قرارداد توتال توافق هسته ای را زنده نگه می دارد

میثم طیب پور

دیپلماسی ایرانی : نه سال پیش، وقتی تحریم های جامعه بین المللی علیه ایران اعمال می شد توتال واپسین کمپانی غربی بود که فعالیت های اش در ایران را متوقف کرد. حالا پس از برداشته شدن تحریم ها در ژانویه 2016، توتال اولین کمپانی غربی است که به بازار انرژی ایران باز می گردد. 3 جولای این شرکت فرانسوی اعلام کرد قراردادی برای توسعه و تولید گاز از فاز 11 پارس جنوبی (اس پی 11) ، بزرگترین میدانی گازی جهان، امضا کرده است.

این قرارداد، نه تنها رویداد قابل ملاحظه ای برای توتال و اقتصادی ایران است، بلکه به توافق هسته ای سال 2015 اعتبار می بخشد، توافقی که در ایالات متحده و همچنین در ایران در خصوص مزایای زیر سوال اش مورد بحث بوده است.

قرارداد اخیر به دلایل متعددی برای ایران مهم است، ایران بیشترین ذخایر گازی در جهان را داراست، اما در غیاب زیرساخت ها و سرمایه گذاری، حتی برای بیرون کشیدن گاز در حد مصرف داخلی اش هم با مشکل دست و پنجه نرم می کند. از همین رو، ایران سال ها است که شبکه وارد کننده گاز به ویژه از ترکمنستان بوده است. ایران برای تولید گاز برای بازار خودش به شرکت های نفتی احتیاج دارد تا در صنعت انرژی ایران سرمایه گذاری کنند.

آمارها نشان از آن دارد که سال گذشته مصرف گاز طبیعی در ایران افزایش قابل توجهی داشته است. سال گذشته حدود 1.6 میلیارد متر مکعب گاز در روز در ایران مصرف شده است که بیانگر میزان رشد مصرف است. سرمایه گذاری اخیر باعث می شود که تا سال 2021، 2 میلیارد متر مکعب گاز برای بازار داخلی ایران تولید شود.

رشد داخلی

ایران همچنین امیدوار است که این قرارداد باعث شود تعاملات بین المللی روی غلتک بیفتد. ایران پس از سال ها انزوا و تحریم هایی که اقتصادش را فلج کرد می خواهد وارد بازار بین المللی شود. حسن روحانی که اخیرا مجددا به عنوان رئیس جمهور ایران برگزیده شد، سیاستمداری عملگرا است که پی در پی اعلام می کند ایران به دنبال گشایش روابط با باقی دنیا است.

روحانی که توافق با غرب را رقم زد اینک قصد دارد سرمایه های خارجی را تشویق به بازگشت به ایران کند. توافق با توتال برای دیگر شرکت های خارجی انگیزه ایجاد کرده تا با ایران قرارداد امضا کنند. شرکت های نفتی همچون داچ شل و شرکت ایتالیایی اِنی همین حالا مذاکره با ایران برای عقد قرارداد را آغاز کرده اند. قرارداد توتال نشان داده این امر ممکن است.

به علاوه، قرارداد با توتال موقعیت روحانی به عنوان سیاستمداری اصلاح طلب را قدرتمندتر می کند. مخالفان اصولگرای روحانی توافق هسته ای را به خاطر ناکامی در بهبود اقتصاد کشور و توقف برنامه هسته ای کشور مورد انتقاد قرار داده اند. توافق هسته ای در سال 2015 امضا شد و از آن زمان علی رغم برداشته شدن تحریم ها، باز هم اقتصاد ایران روند بهبود کندی داشته است.

قرارداد توتال به روحانی این برگه برنده را می دهد که به لطف برداشته شدن تحریم ها، سرمایه گذاری های بسیار ضروری در حال بازگشت به کشور است.

اهمیت بین المللی

برای کشورهای غربی که در ایران سرمایه گذاری می کنند، این کشور هنوز خالی از مخاطرات نیست. سرمایه گذاران خارجی نیاز دارند که ثبات ببینند، اما منطقه دچار آشفتگی است. سیاست های ایران در سوریه و یمن در تضاد با سیاست های همسایگان این کشور، از جمله عربستان سعودی است، که اینک با قطع روابط خود با قطر، مخالفت خود با ایران را نشان می دهد.

از همه مهمتر سیاست ایالات متحده در قبال ایران هنوز مبهم است. دولت ترامپ توافق هسته ای را تایید کرده اما رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه می گوید که کاخ سفید هنوز مشغول بررسی توافق است تا مشخص شود آیا این توافق در راستای منافع ایالات متحده است یا خیر. به علاوه سنای ایالات متحده نیز اخیرا لایحه ای برای تحریم بیشتر علیه ایران تصویب کرد. در همین حال ایران نیز سفت و سخت گفته است که هیچ تحریم یا تغییرات جدیدی در توافقی که سال 2015 به دست آمد را نمی پذیرد. این می تواند آینده قراردادهای تجاری را تحت الشعاع قرار دهد.

توتال بدون شک از این مخاطرات بالقوه مطلع است، اما به روشنی نمی خواهد فرصت سرمایه گذاری و کسب 51 درصد از سهام در بزرگترین میدان گازی دنیا را از دست بدهد. با این حال این شرکت سرمایه گذاری 5 میلیارد دلاری خود را به دو بخش تقسیم کرده است. توتال در وهله نخست 2 میلیارد دلار سرمایه گذاری می کند و بعد زمانی باقی پول را می گذارد که فاز اول توسعه و برداشت گاز موفقیت آمیز بوده باشد.

نشانه هایی از وجود انشقاق در آن سوی  آتلانتیک وجود دارد. توتال از این امر آگاه است، بر عکس ایالات متحده، اتحادیه اروپا ایران را به خاطر پایبندی به توافق ستایش کرده و می خواهد روابط خود با تهران را بهبود ببخشد. پاتریک پویان، رئیس توتال، احتمالا در کنایه ای به ترامپ می گوید: "ما اینجا هستیم تا پل بسازیم نه دیوار."

بنابراین، در شرایطی که بدون توافق هسته ای، قرارداد با توتال هم غیرممکن می شد، این قرارداد همچنین با پاشیدن سرمایه به ایران باعث زنده شدن توافق هسته ای می شود. برای تندروها هم در ایالات متحده و هم در ایران این پیام را مخابره می کند که اروپا نه تنها مشتاق به حمایت از توافق هسته ای است بلکه کمپانی های این اتحادیه آماده سرمایه گذاری در ایران هستند.

منبع : کانورسیشن / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33