سیاست جدید کردها و جنگ عراق

نویسنده: کالین لیدل

دیپلماسی ایرانی: همانطور که انتظار می رفت. عراق اکنون جنگ با کردستان را با هدف جنگی داخلی برای در دست گرفتن کنترل شهر غنی از نفت کرکوک اعلام کرده است. از زمان سرنگونی صدام حسین در سال 2003، دولت عراق به یک منطقه خودمختار کرد در شمال تفسیم شده بود که از لحاظ فنی بخشی از عراق و در کنترل دولت شیعه بود و حائلی با سنی ها که آنها را از داعش و مناطق تحت کنترل آنها در شمال عراق جدا می کرد.

تحت نفوذ ایالات متحده این دو بخش عراق ـ شیعه و کرد ـ در هماهنگی صلح آمیزی با مصالحه ای سرهم بندی شده، با هدف به حداکثر رساندن سود نفت و به حداقل رساندن مشکلات ژئوپولیتیک ناشی از فشار طولانی مدت کردها برای استقلال به کار خود ادامه داده و این حقیقتی است که آمریکا به طور ناخواسته دولتی را در عراق ایجاد کرده که احساسی عمیق با ایران داشته باشد. اگرچه در روزهای اخیر وضعیت فعلی، با تداوم تهدید داعش که در اوایل سال جاری کنترل موصل را از دست داد و با شکست های بیشتر مواجه شد و رفراندوم اخیر در خصوص استقلال کامل کردستان که به جواب بله قاطعی رسید، تغییر کرده است. این حوادث شیعه های عراقی و کردها را تشویق کرده است. اگرچه در همسایگی آنها و در سوریه، نیروهای کرد به پشتیبانی ایالات متحده هم اکنون با موفقیت پایتخت رقه را از چنگال نیروهای داعش درآورده اند و نیروهای داعش به سمت شرق عقب نشینی کرده اند.

عامل کلیدی دیگر در درگیری کنونی، ریشه کن شدن داعش در مناطق جنوب کرکوک است که به طور موثر منطقه ای حائل میان نیروهای کرد و عراقی بود. حالا با نزدیک شدن نیروهای عراقی به کرکوک و پیروزی آنها در برابر داعش، وسوسه به دست گرفتن کنترل کرکوک بسیار قوی شده است.

اما نیروهای کرد را نباید دست کم گرفت. در سال های اخیر معامله های سودآور نفتی با اکسون، منابع زیادی را برای فراهم کردن تجهیزات و سلاح های مدرن از جمله تعداد زیادی تانک برای آنها به وجود آورده است. همچنین نقش مسلمانان سنی نیز در این درگیری مهم است و جای پرسش دارد. آیا کردها می توانند به انگیزه ای مشترک با داعش در درگیری فعلی دست پیدا کنند؟ این احتمالی است که به راحتی قابل رد شدن نیست.

اما هرچه پیش بیاید به نظر ایالات متحده در وضعیت کاملا قطعی باخت ـ باخت قرار خواهد گرفت. پیش از این آمریکا تلاش داشت تا با عناصر متحد عرب سنی خود در سوریه کاری از پیش ببرد اما فعالیت های داعش به شکلی اساسی این گزینه را خطرناک کرده است و باعث شده تا آمریکایی ها به متحدان خود در میان کردها روی آورده و آنها را نماینده اصلی خود در سوریه کرده و به طور ضمنی از آنها در عراق حمایت کنند.

این اساسا به این معنی است که اگر کردها در عراق شکست بخوردند، قدرت و اعتبار آمریکا در منطقه با ضربه ای سنگین مواجه خواهد شد. اما حتی اگر کردها با موفقیت روبه رو شوند آمریکا هنوز بازنده است. به این علت که اتحاد شیعه در منطقه یعنی ایران، عراق و روسیه تقویت شده و محکم تر می شود آن هم در حالی که بشار اسد در جایگاه خود مستحکم شده و متحد سابق ایالات متحده یعنی ترکیه هم به سمت آنها رفته است. همچنین اگر کردها به اتحاد با عرب های سنی برسند این کار زمین بازی را کاملا تغییر خواهد داد و این احتمال موثر وجود خواهد داشت که ایالات متحده و داعش در یک خط در کنار هم قرار بگیرند و این چیزی است که با وجود سیاست خارجی تند و دمدمی مزاج دونالد ترامپ، توضیح آن را برای جو عمومی آمریکا بسیار سخت خواهد کرد. به نظر می رسد در مجموع ایالات متحده از در پیش گرفتن یک سیاست واقعی ناتوان شده است.

منبع: آلت رایت/ مترجم: روزبه آرش