دو ترفند نفتی علیه ایران

وزیر نفت می گوید کشورهای همسایه با ارزان فروشی تلاش می کنند مشتریان نفتی ایران را فراری دهند.

 به گزارش دنیای اقتصاد، بیژن زنگنه پیش از این نیز از تخفیف دهی عربستان در بازار نفت گلایه و اعلام کرده بود که جنگ نانوشته ای بین ایران و عربستان در بازار نفت در جریان است.

اگر این اظهارات وزیر را در کنار اخباری از تخفیف دهی عربستان در بازار نفت قرار دهیم به این نتیجه می رسیم که زنگنه با گفتن «کشورهای همسایه» آدرس عربستان سعودی را می دهد. در حال حاضر دو نشانه از کارشکنی عربستان علیه ایران دیده می شود، اول اینکه این کشور برای اینکه مانع از جذب مشتریان جدید ایران در بازار اروپا شود، بهای نفت خود را برخلاف عرف این فصل (فصلی که تقاضای نفت در اوج خود قرار دارد) کاهش داده است.

دومین نشانه برنامه ریزی عربستان برای جذب سرمایه است. بلومبرگ بر این باور است که عربستان نگرانی جدیدی در بازار نفت دارد و آن جذب سرمایه خارجی توسط ایران است. عربستان معتقد است هر یک دلار جذب سرمایه بیشتر به معنای یک دلار کاهش سرمایه گذاری در کشور رقیب است، از همین رو این کشور با افزایش جذب سرمایه خارجی علاوه بر اینکه سطح بالای تولید خود را تضمین می کند، از ورود سرمایه به ایران نیز جلوگیری خواهد کرد. از همین رو است که عربستان با طرح فروش بخشی از سهام آرامکو (شرکت ملی نفت عربستان) نشان داده به دنبال تغییر رویه در بازار جذب سرمایه است.

مشتری ربایی عربستان

وزیر نفت کشورمان روز گذشته در گفت وگویی که با نشریه پلاتس داشت به رقابت نفتی ایران و کشورهای منطقه اشاره کرد. به گفته وی، کشورهای همسایه تلاش می کنند مشتریان نفتی ایران را از طریق پیشنهاد نفت ارزان تر فراری دهند، این در حالی است که ایران بدون اینکه تخفیف زیادی بدهد، توانسته یک میلیون بشکه سهم خود را پس بگیرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، بیژن زنگنه هند، چین، کره جنوبی، اروپا (شامل ترکیه) و آفریقای جنوبی را بازارهای اصلی نفت ایران دانست و در عین حال تاکید کرد که ایران باید به دنبال بازارهای بیشتری در اروپا و آفریقا باشد.

به گفته وی، ایران برای دستیابی به این هدف برنامه هایی برای سرمایه گذاری در پالایشگاه های کشورهای دیگر دارد، به طوری که 3/ 1 تا 4/ 1 میلیون بشکه نفت در روز برای تامین خوراک پالایشگاه های خارجی صادر شود. وزیر نفت افزود: «ما این پیشنهاد را داریم، اما شرکت ملی نفت پول این کار را ندارد. بنابراین ما پیشنهاد کرده ایم که صندوق توسعه ملی بیاید و این سرمایه گذاری را چه به صورت مستقیم یا از طریق دادن وام به بخش غیردولتی و خریدن (سهام) این پالایشگاه ها در کشورهای انتخاب شده انجام دهد به این شرط که آنها همه خوراک یا بخش عمده ای از خوراک خود را از ایران تامین کنند.» وی همچنین به دلیل مخالفتش با سقف گذاری برای تولید نفت اوپک اشاره کرد. زنگنه اظهار کرد: من مخالف سقف تولید نیستم، اما وقتی کشورها سهمیه مشخصی ندارند، سقف تولید چه فایده ای دارد.

اوپک می گوید 30 میلیون بشکه در روز تولید خواهد کرد. سهم هر کشور چقدر است؟ وقتی ما 30 میلیون بشکه را به عنوان سقف تعیین کردیم و کسی بیشتر تولید کرد، شما باید بتوانید او را مسوول قلمداد کنید. شما باید بتوانید آنها را کنترل و رصد کنید و از آنها سوال کنید که چرا از سهمیه تولید مشخص شده تجاوز کرده اند و همه باید از این سهمیه ها تبعیت کنند. وی برچیدن نظام سهمیه بندی اوپک را بزرگ ترین اشتباه تاریخی این سازمان توصیف کرد و گفت: «رسیدن به اجماع بر سر فعال سازی مجدد این نظام زمان می برد. این کاری اجتناب ناپذیر است، اما نمی دانم چه موقع اتفاق خواهد افتاد.» زنگنه گفت: تلاش ها برای فریز تولید در نشست دوحه در اواسط آوریل برای ایران معنا نداشت. اگر دیگران می خواستند فریز کنند یا اقدام دیگری برای بازار انجام دهند، ما از آن حمایت می کردیم و همچنان هم از هر اقدامی حمایت می کنیم. اما ما گفته ایم که موضوع اصلی برای ایران این است که همه با بازپس گیری سهم تاریخی ایران موافقت کنند.

رقابت در بازار نفت

رقابت اصلی و قدیمی ایران و سعودی ها همواره رقابت در بازار نفت بوده است که همچنان نیز ادامه دارد. بعد از لغو تحریم ها در حالی که ایران به دنبال افزایش صادرات نفت و احیای جایگاه خود در بازار نفت است، عربستان سعودی اقدامات خود برای محدود کردن صادرات نفت ایران را در این بازار آغاز کرده است. با این حال به نظر می رسد با شکست اوپک برای تعیین سقف تولید در نشست اخیر این سازمان، این کشور دور جدیدی از رقابت علیه ایران را در بازار نفت آغاز کرده و تخفیف های بیشتری در فرمول فروش نفت خود لحاظ کرده است.

در راستای افزایش رقابت عربستان با ایران در بازار نفت می توان به کاهش قیمت نفت عربستان سعودی در بازار اروپا اشاره کرد. در واقع در حال حاضر به دلیل گرم شدن هوا و به دنبال آن افزایش مسافرت ها در نیم کره شمالی و همچنین خارج شدن پالایشگاه ها از فصل تعمیر و نگهداری، در فصل رشد تقاضای نفت خام در بازارهای جهانی قرار داریم. از همین رو کاهش قیمت و تخفیف دادن به مشتری ها در این زمان کاری غیرمعمول محسوب می شود. وال استریت ژورنال این اقدام عربستان را در راستای رقابت با رقیب منطقه ای خود، ایران عنوان کرده است.

این نشریه در این خصوص نوشت: «پس از شکست اوپک در نشست اخیر این سازمان برای تعیین سقف تولید به دلیل افزایش صادرات ایران، عربستان سعودی قیمت نفت خود را در بازار اروپا کاهش داد» آرامکو در ایمیلی به مشتریان خود اعلام کرد قیمت نفت سبک خود برای تحویل در جولای به مقصد شمال غرب اروپا را 35 سنت و به مقصد مدیترانه را 10 سنت کاهش داده است. وال استریت ژورنال با اشاره به نزدیک شدن به فصل رشد تقاضا، به کاهش عرضه نفت نیجریه و کانادا اشاره می کند و کاهش قیمت نفت عربستان را غیر عادی می داند. بر اساس این گزارش، این اقدام عربستان بعد از عدم توفیق مجدد اوپک در تعیین سقف تولید برای این سازمان در نشست اخیر رقم خورد و نبود سقف تولید این اجازه را به عربستان و ایران می دهد که تولید نفت خود را تا جایی که توان دارند، افزایش دهند. وال استریت ژورنال کاهش قیمت نفت عربستان را نشانه ای مبنی بر افزایش رقابت عربستان با ایران می داند.

بر اساس این گزارش، صادرات نفت ایران به اروپا در حال حاضر بالغ بر 400 هزار بشکه در روز است، اما ایران قراردادی با پالایشگران اروپایی امضا کرده که صادرات نفت خود را به 700 هزار بشکه برساند. در عین حال عربستان نیز روزانه 800 هزار بشکه به اروپا نفت صادر می کند، بنابراین در صورت عملی شدن برنامه ایران در بازار اروپا میزان صادرات نفت این دو کشور به قاره سبز بسیار به هم نزدیک خواهد شد. ایران با لغو تحریم ها در ماه ژانویه بعد از 4 سال صادرات نفت به بازار اروپا را از سر گرفت. اولین محموله صادرات نفت ایران به اروپا در ماه فوریه یعنی حدود یک ماه بعد از لغو تحریم ها در پایانه خارک بارگیری شد. در عین حال بر اساس این گزارش عربستان در بازار آسیا و آمریکا قیمت نفت خود را افزایش داده است. در واقع از آنجا که کشورهای آسیایی مشتریان دوران تحریم های ایران یا به عبارتی مشتریان سنتی ایران هستند و همچنین ایران صادرات نفتی به بازار آمریکا ندارد، عربستان رفتاری طبیعی در این بازارها داشته است. عربستان در آسیا 35 سنت و در آمریکا 10 سنت بهای نفت خود را افزایش داده است.

نگرانی عربستان از جذب سرمایه ایران

از سوی دیگر ایران به تازگی اقدام به اصلاح قراردادهای نفتی خود کرده تا بلکه جذابیت سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران افزایش یابد. در این راستا وزیر نفت نیز در گفت وگویی که با پلاتس داشت با اشاره به هزینه 10 دلاری تولید هر بشکه نفت در ایران بر پر سود بودن سرمایه گذاری در ایران برای شرکت های بین المللی نظیر توتال، لوک اویل و انی تاکید کرد. وی همچنین اعلام کرد که ایران به دنبال جذب 70 میلیارد دلار سرمایه خارجی است. حال به نظر می رسد با رفع تحریم های ایران و برنامه ریزی برای جذب سرمایه خارجی در صنعت نفت، نگرانی دیگری به نگرانی های سعودی ها از ایران افزوده شده است. در حال حاضر عربستان تنها نگران از دست دادن بازار نفت خود با افزایش صادرات نفت ایران نیست، بلکه با جذب سرمایه خارجی در صنعت نفت کشورمان، ایران توان تولید خود را افزایش خواهد داد و به عنوان خطری برای سهم بازار نفت عربستان مطرح خواهد شد.

بلومبرگ نیز روز گذشته در گزارشی به این دغدغه سعودی ها پرداخت و اعلام کرد به اعتقاد سعودی ها هر یک دلاری که در صنعت نفت این کشور جذب شود، به معنای کاهش یک دلاری سرمایه گذاری در کشورهای رقیبش است. بر اساس این گزارش، بحث سرمایه گذاری در صنعت نفت عربستان موضوعی است که وزیر جدید نفت و انرژی این کشور نیز در نشست پنج شنبه گذشته اوپک به آن اشاره کرد. خالد الفالح در این زمینه تاکید کرد که از سوی پادشاهی عربستان نگرانی هایی بابت اثرات کمبود سرمایه گذاری بر میزان و هزینه های تولید نفت وجود دارد. بلومبرگ در این گزارش که به قلم جولیان لی نگارش شده می گوید: عربستان حالا نه تنها نگران افزایش سهم ایران در بازار نفت بعد از لغو تحریم های غرب است، بلکه نگران روان شدن سیل سرمایه گذاران به سمت صنعت نفت ایران نیز است.

جولیان لی، تحلیلگر بلومبرگ در ادامه می افزاید: عربستان قصد دارد با جذب سرمایه گذاران خارجی از اکسون موبیل گرفته تا سی ان‎پی سی چین، با یک تیر دو نشان بزند. به این ترتیب عرب ها هم سرمایه گذاری مستقیم خارجی ها در طرح های اکتشاف و تولید را به دست می آورند و هم مسیر آنها را از پیوستن به رقبایی مانند ایران به سمت و سوی خود منحرف می کنند.

بر اساس این گزارش، هرچند عربستان به دلیل ملی بودن صنعت نفتش نگرانی ها و موانعی برای جذب سرمایه خارجی دارد، اما سعودی ها با طرح واگذاری بخشی از سهام آرامکو نشانه داده اند که در صنعت نفت خود به دنبال راه هایی تازه هستند. چنین اقدامی در جهت جذب سرمایه گذاران خارجی برای کشوری مانند عربستان سعودی که زمانی صنایع نفت خود را برای مقابله با تسلط شرکت های نفتی بین المللی ملی کرد، گامی بزرگ و اساسی به شمار می رود.

در ادامه این گزارش تاکید می شود که جذب سرمایه خارجی علاوه بر مزایای اقتصادی می تواند منافع سیاسی نیز برای این کشور داشته باشد، برای مثال سرمایه گذاری شرکت های نفتی آمریکایی در عربستان می تواند پادشاهی عربستان را به قلب سیاست های آمریکا در منطقه باز گرداند و نقش آن را پررنگ کند. علاوه بر این افزایش نقش این کشور در منطقه، موضوعی است که عربستان به خوبی به آن واقف است. در واقع به اعتقاد این کشور حتی یک دلار نیز نباید به صنایع نفتی تولیدکنندگان رقیب وارد شود. بنابراین هر یک دلاری که شرکت های نفتی در عربستان سعودی سرمایه گذاری کنند، به این معنا است که یک دلار کمتر به کشورهای رقیب وارد خواهد شد.