راهی دراز تا عادی‌ شدن روابط ایران و آمریکا

نویسنده: لورا روزن، باربارا اسلاوین

دیپلماسی ایرانی: توافق هسته ای ایران سرانجام در شانزدهم ژانویه به مرحله اجرا در آمد. اجرای این توافق با آزادسازی چهار تبعه آمریکایی بازداشت شده در ایران و هفت تبعه ایرانی که در زندان های آمریکا بودند، همزمان شد.

به گفته مقامات آمریکایی پس از پایان یافتن مذاکرات هسته ای، کانال دیپلماسی مجزایی فرایند آزادی بازداشت شدگان را تسریع کرده است.

در این راستا آمریکا نیز 7 تن از اتباع ایرانی محکوم به تخطی از تحریم ها را آزاد کرد. هیچ یک از این افراد متهم به اقدامات تروریستی یا اقدامات خشونت آمیز نبوده اند.

به گفته یکی از مقامات آمریکایی با استفاده از یک کانال دیپلماتیک که با هدف آزادی اتباع آمریکایی بازداشت شده در ایران تاسیس شده بود، چهار تبعه آمریکایی با نام های امیر حکمتی، سعید عابدینی، جیسون رضائیان و نصرت الله خسروی رودسری آزاد شدند. ایران همچنین متیو ترویتیک، محقق آمریکایی بازداشت شده در ایران را نیز آزاد کرد. وی در نوامبر گذشته دستگیر شده بود، اما اخبار مربوط به دستگیر وی در رسانه ها منتشر نشد.

به گفته جان کری روابطی که طی مذاکرات به وجود آمد، توانست بستر لازم برای آزادی اتباع آمریکایی بازداشت شده را فراهم آورد. به گفته جان کری: «بار دیگر نشان داده شد که می توان با قدرت دیپلماسی چالش های بزرگ را حل کرد. ایران به تعهدات خود پایبند بوده است و ما نیز به تعهدات خود وفادار خواهیم ماند.»

ویلیام برنز، معاون پیشین وزیر خارجه آمریکا و نماینده این کشور در مذاکرات محرمانه با ایران معتقد است که تصور رسیدن به این مرحله، زمانی که سه سال پیش گفتگوها با ایران آغاز شد دشوار به نظر می رسید. به گفته برنز: «با وجود اینکه رسیدن توافق به مرحله اجرا گامی بزرگ قلمداد می شود، باید نسبت به چالش های پیش رو هشیار بود و رویه خود در حل برنامه هسته ای ایران را تنها جزئی از استراتژی کلان تر مقابله با تهدید ایران تلقی کرد.»

سوزان دی ماگیو، مدیر برنامه ایران در بنیاد آمریکای نوین و یکی از افرادی که به دیپلماسی خط دو میان ایران و آمریکا در دوره های قبلی کمک کرده نیز معتقد است که آمریکا هم اکنون در فاز جدیدی از رابطه خود با تهران قرار گرفته است و این مرحله هنوز با عادی سازی روابط فاصله زیادی دارد.

همانطور که پیش بینی می شد، با اجرای تعهدات ایران از جمله از کار انداختن هزاران سانتریفیوژ، انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده و بازسازی راکتور آب سنگین اراک، اجرای برنامه جامع اقدام مشترک رسما اعلام شد. اعلام رسمی توافق، پس از صدور بیانیه آمانو مبنی بر تایید پایبندی ایران به تعهدات خود صورت گرفت. پس از اعلام این خبر، رئیس جمهور آمریکا دستور لغو تحریم هایی که مانع از تجارت اتباع سایر کشورها با ایران می شد را صادر کرد.

به گفته یکی از مقامات رسمی آمریکا که خواسته نامش فاش نشود، اوباما 4 دستور اجرایی موجود در مورد تحریم افراد و شرکت هایی که از ایران نفت یا گاز خریداری می کنند، در ایران سرمایه گذاری کرده یا با بانک های ایران مبادله مالی انجام می دهند را لغو کرده است. یک دستور اجرایی دیگر نیز در همین زمینه به صورت بخشی لغو شده است. به گفته این مقام، ایران می تواند تقریبا به 50 میلیارد دلار از 100 میلیارد دلار دارایی های بلوکه شده خود دسترسی پیدا کند.

به ادعای مقامات آمریکایی 400 شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی از لیست سیاه آمریکا خارج شده اند و 200 مورد دیگر به اتهام ارتباط با تروریسم و یا نقض حقوق بشر در این لیست باقی خواهد ماند.

عمده شرکت های آمریکایی هم چنان اجازه ندارند به تجارت با ایران بپردازند، اما شرکت های آمریکایی می توانند به فروش هواپیماهای مسافربری، تجهیزات هواپیما، مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی به ایران و همچنین خرید فرش ایران، خاویار و موادغذایی ایران کشور مبادرت کنند.

علاوه بر آزادی این هفت نفر، ایران وعده داده است که در مورد رابرت لوینستون، مامور سابق سیا که سال 2007 در کیش مفقود شده بود نیز به جستجو بپردازد.

آزادی سریع 13 ملوان آمریکایی که به اشتباه وارد محدوده آب های سرزمینی ایران شده بودند، در شرایط جدید و در راستای تصمیم به آزادی بازداشت شدگان سابق آمریکایی توجیه شده به نظر می رسد. به همین ترتیب تصمیم اوباما مبنی بر به تعویق انداختن اعمال تحریم های جدید علیه ایران به دلیل آزمایشات موشکی نیز معقول جلوه می کند.

این بازداشت ها برای دولت روحانی که سعی داشت ایران را کشوری امن برای حضور سرمایه گذاران معرفی کند، یک نقطه ضعف محسوب می شد. بسیاری از مقامات ایرانی مشتاق حضور اتباع ایرانی- آمریکایی در اقتصاد ایران و کمک به احیاء آن هستند. با این حال، بسیاری از افراد تندرو از این حضور بیم دارند.

منبع: المانیتور/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/

انتشار اولیه: دوشنبه 28 دی 1394 / انتشار مجدد: یکشنبه 11 بهمن 1394