اهداف آلمان از طرح میانجیگری احتمالی میان ایران و عربستان
پیش از این، اندونزی، ترکیه، ژاپن، روسیه، کویت، چین، عراق، اتریش و پاکستان با ابراز نگرانی از تنش های به وجو آمده میان ایران و عربستان خواستار میانجی گری برای کاهش تنش های میان دو کشور شدند. همچنین وزیر خارجه آمریکا نیز طی تماس هایی با وزیران خارجه ایران و عربستان، خواستار خویشتن داری در مواجهه با اختلافات طرفین شده بود.
در همین راستا، آلمان که پیش از این در فروردین ماه امسال در پی تنش های میان تهران و ریاض جهت میانجی گری میان آن ها ابراز تمایل کرده بود، بار دیگر، طی چند روزهای اخیر و به دنبال افزایش تنش میان این دو کشور، تحرکات فعالی برای کاهش تنش های میان آن ها آغاز کرده است.
با این حال، فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، سه شنبه ۱۳ بهمن در کنفرانس خبری مشترک به همراه محمد جواد ظریف، همتای ایرانی خود در تهران گفته است که ایران و عربستان نیازی به میانجی ندارند. وزیر خارجه آلمان در پاسخ به پرسشی درباره میانجی گری میان تهران و ریاض گفت: «فکر می کنم لازم نیست، من بخواهم میان دو کشور همجوار ایران و عربستان واسط شوم و این دو کشور نیاز به میانجی داشته باشند».
به نظر می رسد، این گفته اشتاین مایر را باید بیش از هر چیزی به این صورت تحلیل کرد که ایران و عربستان به عنوان دو کشور مسلمان همجوار و دو قدرت منطقه ای باید بتوانند اختلاف فی مابین را خودشان حل کنند و بدون میانجی گری دیگران هم می توانند بر این اختلافات فائق آیند. با این حال، با نگاهی به سخنان یک هفته پیش اشتاین مایر و سفری که او بعد از ایران به عربستان خواهد داشت، می توانیم به تلاش آلمان برای میانجی گری میان تهران و ریاض پی ببریم و سفر همزمان به ایران و عربستان را نباید تصادفی دانست.
وزیر امور خارجه آلمان، یک هفته قبل و پیش از سفر به ایران و عربستان و در جهت میانجی گری میان تهران و ریاض به روزنامه آلمانی "ولت ام زونتاگ" گفته بود: «حتی برای منافع خودمان هم که شده باید تمام تلاش خود را به کار ببندیم تا این بحران دامنه ای افسارگسیخته پیدا نکند و از امکانات خود استفاده کنیم تا مسیرهای گفت وگو حفظ شوند و زمینه برای برقراری اعتماد میان ایران و عربستان فراهم آید».
از نظر وزیر امور خارجه آلمان، با هر نوع تشدید مجدد بحران میان تهران و ریاض، آتش طرفین تندتر و یافتن راه حل دشوارتر می شود. اشتاین مایر گفته است، بحران ها و مناقشه های خونین در خاورمیانه در ارتباط مستقیم با شکاف عمیق میان شیعیان و سنی ها و نیز رقابت میان عربستان سنی مذهب و ایران شیعه مذهب بر سر تسلط بر منطقه است.
او همچنین معتقد است، یافتن راه حلی سیاسی برای بحران سوریه نیز «بدون فشار مشترک از بیرون و همکاری قدرت های منطقه» امکان پذیر نیست. در یمن نیز «از آغاز سال میلادی به این سو تلاش های میانجیگرانه ی سازمان ملل بی نتیجه مانده و درگیری ها بار دیگر با شدت تمام از سر گرفته شده اند». وزیر امور خارجه آلمان همچنین اعلام کرد، در سفر خود به ایران و عربستان سعودی، "مسائل را با صراحت تمام" مطرح خواهد کرد.
به نظر می رسد با توجه به اقدامات «تنش زدا»ی ایران بعد از حمله به سفارت عربستان و نشان دادن حسن نیت خود (از جمله محاکمه حمله کنندگان به سفارت و وارد نشدن در دام های بحران زای عربستان در منطقه) و برعکس اقدامات تنش زای عربستان برای انزوای ایران و شکست این اقدامات، سعودی ها به آلمان به عنوان یک کشور بی طرف روی آورده اند تا با میانجی گری خود، بازی خودساخته و خودباخته با ایران را به پایان برساند. شاید همین رضایت سعودی ها و درخواست آن ها برای میانجی گری باعث شده وزیر خارجه آلمان ابتدا به ایران سفر کند تا بلکه ضمن اخذ موافقت ایران برای میانجی گری، درخواست ها و شروط ایران را به گوش سعودی ها برساند.
با این حال، فارغ از موفقیت و یا عدم موفقیت برلین در میانجی گیری میان ایران و عربستان، پرداختن به اهداف و منافع آلمان از میانجی گری و رفع تنش های میان این دو قدرت منطقه ای از اهمیت زیادی برخوردار است. در واقع، پرداختن به این جمله اشتاین مایر که «ما حتی برای منافع خودمان هم که شده باید تمام تلاش خود را به کار ببندیم تا این بحران دامنه ای افسارگسیخته پیدا نکند و از امکانات خود استفاده کنیم تا مسیرهای گفت وگو حفظ شوند و زمینه برای برقراری اعتماد میان ایران و عربستان فراهم آید» از اهمیت زیادی برخوردار است.
نخستین هدف را باید در فرصت های به وجود آمده برای آلمان در بعد از توافق هسته ای جستجو کرد. آلمان ها قصد دارند با میانجی گری میان تهران و ریاض و نزدیکی خود به مواضع ایران، از فرصت های به وجود آمده در فضای پسابرجام استفاده کند. به همین دلیل بود که بعد از توافق هسته ای، آلمان جزو اولین کشورهایی بود که به بهبود روابط خود با ایران به ویژه در حوزه تجارت و سرمایه گذاری مستقیم خارجی ابراز تمایل کرد و هیأت های تجاری مختلفی را روانه ایران نمود. آلمان ها قصد دارند با میانجی گری در این تنش ها و جلب رضایت و اعتماد ایران، جایگاه و موقعیت اقتصادی جدیدی را در ایران برای خود تعریف کنند؛ موضوعی که به نظر می رسد، با توجه به نگاه مثبت ایران به این کشور در فضای پسابرجام، قابل تحقق باشد.
عامل و هدف دیگر آلمان ها از این میانجی گری که دغدغه کنونی برلین را شکل داده است، باید نگرانی از افزایش تنش میان عربستان، افزایش تنش های مذهبی در خاورمیانه، تداوم بحران های سوریه، عراق و یمن و متعاقب آن وخیم شدن و تصاعد بحران پناهندگان و مهاجران است. در واقع، از آنجایی که بی ثباتی و تشدید بحران ها و جنگ ها در خاورمیانه می تواند پناهندگان و مهاجران زیادی را روانه اروپا و به ویژه آلمان کند و امنیت مرزهای اروپا را به مخاطره بیندازد، به همین دلیل، کشورهای اروپایی و به ویژه آلمان خواهان کاهش تنش ها و برخوردها میان ایران و عربستان به عنوان دو بازیگری که تنش میان آن ها منجر به تنش در کل منطقه می شود، هستند. تنش هایی که بدون شک اگر ادامه پیدا کند، می تواند زمینه های بی ثباتی در اروپا را نیز فراهم کند.
آلمان ها معتقدند اگر تنش میان ایران و عربستان ادامه داشته باشد، هیچ دورنمای مشخصی برای خاتمه بحران های سوریه، عراق و یمن وجود نخواهد داشت و این موضوع می تواند به افزایش بحران مهاجران و تهدید امنیت اروپا منجر شود. به همین دلیل در شرایط کنونی، ثبات امنیتی خاورمیانه می تواند از افزایش مهاجران و پناهندگان به آلمان جلوگیری کند و منجر به بازگشت مهاجرانی شود که به این کشور پناهنده شده اند. به همین دلیل بود که آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان در یک جلسه حزبی اظهار داشت که انتظار دارد پناهجویان پس از پایان بحران به کشورشان بازگردند. وی گفت: «ما باید به مردمی که در کشورمان در انتظار پناهندگی هستند، بگوییم که اقامت آنها در کشور ما موقتی است و انتظار داریم که آنها پس از پایان بحران داعش در سوریه و عراق به کشورهایشان بازگردند».
نظر شما :