ایران شریک ماست نه رقیب ما

رضا هاکان تکین، سفیر ترکیه در ایران*

دیپلماسی ایرانی: ایران و ترکیه با توجه به همسایگی دیرینه گریزی از توسعه روابط خوب با یکدیگر ندارند. نهادینه کردن چنین تفکری می تواند تحولات مثبتی را برای منطقه رقم بزند. ما ایران را نه رقیب، بلکه شریک می بینیم و اگر رقابتی هم هست، می تواند سازنده باشد. روابط بین مردم ایران و ترکیه امتیازی برای روابط دو کشور است. زمانی که سیاست منزوی کردن ایران در عرصه بین المللی پیگیری می شد، ترکیه با وجود این که در بسیاری از سازمان های بین المللی با غرب همراه است، اما حتی در شورای امنیت به نفع ایران رای داد و واکنش های منفی را نیز تحمل کرد. البته وجود اختلاف نظرهای جدی میان ایران و ترکیه در موضوعات منطقه ای را نمی توان نادیده گرفت، اما با این حال می توان از این اختلاف نظرها عبور کرد. از طرفی بحران سوریه بر روابط ایران و ترکیه اثرگذار بوده است. این بحران فاصله ای میان ترکیه و ایران ایجاد کرده است. اتهام زنی های متقابل در داخل دو کشور کمکی به روابط فیمابین نمی کند؛ با همه اینها، این بخش حاشیه ای روابط ماست. چنان که توانستیم با ایران و روسیه روند سه جانبه ای را برای قطع درگیری ها در سوریه ایجاد کنیم.

هدف اصلی ترکیه درباره سوریه پایان بحران و بازگشت زندگی به این کشور است. این بحران هم اقتصاد و هم بافت اجتماعی ترکیه را تحت تاثیر قرار داده، به طوری که میزبان سه میلیون آواره سوری هستیم و این زندگی روزمره را در ترکیه تحت تاثیر قرار می دهد. بحران سوریه راه حل نظامی ندارد و باید از طریق سیاسی حل و فصل شود. ترکیه سیاست خارجی خود را بر مبنای منافع ملی اش تنظیم می کند و در این باره مستقل تصمیم گیری می کند. رویکرد ترکیه به سوریه مبتنی بر 3 محور اساسی است: 1. سوریه نباید تقسیم شود؛ 2.  حاکمیت ملی نباید تکه تکه شود؛ و ۳- حکومت مشروعی از طرف مردم انتخاب شود و همه مردم در انتخاب آن مشارکت داشته باشند.

اگرچه آستانه روند بزرگی برای حل تمام مشکلات سوریه نیست، اما از این جهت مهم است که دو کشور ایران و ترکیه که دیدگاه های متفاوتی دارند، توانستند زیر یک سقف عزم خود را برای راه حل بحران سوریه ارایه دهند، مهم است.  اگرچه این کافی نیست، اما اولین گام مهم است و امکان آن وجود دارد که در ادامه گام های بلندتری برای ایجاد آتش بس به همراه داشته باشد. در جریان کودتای ترکیه، ایران آشکارا از دولت ما حمایت کرد و آن شب تا صبح هفت بار تماس تلفنی میان آقای ظریف، وزیر امور خارجه ایران و وزیر امور خارجه ترکیه برقرار شد و ما بر این اساس از تهران تشکر می کنیم. ایران بیش از بسیاری از کشورهای غربی از نظام دموکراتیک ترکیه حمایت کرد تا نشان دهد که دوست روزهای سخت آنکارا است، اما نباید این اقدام را عاملی برای چانه زنی قرار داد.

اهداف رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برای تغییر نظام حکومتی آن است که  کشور بتواند بهتر مدیریت و حکمرانی شود و اگر مردم هر وقت بخواهند این روند تغییر کند، نظام ما نیز مجدد عوض خواهد شد.

نباید روابط ترکیه با آمریکا و اتحادیه اروپا را با شرق و سازمان شانگهای مقایسه کنیم، چرا که ترکیه بیش از ۵۰ سال است در صف انتظار اتحادیه اروپاست و از همین رو تنش های کنونی به معنای دوری آنکارا از غرب نیست. عضویت ترکیه در شانگهای متفاوت است و این سازمان را نمی توان جایگزینی برای اتحادیه اروپا تلقی کرد. ما هیچ استاندارد دوگانه ای در خصوص مقابله با تروریسم در سوریه نداریم و کسی نمی تواند ما را متهم به همکاری با داعش یا گروه های تروریستی دیگر کند.

*متن سخنرانی در نشست " بررسی تأثیرات ژئوپلیتیکی منطقه بر روابط ایران و ترکیه" در شورای راهبردی روابط خارجی

انتشار اولیه: جمعه 15 اردیبهشت 1396 / انتشار مجدد: چهارشنبه 20 اردیبهشت 1396