عادل الجبیر عامل سی‌آی‌ای است؟

دیپلماسی ایرانی: منابع آگاه در وزارت امور خارجه کشورمان می گویند که تغییرات در حکومت جدید عربستان زیر نظر مستقیم سی آی ای صورت گرفته است. به گفته آنها حفظ ثبات عربستان برای امریکایی ها اهمیت استراتژیک دارد، چرا که هم مساله تامین نفت و انرژی مطرح است و هم مساله امنیت که هر دو مسائلی استراتژیک برای ایالات متحده و جهان غرب محسوب می شوند. عربستان اولین تولیدکننده نفت اوپک و دومین یا سومین تولیدکننده نفت جهان (تا سال 2011 عربستان دومین تولید کننده نفت جهان بود اما از سال 2015 که تولید نفت شیل امریکا رسما آغاز شد، گفته می شود عربستان سومین تولیدکننده نفت جهان شده) است و هر گونه خللی در تولید نفت آن می تواند به ضرر بازارهای جهانی نفت تمام شود. در مورد مسائل امنیتی نیز برای همه روشن است که سی آی ای تا چه اندازه با سازمان امنیت عربستان همکاری های نزدیک دارد و حتی همکاری هایش در منطقه نیز تا اندازه بسیاری وابسته به همکاری با عربستان است. برای همین زمانی که ملک عبدالله درگذشت و جنگ قدرت در درون هیئت حاکمه عربستان بالا گرفت و شاهزاده ها به صف آرایی در برابر هم برای تقسیم قدرت پرداختند، سی آی ای وارد عمل شد و انتقال روان قدرت در عربستان بعد از مرگ ملک عبدالله را مدیریت کرد. بعد از آن ملک سلمان سلسله تغییراتی داد که برخی از این تغییرات قابل پیش بینی و توجیه پذیر و برخی تعجب برانگیز بودند. از جمله این تغییرات انتخاب عادل الجبیر به جانشینی سعود الفیصل، وزیر امور خارجه کارکشته عربستان بود که تعجب بسیاری را برانگیخت. با توجه به گفته های منابع وزارت امور خارجه، آیا می توان گفت انتخاب عادل الجبیر انتخابی از سوی سی آی ای بوده است؟

عادل الجبیر کیست؟

عادل الجبیر سابقه دیرینه در وزارت امور خارجه عربستان ندارد. در اوایل دهه نود زمانی که بندر بن سلطان سفیر عربستان در واشنگتن بود او را به عنوان مترجم به استخدام سفارت خود در آورد. جایگاهش در سفارت به سرعت از یک مترجم صرف ارتقا یافت و به یکی از نزدیکان بندر بن سلطان تبدیل شد. تا آن جا که بندر او را سخنگوی سفارت کرد و بعد او را رابط خود با نمایندگی ها در سازمان ملل در نیویورک کرد. هم زمان او رابط بندر بن سلطان با کارتل های نفتی امریکایی، شرکت های نفتی و لابی های یهودی در امریکا شد. در اوایل هزاره جدید در سفری که ملک عبدالله به امریکا داشت، بندر بن سلطان او را به پادشاه معرفی کرد و از ذکاوت و فعالیت های او تمجید بسیاری کرد. از آن تاریخ به بعد پله های ترقی را به سرعت پیمود. ابتدا مشاور سیاست خارجی ملک عبدالله شد سپس رتبه وزیری در همین سمت را گرفت و در سال 2007 عازم واشنگتن شد تا سفیر عربستان در ایالات متحده شود. در سال 2015 نیز در اتفاقی غیرمنتظره وزیر امور خارجه شد.

این ترقی ناگهانی که تعجب بسیاری را برانگیخت در حالی صورت می گرفت که جبیر نه شاهزاده بود و نه هیچ عقبه سیاسی یا دیپلماتیک داشت. خانواده بسیار ساده ای داشت که در روستای حرمه در اطراف شهر المجمعه زندگی می کردند. خود او در خانه روستایی فقیرانه ای به دنیا آمد که آب و برق نداشت. او ششمین فرزند خانواده اش بود. پدر جبیر ابتدا در شرکت آرامکو کار می کرد اما بعد با خانواده اش به یمن مهاجرت کرد. پدرش سپس به عنوان رایزن فرهنگی به آلمان رفت و تا پایان دوران خدمت در آن جا ماند. عادل الجبیر تحصیلات مدرسه خود را در آلمان گذراند اما بعد به امریکا رفت و در دانشگاهی در شمال تگزاس در رشته علوم سیاسی و اقتصاد مدرک کارشناسی گرفت و در دانشگاه جورج تاون در واشنگتن نیز مدرک کارشناسی ارشد در روابط بین الملل گرفت. زمانی که پدرش بازنشسته شد و می بایست همگی به عربستان باز می گشتند خانواده اش با بازگشت مخالفت کردند و پدر ناچار شد به تنهایی به عربستان باز گردد. پدرش در عربستان خانواده جدیدی تشکیل داد و گفته می شود ارتباطاتش با خانواده اش را قطع کرد.

دیدگاه های ضد ایرانی

دقیقا کسی نمی داند جبیر چرا و به چه علت، از کی و کجا مخالف ایران شد؟ به نظر می رسد ارتباطاتش با لابی های یهودی امریکا تاثیر به سزایی در شکل گیری دیدگاه ضد ایرانی اش داشته باشد. اولین باری که او علیه ایران حرف زد 20 نوامبر 2007 بود که در ضیافت نهاری در واشنگتن، زمانی که تازه سفیر شده بود، در دیدارش با سفیر جدید امریکا در عربستان به موضوع هسته ای ایران می پردازد و با طرح ادعای ساخت سلاح هسته ای توسط ایران حملات شدیداللحنی را بیان می کند و می گوید: «حالا زمان مقابله با ایران است. ایران عامل مشکلاتی است که آمریکا و عربستان در سال های اخیر با آن در منطقه مواجه شده اند و هیچ کس تا حالا جلوی آنها نایستاده است.» مدت کوتاهی بعد از آن یعنی در آوریل 2008 ویکی لیکس سندی را فاش کرد که در آن ملک عبدالله با اشاره به ایران به رایان کروکر، سفیر وقت امریکا در عراق و ژنرال دیوید پترائوس، رئیس وقت نیروهای امریکایی در عراق می گوید: «سر افعی را قطع کنید.» در این اسناد همچنین فاش شده است که عادل الجبیر بارها درباره توصیه های مکرر ملک عبدالله به آمریکا بر سر لزوم حمله نظامی به ایران و متوقف کردن برنامه هسته ای این کشور صحبت کرده است.

بعد از آن او در سال 2011 در ابتدای تحولات سوریه ادعا کرد که ایران می خواهد او را ترور کند که بلافاصله این خبر را اریک هولدر، وزیر دادگستری سابق ایالات متحده بیان کرد و تلاش کرد علیه ایران پرونده سازی کند. هیچ وقت مشخص نشد اصل آن قصه چه بود و نتیجه آن چه شد، اما بسیاری می گویند هدف از آن اظهارات حذف ایران از پرونده سوریه بود که تازه بحران آن آغاز شده بود. عربستان گمان می کرد با این پرونده سازی می تواند علیه ایران جنجال کند و به اهداف خود در سوریه برسد و ابتکار عمل را از ایران بگیرد.

بسیاری معتقدند که جبیر در یک معادله از پیش تعریف شده حرکت می کند. گویی جزئی از پازلی است که ماموریتی ویژه دارد. از حمله به یمن که به نوشته روزنامه النهار، چاپ بیروت تا کنون در حدود 200 میلیارد دلار برای عربستان هزینه در برداشته تا تنش های عجیب و غریب با کشورهای منطقه از جمله ایران و همچنین سرکوب های بی حد و حصر داخلی همگی گویای آن است که جبیر بازیگری خارج از اراده داخلی عربستانی ها است. حالا سرانجام این وضعیت چه خواهد شد گذر زمان جنبه های آن را بیشتر نمایان خواهد کرد.