پوتین برای خروج از سوریه زمان مناسبی را انتخاب کرد

دیپلماسی ایرانی: اعلام خبر خروج نیروهای روسیه از سوریه نباید چندان تعجب برانگیز باشد. پوتین مدعی است که به عمده هدف های خود -که عمدتا مربوط به سوریه نمی شود- رسیده است.

اعلام خبر خروج نیروهای روسیه از سوریه در چهاردهم مارس برای غرب غیرمنتظره بود. اما روسیه در آغاز ورود به سوریه نیز اعلام کرد که تنها چند ماه عملیات آن به طول خواهد انجامید. از نگاه پوتین در مقطع فعلی تمامی اهداف دیپلماتیک، داخلی و نظامی محقق شده است.

مردم روسیه در مورد گسترش بیش از اندازه تعهدات کشور خود در سوریه نگران بودند. این دغدغه وجود داشت که سوریه تبدیل به افغانستانی دیگر شود و تلفات بیش از اندازه، روسیه را مجبور به خروج خفت بار از سوریه کند.

رهبری روسیه با درایت تمام زمانی مناسب را برای خروج از سوریه انتخاب کرد. مداخله روسیه در سوریه هزینه هایی داشت، اما هزینه آن در مقایسه با چهار سال جنگ داخلی زیاد نبود. بنا بر گزارش دیدبان حقوق بشر در سال 2015 نزدیک به ۱۷۰۰ غیرنظامی در اثر بمباران های روسیه کشته شدند. اما تعداد مهاجرانی که در تلاش برای گذر از مدیترانه غرق شدند، نزدیک به ۳۷۷۰ نفر بوده است.

برای مسکو کشته شدن تعدادی از غیرنظامیان هزینه کمی برای تغییر در میدان نبردی است که منجر به کشته شدن نزدیک به 250 هزار نفر در چهار سال گذشته شده بود. در عرصه داخلی روسیه نیز تمایل به حمایت از درگیر ماندن کشور در بحران روسیه رو به افول گذاشته بود.

یکی از فاکتورهای مهم دیگر جایگاه روسیه در دیپلماسی جهانی بود. پس از الحاق کریمه، سقوط هواپیمای مالزیایی و بحران دونباس روسیه سال 2015 را در انزوای دیپلماتیک کامل شروع کرد.

پس از آغاز عملیات های نظامی روسیه، نشست های دیپلماتیک با حضور روسیه بار دیگر آغاز شد. با اینکه روسیه فرصت طلب و غیرقابل پیش بینی خوانده شده بود، توانست با مدیریت خود جریان منفی که به دنبال بحران اوکراین ایجاد شده بود را کنترل کند. روسیه توانست با پیاده کردن این استراتژی بار دیگر به عرصه دیپلماسی جهانی برگردد.

ارزیابی اهداف نظامی روسیه در سوریه و دستیابی به آن ها بحث و بررسی بیشتری را می طلبد. هزینه عملیات های نظامی روسیه چندان زیاد نبود. پوتین شخصا هزینه های آن را در حد یک مانور نظامی اعلام کرده بود. اما در وضعیت اقتصادی بحرانی فعلی روسیه نمی تواند هزینه های عملیات نظامی را در طولانی مدت تحمل کند.

در میدان زمینی روسیه توانست به شکل قابل توجهی معادلات را تغییر دهد. چهار سال جنگ مداوم، نیروهای نظامی حامی دولت خسته و ناتوان شده بودند، اما با حمایت بمباران های روسیه توانستند بسیاری از مواضع داعش را باز پس بگیرند. مهم ترین دستاورد مداخله روسیه این بود که گروه های معارض فهمیدند نمی توانند با زور دمشق را تصرف کرده و بشار اسد را از قدرت ساقط کنند.

خروج ناگهانی نیروهای روسیه از سوریه ریسک قابل توجهی را متوجه مسکو می کند. ورود به سوریه توانسته جایگاه روسیه  را در حل و فصل سیاسی منازعه با حضور قدرت های جهانی تثبیت کند، خروج روسیه در حالی که سایر کشورها جایگاه خود را حفظ می کنند می تواند موقعیت روسیه را به خطر بیندازد.

اما توجه به این نکته نیز ضروری است که خروج نیروهایی روسی در زمان صلح صورت گرفته است و روسیه نیز قصد ندارد همه نیروهای خود را از سوریه خارج کندو مسکو پایگاه طرطوس و حمیمیم را حفظ خواهد کرد.

آتش بس فعلی شکننده است و همین موضوع اهمیت خروج نیروهای روسی در زمان فعلی را شنان می دهد. اگر آتش بس منجر به صلح پایدار شود، روسیه می تواند اعلام پیروزی کند و اگر جنگ ادامه پیدا کند، روسیه در مقابل آن مسئولیتی ندارد.

منبع: بنیاد کارنگی / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25