نگرانی غرب از تکرار الگوی «حزب‌الله» در سوریه

 

به گزارش «تابناک» پایگاه اینترنتی «موسسه مطالعاتی واشنگتن» در یادداشتی با عنوان چگونگی ساخت حزب الله سوریه توسط ایران نوشت: سردار شهید حسین همدانی در ماه می سال 2014 اظهار داشت که ایران در تلاش است در سوریه یک حزب الله دوم شبیه حزب الله لبنان ایجاد کند. اگرچه سردار همدانی بعدها در اکتبر 2015 در استان حلب سوریه شهید شد، اما دور از ذهن نیست که چنین طرحی به ویژه در شرایط کنونی که بسیاری از نیروهای داوطلب در صف مدافعان دولت بشار اسد قرار گرفته اند، دوباره مطرح و اجرایی شود.

 

پایگاه اینترنتی «موسسه مطالعاتی واشنگتن» با مقدمه ای که نشان از نگرانی این موسسه و به طبع آن دنیای غرب به ویژه آمریکا از خیزش موج مقاومت های مردمی مبتنی بر مذهب تشیع دارد، ضمن تشریح جزئیات ساختاری، فرهنگی و جغرافیایی، عملیاتی شدن این رویداد مهم را در خاک سوریه باعث قدرت گیری بیش از پیش جمهوری اسلامی ایران در منطقه دانست

 

این یادداشت در ابتدا به مراحل توسعه اندیشه و ساختار سازمانی حزب الله در سوریه اشاره کرده و در این رابطه می نویسد: از سال 2012 تا 2013 که دولت بشار اسد در سوریه با بحران مخالفان مواجه شد، ایران تلاش فراوانی برای خروج دولت سوریه از بحران انجام داد و با کمک دولت سوریه در برخی پایگاه های نظامی اقدام به جذب نیروهای مردمی در جهت مقابله با مخالفان برآمد.

 

از سال 2012 و همراه با بحران سوریه اندیشه های مذهب تشیع که در ایران، لبنان و عراق مبتنی بر ولایت محوری و دوازده امامی نقش ویژه در شکل دهی به نیروهای امنیتی و دفاعی داشته است، توانست در مورد سوریه نیز عملیاتی شود و این موضوع توسط نیروهای شیعه عراق، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و حزب الله لبنان مورد حمایت ویژه قرار گرفت.

 

این حرکت در اواسط 2013 شاهد بروز جنبش های مقاومتی مبتنی بر نیروهای مردمی و داوطلب فراوانی شد که در بخش های مختلف سوریه نظیر شهرستان های جنوبی استان درعاء و شمال دمشق و در سال 2014 با بهره گیری از حمایت های ایران در مناطق دیگری نظیر حمص، غوطه شرقی، لاذقیه و... ایجاد شدند.

 

این یادداشت در ادامه و در تشریح چگونگی ایجاد و پراکندگی جغرافیایی نیروهای حزب الله سوریه آورد: از سال 2014 نیروهای مختلفی که مذهبشان تشیع بود و در راستای مقابله با گروه های تروریستی و حمایت از دولت بشار اسد می جنگیدند، خود را حزب الله در سوریه نامیدند و حوزه فعالیت آنها تا حدود زیادی گستره وسیعی از جغرافیای سوریه را در بر گرفت.

 

اگرچه مذهب تشیع بیشترین حجم جمعیت خود را در کشورهای ایران، لبنان و عراق دارد و جمعیت پیروان این مذهب در سوریه کمتر است، اما نیروهای منتسب به این مذهب توانستند در مناطق مهم و استراتژیکی نظیر مرز میان لبنان سوریه، نزدیکی استان حلب و در امتداد مرز اردن و سوریه در جهت مقابله با تروریست ها مستقر شوند. 

 

در این میان دو روستای کلیدی نُبل و الزهرا که دارای جمعیتی شیعه هستند، به عنوان دو منطقه کلیدی بودند که نزدیکی این دو روستا به پایگاه های تروریست ها و شهر حلب و مرز سوریه و ترکیه بر اهمیت آنها افزوده بود. در جریان درگیری های سال 2013 این مناطق به دست گروه های تروریستی افتاد، اما نیروهای نظامی و شیعه سوریه، ارتش سوریه، سپاه بدر عراق، نیروهای نظامی ایران و حزب الله لبنان مجدداً در سال 2016 توانستند این مناطق را آزاد کنند.

 

از سال 2014 نیز تأکید مبارزات نیروهای شیعه بیشتر در مناطق اطراف استان حلب واقع شد و گروه هایی نظیر جیش المهدی(عج) و المقاومه الوطنی در این منطقه به مبارزات خود علیه تروریست ها اقدام کردند. همچنین در سال 2015 و 2016 در برخی مناطق دیگر نیروهای مردمی شیعه گروه های مبارزه و مقاومتی نظیر  مدل حزب الله لبنان با نام های الغالبون و المقاومه الاسلامی ایجاد کردند. 

 

در منطقه قدیمی بصرا در مرز اردن و سوریه نیز حزب الله لبنان کمک کرد تا با توجه با جمعیت شیعه ساکن در این منطقه نیروهای مقاومت مبتنی بر اندیشه های شیعه ایجاد شود و در سال 2015 جنگ ها و درگیری های شدیدی را با گروه های  تروریستی آغاز کند که البته به دلیل جمعیت کم و نداشتن حمایت های کافی نتوانست در جریان مبارزات خود موفقیبت زیادی کسب کند.

 

در مرز مشترک لبنان و سوریه و در استان حمص نیز تلاش های فراوانی برای ایجاد نیروهای مقاومت مردمی مبتنی بر اندیشه های تشیع با کمک حزب الله لبنان شکل گرفت و نیروی مردمی القوات الرضا(ع)  یکی از مهم ترین نیروهای مردمی مبارز علیه گروه های تروریستی، حاصل این تلاش ها است. 

 

این یادداشت پس از تشریح مواردی نظیر آنچه آمد، در رابطه با چگونگی الگوگیری نیروهای مقاومت شیعی در سوریه از حزب الله لبنان و نقش ایران در این رویداد اضافه کرد: در حال حاضر توفیقات نظامی و سیاسی حزب الله لبنان برای نیروهای مقاومت مردمی سوریه به یک الگو و آرمان تبدیل شده است.

 

با این شرایط ایران علاقه فراوانی دارد که مدل حزب الله لبنان که در کشور لبنان و در کشور عراق با جمعیت غالب شیعه، گروه های مقاومت مردمی و موثر در ساختار حاکمیت ایجاد کرده اند را در سوریه نیز دنبال کند و از این طریق بتواند به هدف خود در جهت تبدیل شدن به یک قدرت منطقه ای دست یابد.

 

اندیشه ولایت مداری و پذیرش نقش مرجعیت و رهبریت سیاسی ولی فقیه در ایران که موجب وفاداری سیاسی، اجتماعی و مذهبی مردمی به ولایت فقیه شده است، در میان شیعیان لبنان، عراق و سوریه بسیار محبوب است و در بازه های زمانی مختلف نیز از طرف این گروه ها تبلیغ شده است. این همگرایی و علاقه را در ماجرای اعدام آیت لله نمر از رهبران مبارز شیعی در عربستان می توان ملاحظه کرد.

 

نشانه دیگر علایق اینکه همواره در جریان مبارزات نیروهای مردمی و شیعی سوری در کنار پرچم سوریه پرچم حزب الله نیز قرار دارد و نماد حزب الله در پوسترها، سنگ قبرها و دیگر موارد تبلیغاتی آنها دیده می شود. برای مثال گروه مقاومت مردمی شیعی با نام گروه مقاومت اباالفضل العباس(ع) همواره از نماد حزب الله در مبارزات خود استفاده می کند و گروه های نظیر القوات الرضا(ع) نیز رفتار مشابهی دارند.

 

در این رابطه همچنین می توان به این موضوع اشاره کرد که در بسیاری موارد وقتی نیروهای نظامی این گروه ها به شهادت می رسند، بدون ذکر جزئیات خاص از آنها تنها به تصویری از گنبد طلایی حضرت زینب (س)، نمادی از پرچم حزب الله و پرچم دولت سوریه اکتفا می شود.

 

ادامه این یادداشت به قلمرو  فراملی فعالیت  نیروهای مقاومت شیعی در سوریه اشاره دارد و می نویسد: اگرچه بیشتر حجم فعالیت حزب الله سوریه در حال حاضر متمرکز بر کشور سویه است و این موضوع به دلیل تحولات و درگیری های داخلی طبیعی است، اما همچنان این گروه های شیعی که پیش گام آنها نیز گروه ابالفضل العباس(ع) است، علاقه و نشانه های فراوانی در ایجاد یک اتحاد دائمی با شیعیان عراق، لبنان و ایران به نمایش گذاشته اند.

 

 این موضوع را در به کارگیری و جذب نیروهای داوطلب از عراق، ایران و لبنان و همچنین اعزام نیرو به عراق برای مبارزه با گروه های تروریستی می توان دید.

 

در این یادداشت همچنین به گفته های یکی از رهبران کل نیروهای مقاومت مردمی با نام لواء ذوالفقار که بعدها در نبرد با گروه های تروریستی شهید شد،  اشاره شده است که گفته بود نیروهای مقاومت در تلاش هستند تا با دیگر همفکران به ویژه در عراق به منظور حراست و حفاظت از اماکن مقدس و مذهبی همکاری داشته باشند.

 

این یادداشت تأکید می کند که نیروهای مقاومت سوری  تحت اندیشه های تشیع مبارزات خود را علیه گروه های تروریستی انجام می دهند و با نیروهای شیعه در عراق و ایران و لبنان همکاری دارند. لذا می توان دامنه فعالیت آنها را فراملی تلقی کرد.

 

این نوشته در انتها به قدرت تأثیر گذاری نیروهای مقاومت شیعی سوریه در آینده این کشور اشاره کرد و نوشت: تا زمانی که جنگ و درگیری در سوریه ادامه داشته باشد، نیروهای مقاومت مردمی شیعی نیز در جنگ حضور فعال خواهند داشت و ایران از طریق آنها در ادامه جای پای خود را در سوریه محکم خواهد کرد. 

 

جهت گیری مجدد نیروهای حامی بشار اسد به سمت ایران، علاقه و نفوذ بالایی که در جمعیت غالب سوریه در رابطه با حزب الله وجود دارد و همچنین ظلم وستمی که گروه های تروریستی به مردم سوریه روا داشته اند؛ همه و همه نشان از شروع یک حزب الله سازی ایرانی در سوریه دارد که نوعی وفاداری حاکمیتی در سواحل دریای مدیترانه را برای ایران به بار خواهد آورد و به عنوان یک دستاورد بزرگ برای تهران خواهد بود. 

 

آنچه در این یادداشت توسط موسسه مطالعاتی آمریکایی آمد، نشان از نوعی نگرانی و ترس از توفیق وپیروزی نیروهای حامی دولت قانونی سوریه است که البته از سوی نیروهای حزب الله لبنان، جمهوری اسلامی ایران و شیعیان عراق مورد حمایت قرار می گیرند.

 

ذکر این نکته ضروری است که اگرچه بر اساس آنچه در این یادداشت آمد، مذهب تشیع و اندیشه ولایت محوری نقش بی بدیلی در همگرایی میان شیعیان ایران، عراق، لبنان و سوریه ایفا می کند و نقش این عامل را در شکل گیری گروه های مقاومت و مبارزه علیه تروریست ها نمی توان نادیده گرفت؛ اما تلاش ایران برای حمایت از مردم سوریه در راستای توسعه محور مقاومت و مبارزه علیه تروریست انجام می گیرد.

 

فارغ از این مسئله طرح این موضوع از سوی آمریکایی ها و نادیده گرفتن ابعاد دیگر مسئله نظیر جنایت های وحشتناکی که گروه های تروریستی نظیر داعش، جبهه النصره، احرار الشام و... در قبال مردم سوریه مرتکب شده اند، نشان از آن دارد که قدرت های غربی فارغ از واقعیت ها به دنبال ابعاد دیگری از تحولات که همان توسعه قدرت و نفوذ سیاسی است، هستند.

 

نکته دیگر که طرح این مسئله را در این برهه زمانی مورد تردید قرار می دهد، همزمانی آن با اعمال فشارهای شدید از سوی عربستان و متحدانش بر حزب الله لبنان و تروریستی  خطاب کردن این گروه نظامی لبنان است.

 

به دیگر سخن، این رفتار همزمان و هم راستا به نوعی نشان از آن دارد که قدرت های غربی و عربستان سعودی تلاش جدیدی را آغاز کرده اند تا ابتدا حزب الله لبنان را گروه تروریستی معرفی نمایند و در ادامه با پیوند دادن جبهه مقاومت در سوریه به این گروه، گروه های مردمی مبارز در سوریه را نیز تروریستی خطاب کنند.