نزاع ایران و آمریکا در سوریه شدت می‌گیرد؟

نویسنده: پل مک لوری

دیپلماسی ایرانی: حمله هوایی ایالات متحده علیه جنگجویان تحت پیشتیبانی ایران در جنوب سوریه که هفته گذشته رخ داد نمایانگر فازی تازه و خشن از زد و خورد است که می تواند منجر به آغاز یک رویارویی گسترده تر میان ایران و ایالات متحده و متحدان آن ها در میدان نبرد شود.

تا همین هفته پیش ایالات متحده و ایران موفق شده بودند نبردی مشخص در سوریه و عراق را هدایت کنند، کشورهایی که هر کدام صدها مشاور نظامی در آنجا دارند و با نیروهای نظامی همکاری می کنند. در عراق آن ها دشمنی مشترک به نام داعش دارند. در سوریه دو طرف جنگ های متفاوتی دارند: نیروی هوایی ایالات متحده و نیروهای عملیات ویژه سعی می کنند شبه نظامیان داعش را عقب برانند حال آنکه ایران در جنگ داخلی چند جانبه در سوریه از رژیم اسد علیه نیروهای اپوزیسیون حمایت می کند.

اما در حالی که قلمروی داعش روبه زوال است، منافع ایالات متحده و ایران به طور فزاینده ای رو به تضاد نهاده است، چرا که شرکای محلی آن بر سر در دست گیری زمینی کلیدی در امتداد مرز سوریه و عراق در حال رقابت هستند.

18 مه جنگنده های اف – 16 ایالات متحده کاروانی از رزمندگان شیعه که توسط ایران مسلح شده بودند و به هشدارهای ایالات متحده برای فاصله گرفتن از پایگاه الطنف، نزدیک مرز عراق و اردن بی توجه مانده بودند یورش بردند. این پایگاه برای آموزش شبه نظامیان برای حمله به داعش در اختیار ایالات متحده و بریتانیا است. این نخستین بار است که نیروهای ایالات متحده متحدان ایران در سوریه را مورد هدف قرار می دهند. شبه نظامیان متحد ایران چند روز بعد به همان منطقه بازگشتند اما آنچنان که پنتاگون روز سه شنبه اعلام کرد جنگنده های آمریکایی با پرواز بر فراز آن ها دیوار صوتی را می شکنند و آن ها را وادار به عقب نشینی می کنند.

افسران ارتش ایالات متحده حوادث را توجیه کرده اند و می گویند که این اقدامات صرفا برای تامین امنیت نیروهای عملیات ویژه در جنوب شرق سوریه بوده است.

یکی از مقامات ارشد ارتش که به شرط ناشناس بودن صحبت می کرد می گوید:" این اتفاق هیچ پیامی برای تغییر استراتژی مخابره نمی کند. "

استراتژی ایالات متحده تحت رهبری پرزیدنت دونالد ترامپ و پرزیدنت باراک اوباما بر شکست داعش در میدان بیرون نبرد و بیرون راندن آن ها از خاک سوریه و عراق استوار بوده است. به استثنای حمله موشکی علیه سوریه در ماه گذشته که به تلافی استفاده حکومت اسد از سلاح شیمیایی انجام شد، دولت ترامپ تا اینجا تصمیم نگرفته که وارد رویارویی نظامی با رژیم بشار اسد یا متحدان آن یعنی ایران و روسیه شود.

کماندوهای ایالات متحده که داعش را از اغلب مناطق شمال شرقی سوریه عقب رانده اند عزمشان را جزم کرده اند که این شبه نظامیان را از آخرین شهری که دژ نظامی آن ها است، یعنی رقه، خارج کند. جنگجویان کرد و عربی که توسط ارتش ایالات متحده آموزش دیده اند رقه را تحت محاصره در آورده اند، و افسران آمریکایی امید دارند با سقوط شهر، داعشی ها را از استان دیرالزور و دره رودخانه فرات، جایی که هنوز در آنجا نیرو دارند، عقب برانند.

اما ایران با افزایش حضور نیروهای عملیات ویژه ایالات متحده در جنوب سوریه و پیشروی قوای کرد و عرب در میدان نبرد در وضعیت هشدار قرار گرفته است. ایران مشتاق است که کریدوری ارتباطی میان تهران و بغداد به سوریه و لبنان ایجاد کند، و رسانه های حکومتی ایران ادعا کرده اند که نیروهای ایالات متحده در مناطق مرزی قرار گرفته اند تا مسیر تدارکات این کشور را مسدود کنند.

در پاسخ ایران هزاران رزمنده افغان و عراقی را در منطقه مستقر کرده است، و بر اساس ادعای خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران، در هفته های اخیر 3000 شبه نظامی حزب الله لبنان در منطقه میان الطنف و دیرالزور در جنوب شرق سوریه مستقر شده اند.

بر اساس ادعای فارس قوای حزب الله برای "مهیا کردن ارتش سوریه و متحدانش برای خنثی کردن توطئه های ایالات متحده در منطقه و برقراری امنیت در جاده بغداد – پالمیرا – به منطقه اعزام شده اند، این خبر چند ساعت پیش از حمله هوایی ایالات متحده منتشر شد. این نیروها همچنین می توانستند برای ممانعت از خروج جنگجویان تحت حمایت ایالات متحده از شمال طنف به آنجا رفته باشند.

شدت گیری تنش ها میان واشینگتن و تهران در سوریه با لفاظی ها تند پرزیدنت ترامپ علیه ایران همراه شده است. ترامپ در سخنرانی هفته گذشته خود در عربستان برچسب منبع "ویرانی و آشوب" به ایران زد و کشورهای منطقه را به تشکیل اتحاد علیه ایران فرا خواند.

رابرت فورد، سفیر سابق ایالات متحده در سوریه که اینک پژوهشگر انستیتو خاورمیانه است می گوید:" برای من روشن نیست آیا دولت آمریکا از استراتژی دقیقی در خصوص مدیریت حضور خود و متحدانش در شرق سوریه برخوردار است. اگر دولت مراقب نباشد، می تواند سراشیبی تندی در کمین باشد و به نظر می آید احتمال نزاع بیشتر (میان ایران و ایالات متحده) وجود داشته باشد."

منبع: فارین پالیسی / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / ۳۲