عراقچی: شعار ضدآمریکایی می‌دهند اما تا یک مقام کاخ سفید ادعای کذبی می کند، بلافاصله آن را تیتر اول می‌کنند

``سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه در گفتگویی به سئوالات مختلفی در مورد برجام و مذاکرات هسته ای پاسخ داده است.

عراقچی  ضمن انتقاد از مخالفان داخلی برجام می گوید: آنهایی که بیشترین شعار ضدآمریکایی را می دهند کافی است یک مقام آمریکایی ادعای سراسر کذبی بکند که مثلا حاکی از برتری آنها بر جمهوری اسلامی باشد، بلافاصله آن را تیتر اول می کنند. اصرار دارند ثابت کنند آمریکا سر ایران کلاه گذاشته است.

متن کامل گفتگوی عراقچی با هفته نامه مثلث در زیر می آید:

آقای دکتر! رهبری فرمودند که من دیپلمات نیستم، اما انقلابی هستم. شما دیپلمات هستید و طبیعتا چون در جمهوری اسلامی مشغول خدمت هستید، حتما باید انقلابی هم باشید. چگونه می شود یک دیپلمات انقلابی بود؟

 آن تعبیری که حضرت آقا یک بار فرمودند، خیلی زیبا بود؛ اینکه من یک انقلابی هستم و دیپلمات نیستم. البته در آن زمینه ای که ایشان صحبت می فرمودند، چون می خواستند یک پیامی را خیلی سریع و قاطع بفرمایند و اینکه کسی سوءبرداشت نکند که آقا مثلا در چارچوب خاصی صحبت می کنند و یا به قول دوستان دیپلماتیک صحبت می کنند؛ یعنی یک چیزی می گویند و منظورشان چیز دیگری است، این شبهه را چون ایشان می خواستند پیش نیاید، خیلی صریح فرمودند که وقتی من صحبت می کنم، من دیپلمات نیستم که فکر کنید دیپلماتیک صحبت می کنم. من یک انقلابی هستم، بنابراین حرفم صریح، قاطع و روشن است، حرفم دوپهلو نیست. در حوزه دیپلماسی هم ما سعی می کنیم دیپلمات انقلابی باشیم، یعنی دیپلماتی که در عین رعایت مقتضیات مربوط به روابط دیپلماتیک و در عین حال که ماموریت خودمان را در پیگیری منافع ملی و امنیت ملی و حیثیت ملی دنبال می کنیم، خصوصیات یک انقلابی را هم فراموش نکنیم. جایی که باید از منافع، آرمان ها و ارزش های کشور دفاع شود، دیگر ملاحظات دیپلماتیک نباید باشد، ولی در خیلی از تاکتیک های کاری، شیوه های رفتاری، طبیعتا اقتضائات دیپلماتیک باید رعایت شود. جمع بین این دو مقداری در ظاهر شاید مشکل باشد، ولی در باطن فکر می کنم ما توانستیم به خوبی عمل کنیم. تلاش ما در وزارت امور خارجه این است که یک دیپلمات انقلابی باشیم، به این معنا که در دفاع و پیشبرد آرمان های جمهوری اسلامی، ارزش ها و اصول اسلامی، اصول حاکم بر جمهوری اسلامی یک انقلابی هستیم، هیچ تعارفی با کسی نداریم، هیچ ملاحظه ای هم با کسی نداریم ولی در پیشبرد اهداف ممکن است از روش ها و ابتکارات دیپلماتیک در جای خود استفاده کنیم.

یک نکته مهم که در این چند سال از زمان تغییر دولت به وجود آمده، اعتمادی است که حضرت آقا به دیپلمات ها و وزارت خارجه دارند، یعنی یک پرونده بسیار مهم مثل هسته ای را از جایی که قبلا بود به وزارت خارجه منتقل می کنند. از همان ابتدایی که این کار با نظر حضرت آقا اتفاق افتاد، تا همین امروز هم دست حمایتی شان را از روی دیپلمات ها برنداشتند. در طول مذاکرات حتی زمانی که انتقادها شدید می شد ایشان کنار دیپلمات ها می ایستاد و از آنها دفاع می کرد. این اعتماد به دیپلمات ها از کجا پدید آمده است؟

 کاملا حق با شماست. شاید تعابیری که حضرت آقا در مورد آقای دکتر ظریف و همکارانشان و به طور مشخص در مورد تیم مذاکره کننده هسته ای به کار بردند، بی سابقه است، بی سابقه از نظر تعداد دفعاتش. ممکن است تعابیر بهتر و محکم تری در مورد دیگرانی به کار برده باشند که برده اند، ولی شاید هیچ موردی حداقل در ذهن من نیست که این قدر به دفعات متعدد و در زمان های مختلف این ابراز اعتماد را کرده و تکرار کرده باشند. امین بودن، مورد اعتمادبودن، گاهی هم دیگر خیلی ما را خجالت زده کردند و صفاتی مثل شجاع بودن و غیوربودن را در زمان های مختلف تکرار کردند. این اعتماد حتما بر اساس شیوه رفتاری وزارت امور خارجه و رفتار خود افراد؛ از خود وزیر، تا تیم مذاکره کننده و بقیه همکارانمان شکل گرفته است.

من به جرات ادعا می کنم که ما در طول مذاکرات هسته ای، مذاکرات را با وفاداری کامل نسبت به دستورالعمل هایی که ما به داده شده بود، دنبال کردیم. با صداقت و صراحت کامل، تمامی جزئیات مذاکرات را هم منعکس کردیم. حتما شما قبول می کنید که اعتماد روی هوا ایجاد نمی شود، بر اساس یکسری شواهد، مدارک و یکسری رفتارها به مرور زمان ایجاد می شود. از جزئیات مذاکرات هیچ چیزی نبوده که گزارش نکرده باشیم. حتی چیزهایی که به ضرر تیم مذاکره کننده بوده؛ جایی مثلا حرفی زدیم که نباید می زدیم، آن را هم منعکس کردیم. مدیران عالی کشور باید در جریان جزئیات مذاکرات قرار می گرفتند و ما هیچ کوتاهی ای نکردیم و هیچ چیزی کم نگذاشتیم، با صداقت و صراحت کامل. همه چیز را راحت گزارش کردیم و عینا طبق دستورالعمل هایی که به ما داده شده بود، رفتار کردیم. حتی جاهایی که دستورالعمل هایمان را نمی توانستیم اجرا کنیم، نیامدیم مثلا صحنه سازی کنیم یا توجیه کنیم؛ صراحتا گفتیم این دستورالعمل مثلا اجرایی نیست، یا ما نتوانستیم محقق کنیم. نتیجه آن بود که گاهی دستورالعمل ها عوض می شد، گاهی هم به ما گفتند همین که هست پایداری کنید تا به نتیجه برسید.

از سوی دیگر تمامی جزئیات حرکت تیم مذاکره کننده هسته ای تحت نظارت و موشکافی نهادهای مسئول حفاظتی در کشور قرار داشته است؛ کاملا هم به حق و منطقی بوده و ما هم می دانستیم و پذیرفته بودیم که در این مسئولیت مهمی که به عهده ما گذاشته شده است، به طور طبیعی نظام باید مراقب باشد که هیچ گزندی از ناحیه دیگران به ما نرسد، هیچ طمعی از طرف هیچ کسی صورت نگیرد و خلاصه نظام باید مراقبت کند این ماموری که در صحنه فرستاده، آیا وظیفه اش را خوب انجام می دهد یا نمی دهد. بنابراین این طور نیست که فقط گزارشات خود ما بوده باشد، گزارش کسانی که بر ما نظارت داشتند هم بوده است، البته ما نمی دانیم که آنها چه گزارشاتی در خصوص ما داده اند، ولی حتما گزارشاتی که داده اند، کمک کرده به اعتمادی که در حضرت آقا ایجاد شده است. به هر حال به نظر من اعتماد اگر شکل گرفته، بر اساس نوع رفتار خودمان و به دلیل مراقبت هایی که از ما صورت گرفته بود، ایشان را به جمع بندی رسانده است.

فرمایشات حضرت آقا در مورد تیم مذاکره کننده جدای از آن کارکرد داخلی که داشته، فضا را تحت تاثیر قرار داده و میدان را برای شما بازتر کرد که بتوانید کارهایتان را راحت تر انجام دهید، اما این طبیعتا بازخورد خارجی هم داشته و روی کار شما هم موثر بوده است. آن موقع که مذاکره می کردید، وقتی که ایشان این فرمایشات را داشتند، چقدر رفرنسش را در طرف مقابل می دیدید؟

 بازتابش در این بود که طرف مقابل اعتماد کند با ما مذاکره کند. شما با کسی مذاکره می کنید که در قدم اول مطمئن شوید از طرف کشور خودش ماموریت و اختیار دارد که مذاکره کند. این نکته ای بود که به نظرم حضرت آقا خیلی روی آن دقت داشتند که با حمایتی که از تیم می کنند، این پیام را بدهند که اینها ماموریت مستقیم از طرف کل کشور دارند. حرفشان حرف نظام است و بنابراین با قدرت بتوانند مذاکره کنند. این را ما در عمل شاهد بودیم و بنابراین هیچ وقت ما از این منظر که نسبت به اختیارات تیم تردید ایجاد شود دچار مشکل نشدیم.

به طور کلی نگاه آقا به برجام از ابتدا تا انتها چگونه بود؟

 به نظرم ایشان خودشان همان اوایل نگاهشان را خیلی روشن فرموده بودند که مذاکرات هسته ای یک نرمش قهرمانانه است. این عبارت خیلی کلیدی بود. روی آن هم باید به اندازه کافی دقت شود که نرمش قهرمانانه اصلا یعنی چه؟ خود ایشان در مثال هایی که زدند منظورشان را از نرمش قهرمانانه روشن کردند. یک مثالی که ایشان استفاده کردند این بود که نرمش قهرمانانه یعنی مانند کشتی گیری که در یک فنی مثلا گیر می افتد، خب این اگر در همان حالتی که گیر افتاده، بماند و ابتکاری نداشته باشد، ممکن است در یک نقطه ای منجر به ضربه فنی شود و کشتی را ببازد. بنابراین در آن شرایط حاد و خاص باید یک نرمشی به بدن خودش بدهد، یک انعطافی بدهد که بتواند از این شرایط سخت خارج و سرپا شود. سرپا شود که دوباره کشتی بگیرد و کشتی را ادامه دهد، نه اینکه از آن شرایط خارج شود و بعد برود خانه اش و کشتی را هم ببازد! نه، تعبیر ایشان این بود که ما می خواهیم این کشتی گیر دوباره سرپا شود تا بتواند کشتی را ادامه داده و نهایتا پیروز شود.

جمهوری اسلامی بر اثر تحریم ها و فشارهایی که آمده بود، در شرایط سختی قرار داشت و این را نمی شود انکار کرد. در شورای امنیت هم تحت فصل 7 گرفتار شده بودیم، تحت تحریم های بی سابقه و گسترده یک جانبه آمریکا و اروپا هم بودیم؛ خیلی از کشورهای دیگر هم به این تحریم های یکجانبه ملحق شده بودند. یعنی یک نظام تحریم بسیار سنگینی را علیه ما برقرار کرده بودند و خلاصه در یک گردنه سخت تاریخی قرار داشتیم که باید این گردنه را به سلامت طی می کردیم. خواسته های ما هم روشن بود. باید حق مسلم هسته ای کشور تثبیت می شد و تحریم ها هم برداشته می شد. در اینجا ایشان اجازه آن نرمش قهرمانانه را دادند که ما بتوانیم کشور را از آن وضعیت سخت خارج کنیم. پرونده سنگین اتهامی PMD را ببندیم. دوباره سرپا شویم و بتوانیم به آن مبارزه بی امان علیه نظام سلطه ادامه دهیم. به اعتقاد من برجام این کار را کرد. یعنی برجام به جمهوری اسلامی دوباره برای مبارزه فرصت و نیرو داد، کسی نمی تواند این را منکر شود.

به اعتقاد من برجام کشور را دوباره در عرصه نبرد سرپا کرد، حقوق هسته ای ما را تثبیت کرد، قطعنامه های شورای امنیت را کنار زد و تحریم های هسته ای که تحریم های اصلی علیه ما بودند مثل تحریم نفت، حمل و نقل و خیلی از چیزهای دیگر را مرتفع کرد. البته دشمنی آمریکا و بدعهدی هایش هم سر جایش است. مسلما قرار نبوده که برجام در نگاه آقا و ما که مذاکره می کردیم، به پیمان استراتژیک دوستی و مودت بین ما و آمریکا منجر شود! اصلا هدف ما از برجام این نبوده است. شاید کسانی نگاهشان به مذاکرات هسته ای و برجام یک نگاه راهبردی بوده باشد ولی به اعتقاد من نگاه حضرت آقا یک نگاه عملیاتی و تاکتیکی بوده است. قرار نبود که مذاکرات هسته ای منجر به تغییرات راهبردی در روابط ما با آمریکا یا غرب شود، بلکه هدف خارج کردن کشور از بعضی مشکلات و فشارها و نیز تحمیل خواسته های هسته ای ما به طرف مقابل بود.

من جدا فکر می کنم هدایت حضرت آقا در امر مذاکرات بسیار هوشمندانه بود. ما به اهداف عملیاتی خود رسیدیم و در عین حال تمامی اهداف انقلاب، از جمله مقابله با نظام سلطه و زورگویی های آمریکا سر جای خود هستند. جالب اینکه تلقی خود آمریکایی ها هم این است که جمهوری اسلامی ایران بعد از برجام قوی تر و مقتدرتر شده است. من این را یک جا گفتم، دوستان فکر کردند که من می گویم جمهوری اسلامی به خاطر برجام قوی تر شده و بنابراین انتقاد کردند. نه، عرض بنده این است که جمهوری اسلامی در دو سال گذشته و بعد از اجرای برجام قوی تر و مقتدرتر شده است. چقدر برجام در این اقتدار و قدرت جمهوری اسلامی نقش داشته، ممکن است محل بحث باشد. یعنی بنده بگویم مثلا فلان درصد نقش داشته، دوستان دیگری بگویند نه، کمتر داشته یا بیشتر داشته و در این جهت ممکن است با هم مناقشه کنیم. ولی در اینکه بعد از برجام و در این دو سالی که برجام اجرا می شود، جمهوری اسلامی ایران در منطقه و در سطح بین المللی در موقعیت بسیار بالاتری قرار دارد تردیدی وجود ندارد. علتش چیست را کاری نداریم و جداگانه باید بحث کنیم. اما یک نکته مهم وجود دارد که این جمهوری اسلامی قوی و مقتدر را آمریکا می خواهد در منطقه مهار کند، می خواهد وزنه های سنگین تحریم مثل تحریم نفت را دوباره به دست و پای جمهوری اسلامی آویزان کند، اما برجام نمی گذارد. مخالفت هایی که آقای ترامپ می کند و می گوید برجام بدترین توافق است، بدین علت است که می گویند بعد از برجام ایران قوی تر شده، ما می خواهیم مهارش کنیم، برجام نمی گذارد. می خواهیم دوباره تحریم ها را برقرار کنیم، می خواهیم کشتی هایش را دوباره قفل کنیم، برجام نمی گذارد. می خواهیم نفتکش هایش را قفل کنیم، برجام نمی گذارد. نمی گویم وضعیت اقتصادی بعد از برجام خیلی خوب شده، نه، ولی به هر حال بعضی از محدودیت های جدی علیه جمهوری اسلامی مرتفع شده و شرایط با پیش از برجام قابل مقایسه نیست؛ آنجایی که گیر افتاده بود آن کشتی گیر، الان درآمده و دوباره سرپا شده و مبارزه می کند. این طور نیست که مبارزه اش هم آسان باشد، مبارزه سختی است. این مسیری است که ما بعد از مذاکرات هسته ای و برجام طی کرده ایم و به اعتقاد بنده در طول این مسیر، مدیریت عالی و هوشمندانه حضرت آقا مشخص و بارز است.

من یک نکته ای را هم اینجا مشخص کنم، چون فکر می کنم خیلی ضروری است. در اینکه نقش حضرت آقا در مدیریت مذاکرات هسته ای چطور بوده است، ما نه باید به افراط برویم و نه به تفریط. ایشان حکم یک فرمانده عالی را داشتند که اصول و خطوط نبرد را مشخص می کند، ولی در صحنه در جزئیات کار سربازها و نیروهای مسلحی که هستند، دخالت نمی کند. ایشان حتی یک بار این عبارات را در سخنان خود فرمودند با این مضمون که من در جزئیات دخالت نمی کنم، ولی بر اصول کلی، خطوط قرمز و چارچوب های کلی نظارت دارم. طبیعی است که نباید به افراط برویم و هر جزئیات و هر کلمه ای را در برجام یا هر جای دیگری در سیاست خارجی بگوییم این مسئولیتش با آقا است. قطعا این گونه نیست. از سوی دیگر نباید به تفریط هم برویم و بگوییم ایشان هیچ نقشی نداشته اند. این به معنای تضعیف نقش رهبری حضرت آقا و نادیده گرفتن نقش رهبری است. رهبری که ما می شناسیم و در عمل هم از حضرت آقا دیده ایم، یک رهبر بسیار هوشمند، بیدار و در صحنه است. ایشان در مذاکرات هسته ای گاهی اوقات مسائل فنی را هم گوشزد می کردند، مثلا سخن از «سو» گفتند و اینکه میزان «سو» تولیدی سانتریفیوژها چقدر باید باشد، یا جایی در مورد الیاف کربن سخن گفتند. یعنی تا این حد مسلط هستند. به نظرم باید واقع بینانه نگاه کنیم. حضرت آقا مدیریت کلان و رهبری کلان خودشان را داشتند. خطوط اصلی و چارچوب ها را روشن کردند و در صورت لزوم وارد برخی مسائل فنی هم شدند. ایشان از ابتدا عدم خوش بینی خودشان را به طرف مقابل ابراز داشتند. الان هم ثابت شده که ما در هیچ شرایطی نباید خوش بین باشیم. در اثر همین رهنمود ایشان که کل مذاکرات بر اساس بدبینی صورت گرفت. این را آقای ظریف یکی، دو جا گفته، من هم می خواهم تاکید کنم که اصلا مذاکرات هسته ای به هیچ وجه بر مبنای خوش بینی صورت نگرفت. ایشان نگرانی ها و بدبینی خودشان را اظهار می کردند، سیاست های آمریکا و طرف مقابل را تبیین و باز می کردند و در عین حال تیم مذاکره کننده را هم حمایت می کردند. باب انتقاد را هم در مورد مذاکرات باز گذاشتند اما تاکید بر منصفانه بود انتقادات هم داشتند. حتی یک بار خطاب به منتقدان گفتند آن کسانی که انتقاد می کنند، خیلی خوب است، باید بکنید ولی منصفانه این کار را بکنید، بروید بالای آن دایو 5 یا 10 متری و از آنجا به آب نگاه کنید بعد ایراد بگیرید این کسی که می خواهد بپرد، زانویش کج بود یا راست بود. بنابراین هم حمایت می کردند ما را، هم ما را هل می دادند به جلو و روحیه می دادند. هم نظارت می کردند، هم کسانی را برای نظارت گمارده بودند. هم روی محتوا اشراف داشتند و خطوط قرمز را تعیین می کردند، هم در عین حال در جزئیات دخالت نمی کردند. این را هم بگویم که برجام یک متن صد در صد مورد پسند ما نیست و نمی تواند هم باشد. روشن است که اقلا 50 درصد برجام مورد خواست ما نیست، چرا؟ چون بده و بستان است. کسانی که می آیند به برجام ایراد می گیرند؛ از صفحه فلان، پاورقی شماره فلان یک کلمه درمی آورند و می گویند آقای عراقچی جواب این را بده، می گویم آقا بیایید پیش من، خودم بیشتر به شما بگویم چه ایراداتی دارد.

طرف مقابل هم دستاوردهایی داشته و همه دستاوردهای او در برجام از نظر ما ایرادات برجام است. طبیعی هم هست مگر می شود که در یک بده وبستان، بده ما صفر و بستان ما صد باشد؟ در چنین صورتی اصلا هیچ توافقی در هیچ کجا انجام نمی شود. حتما برجام قسمت هایی دارد که مورد علاقه ما نیست حتما نقاط ضعفی دارد که مطلوب ما نیست، ولی به هر حال در یک بده و بستان اجتناب ناپذیر است. می خواهم بگویم اگر بدون افراط و تفریط و خیلی منصفانه نگاه کنیم، به اعتقاد من مقام معظم رهبری با مدیریت کاملا داهیانه و هوشمندانه ای که در سطح عالی انجام دادند، کشور را از آن گردنه سخت به سلامت عبور دادند. در این عبور، برنامه هسته ای کشور و حقوق هسته ای ملت ایران تثبیت شد و صراحتا به تایید شورای امنیت رسید که ایران، غنی سازی اورانیوم انجام دهد. این مذاکرات اخیری که بین آمریکا و عربستان می گذرد را دنبال کنید. الان عربستان می گوید هرچه که به دشمنان خودتان دادید، به من که دوستتان هستم هم باید بدهید.

در برجام حقوق ایران تثبیت شد، کشور از فصل هفت شورای امنیت خارج شد، تحریم های سنگین نفتی و بانکی و غیره برداشته شد، کشور دوباره سرپا شده و در عین حال هیچ یک از اصول سیاسی و انقلابی نظام هم قربانی نشده و جمهوری اسلامی با قوت در مسیر تحقق همه آرمان های خودش دارد ادامه می دهد: مقابله اش با نظام سلطه ادامه دارد، مقابله اش با رژیم صهیونیستی ادامه دارد، اقتدار منطقه ای اش بیشتر شده و گسترش پیدا کرده است. اگر دوستان ما از این پیچ و خم های داخل برجام خودشان را خلاص کنند و پهباد فکری خود را بیاورند یک مقداری بالاتر و از آنجا به صحنه نگاه کنند، می بینند که اتفاقا جمهوری اسلامی در اوج اقتدار خودش قرار دارد و اصلا این طور نیست که دچار نقصان یا ضعف شده باشد. نمی دانم بعضی ها چه علاقه ای دارند جمهوری اسلامی را تحقیر کنند. اگر تصور کنند وزیر خارجه جمهوری اسلامی تحقیر شده است، اینها ذوق می کنند و در بوق و کرنا می دمند. چرا سعی می کنند وانمود کنند جمهوری اسلامی تحقیر می شود و از این کار خود لذت می برند؟

 احتمالا منظورتان همین ماجرای استقبال از آقای ظریف در کرواسی است که فیلم ناقصی از آن منتشر شد.

 بله! دو مقام ارشد به استقبال آمده اند اما فیلم را تقطیع می کنند که بگویند کسی نیامده بود. یا بحث سوخت هواپیمای آقای ظریف در سفر به مونیخ. آقای ظریف صبح رسیده مونیخ، عصر هم پرواز کرده رفته مسکو. در این فاصله شرکت سوخت رسان در فرودگاه مونیخ نسبت به هواپیما تردید کرده که آیا این هواپیما در لیست تحریم هست یا نیست؟ چون تحریم های غیرهسته ای همان طور که می دانید، هنوز سر جایش است. ما در آنجا اگر می خواستیم با آن شرکت وارد بحث شویم که آقا اشتباه می کنی، یا برویم یک شرکت جایگزین پیدا کنیم؛ طول می کشید. دولت آلمان بلافاصله وارد شده، از ارتش خودش سوخت گرفته، داده به هواپیما، هواپیما بدون اینکه حتی پنج دقیقه تاخیر داشته باشد، بلند شده و رفته است. این اولا باعث عزت است یا تحقیر؟ اگر برجام نبود، این طوری می شد؟ در شرایط تحریم اگر یادتان باشد یک جا رفتند، هواپیمای وزیر خارجه را به دلیل تحریم سوخت ندادند و وزیر خارجه ما مجبور شد با هواپیمای مسافربری برگردد. حالا به خاطر برجام، یک شرکت خصوصی هم که دچار تردید می شود، دولت آلمان بلافاصله وارد عمل می شود و از ارتش خودش سوخت می گیرد و به هواپیما می دهد. آیا این باعث تحقیر است که ما مدام کاریکاتور بکشیم که وزیر خارجه با چهار لیتری دنبال بنزین می گردد؟ آیا این نقطه ضعفی برای برجام است؟ الان روزانه هواپیماهای جمهوری اسلامی به پایتخت ها و شهرهای اروپایی پرواز می کنند و برمی گردند و در همان جا هم همه آنها سوخت می گیرند. چرا این را نمی گویند؟ چرا نمی گویند بعد از برجام چند مقصد جدید در اروپا اضافه شده که خطوط هوایی ایران به آنها پرواز می کنند؟ همین ماهان که هنوز در لیست تحریم آمریکا است، چند مقصد جدید بعد از برجام در اروپا ایجاد کرد؟ هواپیماهای وزیر خارجه، هواپیماهای رئیس جمهور هر کجا رفته اند، با احترام رفته اند و برگشته اند. حالا یک جا مثلا یک مشکلی پیش آمده، ما باید بیاییم تیتر اول روزنامه هایمان بکنیم که وزیر خارجه جمهوری اسلامی تحقیر شد؛ این ذوق کردن دارد؟ این خوشحال شدن دارد؟ چند وقت پیش یکی از مقامات درجه اول یکی از کشورهای اروپایی بنا داشت به یک کشور دیگر برود و از روی فضای جمهوری اسلامی باید رد می شد. معمول است که از قبل مجوزهای پروازی می گیرند. در این مجوز پروازی نمی دانم چه اشتباهی شده بود که وقتی هواپیما وارد شد، برج مراقبت ما به او اجازه نداد و گفت مجوزت ایراد دارد و نمی توانی بیایی. هرچه اصرار کردند فایده نداشت و نهایتا آن هواپیما مجبور شد برگردد و برود از یک مسیر دیگر دور بزند و برود. این موضوع باعث ناراحتی بین آنها و ما شد. ولی هیچ روزنامه ای در آن کشور نیامد بگوید رئیس جمهور من را تحقیر کردند، اصلا پخش نکردند. اینطور اشتباهات طبیعی است و در کار پیش می آید. اصلا لزومی ندارد که به خاطر اهداف جناحی و اهداف خاص گروهی بیایند جمهوری اسلامی را تخریب کنند.

آنهایی که بیشترین شعار ضدآمریکایی را می دهند کافی است یک مقام آمریکایی ادعای سراسر کذبی بکند که مثلا حاکی از برتری آنها بر جمهوری اسلامی باشد، بلافاصله آن را تیتر اول می کنند. اصرار دارند ثابت کنند آمریکا سر ایران کلاه گذاشته است.

حضرت آقا در سیاست خارجی طبعا یکی از رهبران قدرتمند منطقه هستند و این چیزی نیست که ما بگوییم، از آن طرف هم می گویند. در مذاکرات، بالاخره شما خیلی با طرف مقابل حرف می زدید. نگاه و تصویرشان از رهبر انقلاب چه بود، مثلا راجع به ایشان چه فکری می کردند؟

 تصویر یک رهبر هوشمندی که دقیقا می داند چه کار می کند و این کار را از مسیر اجماع داخلی انجام می دهد. یکی از خاطرات زیبای من در مذاکرات این است که شاید بیش از یک سال از ما زمان برد تا طرف های مقابل ما به این فهم برسند که ما نماینده یک نظام مردمسالار و چندصدایی هستیم و روند تصمیم گیری در کشور ما متفاوت از نظام های اقتدارگرا بوده و مبتنی بر اجماع سازی مردمسالارانه است. درست است که حرف آخر را رهبری می زنند، ولی تصمیم گیری در کشور ما محصول فرآیندی است که پله پله بر اساس نظرات کارشناسی ایجاد می شود. فکر می کردند مخالفت هایی که با مذاکرات در مجلس و یا رسانه ها صورت می گیرد، صحنه سازی و نمایش است. شاید واقعا یک سال طول کشید تا طرف مقابل به این نتیجه رسید که با کسانی صحبت می کنند که نماینده یک نظام چندصدایی و مردم سالارانه هستند و باید مجموعه نظام، مجموعه کشور و سیستم راضی شود تا اینها بتوانند حرکتی را انجام دهند و توافق کنند. اوایل می گفتند بروید رهبری را راضی کنید و نظر مساعد بگیرید. گفتیم اصلا اینطوری نیست، ایشان حتما بر اساس منافع ملی و با در نظر گرفتن صداهایی که در کشور است و نظرات کارشناسی در همه سطوح تصمیم می گیرند. ضمن اینکه خیلی از تصمیمات با مجلس و با شورای امنیت ملی است. ما باید بتوانیم وجدان عمومی جامعه را راضی کنیم تا یک امری مورد توافق واقع شود، اینطور نیست که تصمیمی گرفته شود و ما بتوانیم به جامعه دیکته کنیم. آن جلسه هنوز یادم است که خانم شرمن صراحتا به من گفت که ما قانع شدیم مخالفت هایی که با شما مذاکره کنندگان در داخل کشور دارد صورت می گیرد، نمایشی نیست و واقعی است. بعد از آن بود که مذاکره شکل واقعی به خودش گرفت.

ببینید رهبری چند بال قدرتمند دارد؛ یکی شما دیپلمات ها هستید در سیاست خارجی و دیگری نیروهای نظامی ما. شما در مورد آن بال دیگر چه نظری دارید؟

 به اعتقاد من رهبری بازوهای مختلف دارند. مهمترین بازو، نیروهای مسلح است. این اعتقاد عمیق و قلبی خودم است که اگر آمریکا و دشمنان ما می توانستند توانایی هسته ای ما را با ضربه نظامی از بین ببرند، به هیچ عنوان با ما مذاکره نمی کردند. اینکه آمدند، پشت میز مذاکره نشستند و امتیاز دادند، به این دلیل بود که از امکان حمله نظامی به جمهوری اسلامی ناامید شدند؛ چرا منصرف شدند؟ به خاطر نیروهای مسلح ما و به خاطر موشک های ما. بنابراین قبل از هر چیز ما مدیون آن کسانی هستیم که این موشک ها را درست کردند و توانمندی های دفاعی ما را ایجاد کردند تا دشمن را از هرگونه حمله ای به ما منصرف کنند. بازوی دیگر، بازوی علمی است. اگر دانشمندان هسته ای ما نبودند که این صنعت را به منصه ظهور برسانند، غنی سازی را صورت بدهند و درصدش را ببرند بالا، سانتریفیوژها را درست کنند، سانتریفیوژها را پیشرفت دهند، نسل های جدید را درست کنند، اگر اینها نبود، کسی با ما مذاکره نمی کرد، می گفتند اینها در برنامه خودشان وامانده اند، برای چه برویم مذاکره کنیم و امتیاز دهیم. یک بازوی مهم دیگر بازوی نفوذ و تاثیرگذاری منطقه ای ما است و اینکه ما توانمندی داریم که دفاع از مرزهای کشور را در نقاط دورتر انجام دهیم. اینکه ما توانمندی داریم با دشمنان خود، مثل داعش و گروه های تروریستی، در همان جایی که هستند، مبارزه کنیم؛ صبر نکنیم تا آنها به خاک ما وارد شوند. این حرف درستی است که اگر ما با داعش در سوریه و عراق نمی جنگیدیم، باید در خیابان های تهران می جنگیدیم. این را مدیون نیروهای قدس سپاه هستیم، مدیون سردار بسیار عزیز حاج قاسم سلیمانی هستیم که قهرمان ملی و انقلابی همه ما است. واقعا دستبوس ایشان هستیم، کما اینکه دست بوس همه نیروهای مسلحی که امنیت ما را برقرار کردند هستیم، کما اینکه دست بوس همه دانشمندان هسته ای مان هستیم، به خصوص شهدای هسته ای و دانشمندان شهیدمان. ما مدیون خون آنها هستیم. به نظر من بازوی دیگر ما، بازوی ثبات و اقتدار داخلی بود.

یک نظام از چنان مشروعیت و مقبولیت داخلی برخوردار است که وقتی انتخابات برگزار می کند بیش از هفتاد و چند درصد مردم شرکت می کنند و از یک ثبات سیاسی بسیار مطلوبی برخوردار است. 73 درصد مشارکت سیاسی در انتخابات، برای بسیاری از کشورهای غربی یک آرزو است. کشورهایی که 300 سال سابقه دموکراسی دارند، وقتی که مثلا 70-60 درصد مردم در انتخابات شرکت می کنند، می گویند میزان مشارکت خیلی خوب بوده است. به اینها، بازوی دیپلماسی را هم اضافه کنید. دیپلماسی جایی است که شما مولفه های قدرت خود را به منافع ملی ترجمه می کنید. شما ممکن است خیلی قدرت داشته باشید، ولی اگر نتوانید این قدرت را به منافع برای کشور تبدیل کنید، از این قدرت استفاده نکرده اید و کسی که این وظیفه را به عهده دارد، دیپلمات است. دیپلمات مولفه های قدرت ملی را به منافع ملی، به حیثیت ملی و به حتی امنیت ملی تبدیل می کند. ما این بازوی قدرتمند را هم در این دوره جدید داشتیم. البته باز تاکید می کنم که دیپلماسی بدون قدرت ناتوان است. کاملا هم روشن است. یک دیپلمات اگر پشتش به هیچ قدرت و توان داخلی محکم نباشد؛ حالا این قدرت به شکل نظامی، اقتصادی، رسانه ای، فرهنگی، گفتمانی یا هرچه که هست؛ اگر به قدرت داخلی متکی نباشد، هر چه بگوید حرف است و اثری ندارد. اما از سوی دیگر قدرت هم بدون دیپلماسی کامل نیست، مسیر را گم می کند، نمی داند کجا باید برود، نمی داند قدرت موجود را چگونه به منافع ملی تبدیل کند.

 حالا که زمان مشخصی از اجرای برجام و رسیدن به توافق هسته ای گذشته است، شما نگاهتان به گذشته و راهی که طی شد چگونه است؟ آیا راضی هستید از اینکه در این ماجرا و روند بوده اید؟

 من صددرصد از کاری که کردیم راضی هستم، چون خودمان می دانیم که چه کار کردیم و با چه انگیزه ای کردیم. من هنوز صحنه آن جلسه ای که آقای روانچی هم یک بار اشاره کردند، جلوی چشمم است. در اتاق آقای ظریف ایشان پشت میزش نشسته بود و ما هم طرف مقابلش. این بحث مطرح شد که به هر حال کشور به دلیل تحریم ها در وضعیت سختی است، مذاکره کار بسیار سختی است و معلوم نیست همراه با نتیجه باشد، احتمال قربانی شدنش هم خیلی زیاد است. آنجا جمع بندی ما سه نفر این بود که این عرصه خطرناکی است، احتمال شکست، احتمال بی آبرویی، حتی احتمال قربانی شدن وجود دارد؛ با این جمع بندی تصمیم گرفتیم که بمانیم. تصمیم گرفتیم که برویم داخل مذاکره، چون احساس می کردیم این کار برای کشور یک ضرورت است. یک کسی باید این کار را انجام می داد، باید کشور را از این گردنه سخت عبور داد، فرماندهی با رهبری است ولی یک کسی باید برود روی مین تا این معبر باز شود. یک کسی باید آبرویش را دستش می گرفت و به میدان می آمد تا این راه باز شود. ما در آن جلسه به این جمع بندی نرسیدیم که آبروی ما ممکن است در خطر باشد، بلکه به این نتیجه رسیدیم که آبروی ما حتما خواهد رفت و نهایتا قربانی منافع کشور خواهیم شد. با این جمع بندی تصمیم گرفتیم وارد شویم. ولی خدا کمک کرد و الحمدلله نتیجه خوب بود. هم انرژی هسته ای تثبیت شد، هم تحریم های هسته ای برداشته شد، هم اصول حفظ شد و هم کشور به قدرت و اقتدار منطقه ای و بین المللی خود با قوت بیشتری ادامه داد.