چرا دیدار نظربایف و ترامپ مهم است؟

نویسنده: لوک کافی

دیپلماسی ایرانی: کاخ سفید از نورسلام نظربایف رئیس جمهور قزاقستان برای ملاقات با دونالد ترامپ استقبال کرد. این دومین باری بود که ایت دو نفر ملاقات داشتند. اولین ملاقات این دو در عربستان سعودی و در ماه می گذشته در جریان بازدید ترامپ از عربستان سعودی اتفاق افتاد. این اولین ملاقات کاری یک رهبر آسیای میانه از کاخ سفید در نخستین سال کاری ترامپ است. ملاقات نظربایف فرصتی برای ترامپ بود تا رویکرد ژئوپلیتیک، امنیتی و اقتصادی ایالات متحده در آسیای میانه را تشریح کرده و گشترش دهد. ایالات متحده از سال های 1990 رابطه خوبی را با قراقستان ایجاد کرده و این رابطه هنوز قوی تر می ود اما کارهای بیشتری هم می توان انجام داد.

آسیای میانه منطقه ای است که از سوی سیاستگذاران ایالات متحده تا کنون نادیده گرفته شده است. در ابتدای دهه 90 پس از سقوط پرده آهنین، ایالات متحده برقرار ی رابطه با برخی جمهوری های تازه استقلال یافته را پیگیری کرد. اما پس از چند سال اشتیاق آنها برای نفوذ و درگیر شدن در این منطقه فروکش کرد. این دید به سرعت و پس از حوادث 11سپتامبر تغییر کرد و ایالات متحده روابط خود را در منطقه بازسازی کرد. برای چند سال آسیای مرکزی منطقه ای مهم و حیاتی برای عملیات ضدتروریستی ایالات متحده در افغانستان شد. اما وقتی که باراک اوباما به عملیات ایالات متحده در افغانستان پایان داد دوران حضور این کشور در آسیای مرکزی نیز به پایان رسید. بنابراین از این پس چه اتفاقی درباره ایالات متحده و آسیای مرکزی خواهد افتاد؟

ایالات متحده باید تعامل پایدار و استراتژیک تری را در منطقه دنبال کند و بازدید نظربایف از کاخ سفید می تواند نقطه شروعی عالی باشد. آسیای مرکزی در تقاطع جغرافیایی و سیاسی بسیار مهمی قرار دارد. قزاقستان در قلب اوراسیاست و منطقه ای است که می تواند رهبری اقتصادی، امنیتی، انرژی و مبارزه با تروریسم را برعهده بگیرد. به سود منافع ایالات متحده خواهد بود اگر روابط خود را در منطقه به ویژه با قزاقستان بهبود ببخشد و متحدی قوی آنجا برای خود ایجاد کند.

قزاقستان کشوری است با اکثریت مسلمان اما در زمینه سیاسی به سکولاریسم متعهد است. همچنین به عنوان رهبری منطقه ای در جنبش منع گسترش سلاح فعالیت می کند و در گذشته نیز یکی از کشورهایی بوده که از سلاح های هسته ای دوران شوروی سابق دست کشیده است. حتی اگر قزاقستان در روند مذاکرات آستانه شرکت نداشته باشد بازهم بخشی از این گفتگوها به آنها برمی گردد. این نشست با هدف یافتن راه حلی سیاسی برای بحران سوریه آغاز شد و کار مهمی در آن انجام پذیرفت. ضمن اینکه قزاقستان توانست نقش خوبی در میزبانی از این مذاکرات ایفا کرده و به پایان دادن خونریزی ها کمک کند. قزاقستان درحال حاضر در نیمه راهه مدت دوساله عضویت در شورای امنیت سازمان ملل قرار دارد و یک متحد بالقوه در این شورا برای جلوگیری از تهدیدهای رو به گسترش کره شمالی محسوب می شود. نظربایف با این امید به واشنگتن آمده است تا به شفافیت درباره سیاست ایالات متحده در قبال چین دست پیدا کند.

با توجه به موقعیت جغرافیایی و تاریخی قزاقستان این کشور یک متعادل کننده قدرت به حساب می آید. قزاقستان در داخل نیز به دنبال ایجاد توازن در سیاست منطقه ای و خارجی خود در رابطه با روسیه، ایالات متحده و چین است بدون اینکه خودش قدرت بزرگی محسوب شود. یک سال پس از حضور ترامپ و دولت اش در کاخ سفید وضعیت او و ورسیه مشخص شده است. به نظر می رسد که آنها موقعیتی سخت گیرانه در قبال روسیه و رویکرد این کشور در قبال اروپا و مساله اوکراین، گرفته اند. هرچند هنوز درباره چین سوالاتی وجود دارد. تا وضعیت روشن نشود برای قزاقستان سخت تر و سخت تر می شود تا روابط خود را مدیریت کند. اوضاع حتی با وجود بازیگرانی ثانویه مانند سوریه، ایران و کره شمالی در معادله سیاست های ایالت متحده در قبال روسیه و چین، پیچیده تر شده است.

قزاقستان نباید به دنبال این باشد که طرف کشور خاصی را بگیرد. قزاقستان در منطقه ای پیچیده از جهان واقع شده و منافع آمریکا نیز اقتضا می کند که این کشور رابطه صمیمانه خود را با تمام همسایگان حفظ کند. ملاقات نظربایف نشان دهنده دوران جدیدی از استراتژی امنیت ملی نیز هست. بر اساس این استراتژی ایالات متحده به دنبال شیوه ای است که انعطاف پذیری بیشتری را در برابر قدرت های رقیب نشان دهد. اما به منظور دستیابی به این هدف ایالات متحده باید نشان دهد که به طور جدی در منطقه نقش ایفا خواهد کرد و حضور او به حرف نیست بلکه در عمل اتفاق خواهد افتاد. بخش دیگری از استراتژی امنیت ملی جدید بر این استوار است که بار دیگر آُسیای مرکزی به عنوان پایگاهی برای عملیات در افغانستان درنظر گرفته شود.

قزاقستان در قلب منطقه ای است که در آن بسیاری از چالش های جهانی ایالات متحده به وقوع می پیوندد. امنیت انرژی، منع گسترش سلاح های هسته ای، حضور چین و سوداگری روسیه، مشکلات افغانستان و گسترش خطر افراط گرایی. اگر ایالات متحده بخواهد بازیگری جدی در اوراسیا باشد، که منافع زیادی هم در آنجا برای این کشور وجود دارد، نباید قزاقستان را نادیده بگیرد. بهترین راه ایالات متحده برای عبور از این چالش ها برقراری رابطه ای دوطرفه و قوی با قزاقستان است. به همین دلیل ملاقات نظربایف بسیار مهم است. هیچ رئیس جمهور ایالات متحده از زمان استقلال جمهوری های منطقه از سال 1991 از آسیای مرکزی بازدید نکرده است. رئیس جمهور باید در آینده ای نزدیک پاسخ دیدار نظربایف از کاخ سفید را با حضور در این کشور بدهد.

منبع: دیلی سیگنال/ مترجم: روزبه آرش