نشست آستانه با تمرکز بر آتش‌بس

دیپلماسی ایرانی: نمایندگان دولت سوریه و گروه های مخالف سوری روز دوشنبه در آستانه، پایتخت قزاقستان، پشت یک میز می نشینند تا مذاکرات خود را بعد از شش سال درگیری خونین آغاز کنند.

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری میدل ایست آنلاین، این نشست با نشست های سابق متفاوت است، برای این که برای اولین بار ترکیه، حامی مخالفان و ایران و روسیه، بارزترین متحدان دمشق تنظیم کنندگان این نشست محسوب می شوند.

به نظر می رسد مذاکرات آستانه بیشتر از آن که نشستی سیاسی باشد نشستی نظامی است برای این که تلاش می کند توافق آتش بس در سوریه را با حضور نمایندگان کشورها و هیئت های سیاسی نمایندگان حکومت سوریه و مخالفان تثبیت کند. در آن سوی میز حضور گروه های مسلح مخالف سوری بیش از همه به چشم می خورد در حالی که نقش مخالفان سیاسی بیشتر در حد مشاوره است.

به نظر می رسد نگاه دو طرف به مضمون مذاکرات روشن باشد. بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه روز پنج شنبه اعلام کرد که در این مذاکرات بر توقف آتش بس تمرکز خواهد شد تا به این ترتیب "این گروه ها بتوانند به فرایند آشتی در سوریه بپیوندند، این یعنی این که آنها از سلاح خود دست کشیده اند و به دنبال عفو از دولت هستند." این در حالی است که مخالفان تاکید کرده اند که مذاکرات آستانه صرفا بر آتش بس متمرکز خواهد بود.

استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل که ریاست هیئت سازمان ملل در مذاکرات آستانه را بر عهده دارد، ابراز امیدواری کرده است که مذاکرات اساسی برای حل سیاسی شکل بگیرد تا زمینه ساز مذاکرات ژنو باشد که امید می رود 8 فوریه برگزار شود.

دمشق هیئت سیاسی خود را به ریاست بشار الجعفری، نماینده خود در سازمان ملل به آستانه می فرستد. ریاست هیئت نمایندگان مخالف مسلح سوری را نیز محمد علوش، یکی از رهبران جیش الاسلام، که عمده فعالیت هایش در نزدیکی دمشق است، بر عهده دارد. همچنین قرار است جمعی از مشاوران و کارشناسان سیاسی و حقوقی نیز به این مذاکرات بپیوندند.

حرکت احرار الشام الاسلامیه، که بیشترین نفوذ را در میان مخالفان و نیروهای مخالف مورد حمایت ترکیه دارد، اعلام کرد که به دلایل مختلف از جمله "عدم تحقق آتش بس" و ادامه حملات روسیه در این مذاکرات شرکت نمی کند. با این حال تاکید کرد ابراز امیدواری می کند گروه هایی که در این نشست شرکت می کنند بتوانند به "نتایج خوبی" برسند.

این مذاکرات در حالی قرار است در هتل ریکسوس در آستانه برگزار شود که ارتش سوریه از لحاظ میدانی قدرت برتر محسوب می شود به ویژه بعد از آن که در ماه گذشته بر شهر حلب تسلط کامل یافت.

یک دیپلمات اروپایی که میدل ایست آنلاین نامی از او به میان نیاورده است، در این باره گفت: «نگرانی حقیقی نزد مخالفان وجود دارد که نمایندگان غیرمعمولی مخالفان مذاکرات بین المللی را به راه حلی به سود اسد بکشانند.»

مذاکرات آستانه در حالی آغاز می شود که روابط روسیه و آنکارا بعد از یک دوره تنش به هم نزدیک شده است. این در حالی است که نزدیکی روابط دیپلماتیک میان ترکیه و روسیه و دیگر کشورهای منطقه به مدد اعلام آتش بس که ایران در برقراری آن نقش مهمی داشته به دست آمده است. مسکو و آنکارا در حال حاضر بعد از یک دوره کوتاه جنگ سرد در روابط با یکدیگر که بر سر سقوط جنگنده روسی توسط جنگنده های ترکیه به وجود آمد، در حال حاضر در حال همکاری با یکدیگر علیه تروریست ها هستند و روسیه پوشش هوایی مورد نیاز نیروهای ترکیه در مبارزه با تروریسم را تامین می کند.

عمده اختلافات همچنان بر سر کنار رفتن اسد از قدرت متمرکز است، مخالفان سوری مورد حمایت ترکیه بر آغاز دور انتقالی بدون حضور اسد در قدرت اصرار دارند در حالی که دمشق این خواسته را رد می کند. البته ترکیه اخیرا در مواضع خصمانه خود در برابر اسد نرمش نشان داده و دیگر بر اصرار سابق خود برای کنار رفتن اسد از قدرت پافشاری نمی کند.

محمد شیمشک، معاون نخست وزیر ترکیه در این باره می گوید: «ترکیه دیگر نمی تواند بر راه حلی که در آن اسد نباشد، اصرار کند. چنین خواسته ای غیرواقعی است.»

مذاکرات آستانه نخستین مذاکره ای است که زیر نظر روسیه و ترکیه و ایران به دور از هر گونه نقش آفرینی از سوی واشنگتن برگزار می شود. در این نشست با وجود مخالفت ایران، مسکو از واشنگتن برای شرکت در این نشست دعوت کرد اما دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری جدید امریکا تا کنون هیچ پاسخی به این دعوت نداده است.

در نشست آستانه حسین جابری انصاری، معاون عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه به نمایندگی از ایران حضور خواهد داشت. اگر چه عده ای معتقدند ایران از نزدیکی های اخیر به وجود آمده در روابط روسیه و ترکیه خشنود نیست اما به اعتقاد بسیاری از ناظران ایران نشست آستانه را محلی برای تقویت نفوذ منطقه ای خود می ّبیند. قرار است در نشست آستانه سفرای فرانسه و انگلیس به نمایندگی از کشورهایشان شرکت کنند.

بوریس دولگوف، پژوهشگر متخصص در امور خاورمیانه در مرکز مطالعات شرقی در مسکو درباره موفقیت یا شکست نشست آستانه می گوید: «برای موفقیت یا شکست نشست مسکو از قبل تصمیمی گرفته نشده است. اگر پیشرفتی در این نشست به دست آید به اعتقاد من بخشی از مخالفان در نشست پیش روی مذاکرات ژنو شرکت خواهند کرد. البته فرایند آشتی کلا در حال حاضر بسیار متزلزل است.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11