پیشنهاد گروه‌های نزدیک به ترامپ برای فشار به ایران

گروه های نزدیک به ترامپ برای طرح درخواست بازرسی از سایت های هسته ای ایران، طرح سوءاستفاده از یکی از بندهای برجام را ارائه کرده اند.

صادق قربانی: خبرگزاری «آسوشیتدپرس» اخیرا در گزارشی نوشت احتمال دارد دولت آمریکا در تلاش برای وادار کردن ایران به خروج از توافق هسته ای، بازرسی آژانس بین المللی انرژی اتمی از اماکن نظامی ایران را خواستار شود.

نشریه «فارین پالیسی» نیز از تشکیل تیمی در کاخ سفید برای یافتن راهی جهت متهم کردن ایران به نقض برجام خبر داد.

«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا هم در مصاحبه ای گفته بعید است سه ماه دیگر ایران به برجام پایبند باشد.

مجموعا به نظر می رسد واشنگتن تلاش می کند تا زمینه را برای خروج از توافق هسته ای به نحوی که ایران مقصر جلوه داده شود، مهیا کند.

اگر واشنگتن بخواهد برای متهم کردن ایران به خودداری از اجرای برجام، از ساز و کار بازرسی ها استفاده کند، ابتدا باید دلیلی محکمه پسند و قابل پذیرشِ آژانس، ارائه کند. 

در صورتی که آژانس با واشنگتن همکاری کرده و دلیل ارائه شده از سوی آمریکا را بپذیرد، این موضوع در کمیسیون مشترک طرح شده و اگر دستکم ۵ عضو از ۸ عضو به آن رأی مثبت دهند، ایران باید طی پروسه ای با درخواست بازرسی موافقت کند.

گروه های مخالف ایران از حالا برای دلیل تراشی و قرار دادن ایران بر سر دو راهی ارائه دسترسی به اماکن نظامی یا خروج از برجام دست به کار شده اند.

راهکار مد نظر این گروه ها هم تبدیل بازرسی از اماکن نظامی، از یک مسئله نادر و مشروط به شرایط خاص، به موضوعی روتین، عادی و روزمره است که الزاما نیاز به دلیل یا نگرانی خاصی ندارد و هرگاه آژانس اراده کرد، باید قادر به انجام آن باشد.

پیشنهاد دهندگان این «راهکار»، احتمالا قصد دارند بند مربوط به ممنوعیت «فعالیت هایی که می تواند به طراحی و ساخت یک قطعه انفجار هسته ای کمک کند» را دستاویز قرار دهند.

این بند که در بخش T از ضمیمه نخست برجام آمده، فعالیت های زیر را برای ایران ممنوع کرده است:

طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از مدل های کامپیوتری برای شبیه سازی وسایل انفجاری هسته ای.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از چاشنی های انفجاری چند نقطه که برای توسعه یک وسیله انفجاری هسته ای مناسب هستند مگر اینکه مقاصد غیر هسته ای بودن آن توسط کمیسیون مشترک تایید شده باشد وموضوع پایش باشد.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از سیستمهای تشخیص انفجار (دوربینهای Streak ، دوربینهای سرعت بالا و یا دوربین های Flash x-ray) مناسب برای توسعه تجهیزات انفجار هسته­ ای مگر اینکه مقاصد غیر هسته ای بودن آن توسط کمیسیون مشترک تایید شده باشد و موضوع پایش باشد.
طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از چشمه­های نوترونی هدایت کننده انفجارات یا مواد خاص برای چشمه ­های نوترونی هدایت کننده انفجارات.

حامیان سوءاستفاده از ساز و کار بازرسی ها برای فشار بر ایران، اینطور استدلال می کنند که راهی برای اطمینان از پایبندی ایران به این بند وجود ندارد، مگر آنکه آژانس به برخی سایت های نظامی ایران دسترسی داشته باشد.

«موسسه علوم و امنیت بین الملل» که سال هاست کارویژه اش تمرکز بر پرونده هسته ای ایران و متهم کردن تهران به تلاش برای ساخت بمب اتم است، مهمترین گروهی است که پیشنهاد استفاده از این بند را داده است.

این موسسه نوشته است: «بند T نیازمند بازرسی های روتین است و نیازی به ادعای فعالیت های مشکوک ندارد.»

به ادعای این موسسه، اولین بار انگلستان و نه آمریکا، این بحث را مطرح کرده که بر اساس بند T آژانس باید بتواند به سایت های نظامی ایران دسترسی داشته باشد.

این موسسه می نویسد: «این ایده ایالات متحده نبود، اما بریتانیایی ها درست می گویند. بند T نیازمند راستی آزمایی است و دسترسی به سایت های نظامی باید از مدت ها پیش انجام می شده است.»

در گزارشی که در ماه ژوئن در سایت این موسسه منتشر شد، آمده بود: «آژانس باید یک رویکرد راستی آزمایی در پیش بگیرد که به صورت روتین پایبندی ایران به تعهداتش در بند T را راستی آزمایی کند.»

اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسی ها» هم که بر اساس اسناد لو رفته، مستقیما به ترامپ برای فشار به ایران مشاوره می دهد، از این راهکار حمایت کرده است.

«مارک دوبوویتز» مدیر این موسسه در توییتر نوشت: «بحث مهمی است. بند T. آن را بخوانید، اهمیتش را درک کنید، استفاده از آن را تشویق کنید و نواقص مرگبار توافق هسته ای ایران را رفع کنید.»

این در حالی است که نه در ضمیمه نخست و نه در متن اصلی برجام به نحوه اجرای بند T اشاره ای نشده و این یکی از ابهامات متن توافق هسته ای است.

اندیشکده «کارنگی» پارسال به این موضوع اشاره کرده و نوشته بود آژانس با بیان اینکه در مورد این بند ابهام دارد، از کمیسیون مشترک برجام درخواست کرده تا وضعیت این بند را مشخص کند.

مشخص نیست که کمیسیون مشترک در این مورد تصمیم گیری کرده یا نه، اما شواهد نشان می دهد که ممکن است آمریکا به زودی این مسئله را با هدف سوءاستفاده از ساز و کار بازرسی ها، پیش بکشد.