند خود ادامه دهد، موافقت کند. هر دو طرف مذاکره باید از مواضع خود کوتاه بیایند.

یکی از ایرانیانی که در این مسئله تجربه خوبی دارد، دیدگاه جالبی را در مورد اینکه چرا توافق هسته ای منتقدان زیادی در واشنگتن و تهران دارد، مطرح کرده است. در طول چهل سال، ایالات متحده و ایران به الگوی رفتاری مشخصی رسیده اند. آمریکا نقش خود را اعمال فشار و تهدید می بیند در حالی که ایران فکر می کند نقشش مقاومت شجاعانه است. توافق هسته ای تلاشی برای شکستن این الگو و ایجاد تعاملی پویا بود. اما در هر دو کشور واکنش های شدیدی را به وجود آورده است.

مکرون سعی دارد راهی جدید برای گفت و گو و دیپلماسی ایجاد کند. اگر او شکست بخورد، به این دلیل است که بسیاری در واشنگتن و حتی تهران با این الگوی قدیمی خو گرفته اند که ادامه ی آن ما را به سوی مسیری پر تنش، منازعه و شاید حتی جنگ سوق دهد.

منبع: واشنگتن پست / ترجمه دیپلماسی ایرانی /33