هدف اول ایران است و هدف دوم سوریه

نویسنده: جان بولتون*

دیپلماسی ایرانی: تروریسم بار دیگر در خاک آمریکا به مردم این کشور حمله کرده است. ایدئولوژی عاملان حمله سن برناردینو با عاملان حملات تروریستی 11 سپتامبر یکسان است. تهدید جهانی این گروه ها را نمی توان به یک مشکل قانونی تقلیل داد، بلکه این تهدیدات جنگ علیه بنیادی ترین اصول آمریکا است.

این فضا نشان می دهد که در سال 2016 امنیت ملی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در شرایطی که تنها یک سال تا پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما باقی مانده است، نامزدهای ریاست جمهوری باید به پایه ریزی سیاست خارجی و سیاست دفاعی خود، بر مبنای واقعیت های بین المللی پیش رو بپردازند.

محیط استراتژیک زمانی که اوباما کاخ سفید را ترک خواهد کرد با محیط فعلی متفاوت خواهد بود. از این رو نامزدهای انتخاباتی باید از تفکر استراتژیک جامع برای درک پارامترهای جهانی برخوردار باشند.

استراتژی های ایده آل گرانه که بر مبنای سناریوهای فرضی بنیان گذارده شده اند، دیگر نمی توانند مفید واقع شوند. صرف انتقاد از عملکرد دولت اوباما هم فایده ندارد. ظهور داعش، از میان رفتن اقتدار حاکمیت های ملی در سوریه و عراق و تداوم برنامه هسته ای ایران، تمرکز بر واقع گرایی بویژه از سوی نامزدهای انتخابات را اجتناب ناپذیر می کند. رئیس جمهور جدید با چند واقعیت مهم در عرصه جهانی رو به رو خواهد بود:

نخست، اوباما برای اینکه بتواند به هدف اعلامی خود یعنی تضعیف و نابودی داعش برسد، اقدامات بسیار ناچیزی انجام داده است. حتی حملات پاریس و سن برناردینو نیز نتوانست رویکرد وی را تغییر بدهد. بدین ترتیب در ژانویه 2017 که رئیس جمهور جدید در کاخ سفید مستقر خواهد شد، داعش به مراتب قوی تر از زمان حاضر است.

دوم، اوباما علی رغم تکرار دعوی لزوم برکناری اسد در سوریه، هیچ اقدامی در این راستا انجام نداده است. اوباما طی سال های اخیر همواره نگران پافشاری بر برکناری اسد و از دست دادن فرصت توافق هسته ای با ایران بوده است.

بعلاوه، اوباما به همراه دو وزیر خارجه خود یعنی هیلاری کلینتون و جان کری همواره تصور اشتباهی از موقعیت روسیه و نفوذ آن در سوریه داشتند. دولت اوباما همواره بر این باور بوده است که روسیه نیز منافع مشابهی در برکناری اسد دارد. اما این گزاره هیچ گاه درست نبوده است. هم اکنون روسیه با احداث پایگاه در لاذقیه، با استفاده از حملات هوایی به تقویت موقعیت اسد کمک می کند.

با ادامه این تحولات، در 2016 شاهد تقویت حضور نظامی روسیه در سوریه خواهیم بود. بعلاوه، ایران نیز می تواند در دوران پسا برجام به بیش از 100 میلیارد دلار منابع مالی دسترسی پیدا کند که به نوبه خود می تواند به تقویت موقعیت نیروهای ایرانی حامی اسد در سوریه و تقویت حزب الله منجر شود.

سوم، تهران تا سال آینده فرصت دارد که برنامه هسته ای خود را پیش ببرد. گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که برنامه هسته ای ایران تا سال 2003 دارای برخی از ابعاد نظامی بوده است. این گزاره پیشتر نیز در گزارشهای سرویس های اطلاعاتی آمریکا ارائه شده بود. این واقعیت نشان می دهد که تا چه اندازه جمهوری اسلامی ایران غیرقابل اعتماد است.

با توجه به مفروضه های فوق، صحبت های نامزدهای انتخاباتی در مورد برکناری اسد از قدرت، واقع بینانه به نظر نمی رسد. این به معنای لزوم مصالحه با دولت اسد نیست بلکه بدین معناست که اشتباهات اوباما عملا غرب را در شرایطی قرار داده که نمی تواند در آینده نزدیک برکناری اسد را تجربه کند.

تا ژانویه 2017 موقعیت روسیه در سوریه تقویت می شود که این خود دو گزینه را پیش رو می گذارد: درگیری مستقیم با روسیه در زمان رئیس جمهور جدید یا کاهش حضور روسیه در سوریه به شرط لغو تحریم های اقتصادی علیه روسیه.

اوباما و همه دولت های اروپایی گزینه دوم را انتخاب خواهند کرد. اما یک رئیس جمهور جمهوری خواه زیر بار این معامله نخواهد رفت.

همانطور که از سال 2011 تاکنون شاهد آن بوده ایم، روسیه و سوریه متحد استراتژیک یکدیگر هستند. موضوع اصلی ایران و توان هسته ای این کشور است. توان هسته ای ایران می تواند منجر به شکل گیری مسابقه تسلیحاتی در منطقه شود. ایران تهدید جدی علیه اسرائیل است. ایران، اسد را در راس قدرت سوریه حفظ کرده است. ایران حامی اصلی حزب الله است.

بنابراین، رئیس جمهور بعدی باید ضمن حذف تهدید ایران هسته ای همزمان به اتخاذ سیاستی جدی به رهبری آمریکا بپردازد که با استفاده از نیروهای زمینی، داعش را هر چه سریع تر شکست دهد. اسد و برکناری آن از قدرت هدف دوم است. سیاست خارجی واقع گرایانه 2017 باید بر مبنای حذف تهدیدهای واقعی که آمریکا هم اکنون با آن مواجه است بپردازد.

* سفیر پیشین ایالات متحده در سازمان ملل

منبع: امریکن اینترپرایز/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25