محدودیت‌های بند T برجام برای ایران، زوال‌ناپذیرند

عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا در یادداشتی تصریح کرده محدودیت های مندرج در یکی از بندهای توافق هسته ای برای ایران تاریخ انقضا ندارند.

به گزارش فارس، «ریچارد نفیو»، عضو سابق تیم مذاکره کننده آمریکا در یادداشتی مفصل در اندیشکده «بروکینگز» به تفصیل درباره یک بند مورد مناقشه در برجام توضیح داده است. 

مخالفان توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 پیش از این گفته اند «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا می تواند از بند T مندرج در ضمیمه اول برجام به عنوان بهانه ای برای بازرسی از سایت های نظامی ایران استفاده کند.

روسیه با آمریکا و آژانس در تفسیر راستی آزمایی این بند با یکدیگر اختلاف نظر دارند.  روسیه می گوید راستی آزمایی از این بند در حیطه وظایف آژانس نیست، در حالی که آمریکا و آژانس با این موضع روسیه مخالفند.

ریچارد «نفیو» نوشته است: «برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) علاوه بر جلوگیری از ساخت سلاح های هسته ای، تهران را از کار با بسیاری از فناوری های مورد نیاز برای ساخت سلاح های هسته ای هم منع می کند.»

وی می نویسد: «با آنکه در برجام تمهیدات مستحکمی برای تأیید مورد اول وجود دارد، درباره توانایی جامعه بین المللی برای راستی آزمایی از مورد دوم، اخیراً مناقشاتی مطرح شده اند.»

بند T برجام فعالیت هایی را که می تواند در طراحی و توسعه یک وسیله انفجاری هسته ای موثر باشد، منع می کند. در این بند به مواردی همچون استفاده از مدل های کامپیوتری که بمب هسته ای را شبیه سازی می کند یا طراحی سیستم های چند نقطه ای، انهدام انفجاری اشاره شده است.

«نفیو» انتقادات مخالفان برجام درباره نامناسب بودن تمهیدات راستی آزمایی از بند T را «اغراق آمیز» خوانده و نوشته است: «مفاد مرتبط برجام به آژانس اجازه دسترسی به اماکنی را که در آنها شواهدی از فریبکاری ایران وجود دارند، می دهند.»

او همچنین تصریح کرده که محدودیت های مشخص شده در این بند تاریخ انقضا ندارند. 

دیپلمات سابق آمریکایی نوشته است: «نکته قابل توجه اینکه این بند تاریخ انقضا ندارد و به همین دلیل طرفداران 'برنامه جامع اقدام مشترک' اغلب آن را یکی از دلایل پراهمیت بودن برجام، حتی بعد از کاهش محدودیت های این توافق ظرف 10 تا 15 سال بعد از اجرای آن دانسته اند.»

«یوکیا آمانو»، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی چندی پیش در مصاحبه ای با رویترز در پاسخ به این سؤال که آیا آژانس از ابزارهای لازم برای راستی آزمایی از بند T برخوردار است، گفت: «ابزارهای ما محدود هستند. به عنوان مثال، در بخش های دیگر ایران به ارائه بیانیه ، قرار دادن فعالیت های خود تحت پادمان های آژانس یا اعطای دسترسی به ما متعهد شده است. اما در بند T من نشانه ای (از چنین تعهداتی) نمی بینم».    

نفیو نوشته این اظهارات آمانو بار دیگر بحث ها درباره اینکه آیا آژانس از دانش لازم برای اجرای این بند برخوردار است یا خیر را زنده کرده است. 

او می نویسد: «منتقدان برجام، این اظهار نظر [آمانو] را دستاویز قرار داده و گفته اند که این حرف بی کفایتی برجام را برای جلوگیری از تسلیحاتی شدن برنامه هسته ای ایران را نشان می دهد.»

وی اضافه می کند: «معقول ترین استدلال های این گروه این است که همان طور که آمانو اشاره کرده بدون بیانیه ای اساسی از جانب ایران درباره مکان ذخیره سازی چنین تجهیزاتی و کاربری های آنها، برای آژانس اجرای تعهداتش ذیل بند T دشوار خواهد بود.»

نفیو نوشته است: «این گروه استدلال می کنند در صورتی که بیانیه ای از طرف ایران وجود داشت، آژانس می توانست از اماکن مجل تردید بازدید کرده و تأیید می کرد که از آنها برای تحقیقات سلاح های هسته ای استفاده نمی شود و سپس شریکان برجام را از تحلیل خود مطلع می کرد.»

عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا این انتقادات را «اغراق آمیز» خوانده است. وی نوشته است: «در واقع، بیانات آمانو به کلامی ساده، دشواری های ذاتی مذاکره درباره تمامی انواع توافق های کنترل تسلیحاتی میان کشورهای دشمن، آن هم در فضایی که به اندازه فضای پیش روی برجام سیاسی است را مورد تأکید قرار می دهند.»

وی می نویسد: «این به معنی آن نیست که این قسمت از برجام و سامانه های راستی آزمایی آن بی نقص هستند.»

او تصریح می کند: «اما آمانو هیچ گاه نگفت که او قادر به راستی آزمایی از تعهدات ایران در بند T نیست. بلکه او گفت که ابزارهای او محدود هستند و وظیفه او در صورتی که بیانیه ای از جانب ایران وجود داشت، راحت تر می شد. این ممکن است صحت دشته باشد، اما نباید ما را از این حقیقت دور کند که در صورت وجود شواهدی از فعالیت های غیرقانونی، آژانس به موجب برجام، از مسئولیت و حق برای درخواست دسترسی به تأسیسات مرتبط برخوردار است.»

 نفیو تصریح کرده که ماهیت گسترده ممنوعیت های در نظر گرفته شده در بند T باعث می شود استفاده از اقلام دارای کاربری های دوگانه که در برنامه موشکی هم قابل استفاده هستند، بدون تأیید کمیسیون مشترک برجام امکان پذیر نباشد.

وی تصریح می کند: «به این دلیل، هر نشانه ای مبنی بر اینکه از این اقلام برای فعالیت های تحقیقاتی ایران استفاده می شود نقض فاحش برجام محسوب خواهد شد.»