ایران و روسیه همیشه هم متحد نیستند

دیپلماسی ایرانی: یک سیاستمدار عالی رتبه ایران که مسئول پرونده های منطقه است به روزنامه لبنانی الاخبار می گوید: «من همیشه وقتی که می خواهم درباره اوضاع میدانی منطقه بدانم با حاج قاسم سلیمانی جلسه می گذارم تا بفهمم در منطقه چه می گذرد.»

این مقام ایرانی که الاخبار نامی از او به میان نیاورده، درباره معادلاتی که در منطقه در حال شکل گیری است، می گوید: «رویکردهای سیاسی که بحران های منطقه بر آنها تاثیر گذاشته است در هر منطقه فرق می کند. ما خوب می دانیم که بحران های منطقه در حال تشدید هستند و بر همین اساس هم با بحران ها برخورد می کنیم. این را هم خوب می دانیم که امریکایی ها می خواهند هزینه های بحران ها در منطقه را به دوش کشورهای آن بیندازند تا به منافع خود برسند. نیاز به توضیح نیست که واشنگتن تا چه اندازه با ایران و حزب الله دشمنی دارد. برای همین بر اساس آن چه درک کرده ایم، آنها دو هدف را دنبال می کنند: یکی آنها می خواهند انقلاب اسلامی در ایران را که مبتنی بر ولایت فقیته است، هدف قرار دهند، و برای رسیدن به این هدف برایشان اهمیتی ندارد که شکل حکومت به چه صورت باشد، می خواهند ولایت فقیه ضربه بخورد؛ دوم: قدرت اسرائیل است.»

وی این موضوع را پنهان نمی کند که «امریکایی ها در طول مذاکرات هسته ای دائما تلاش می کردند پرونده های منطقه ای را هم پیش بکشند، همیشه می گفتند مساله هسته ای مهم نیست، می توان به راحتی آن را حل کرد، اما باید بر سر امور منطقه مذاکره کنیم. برای ما روشن است که امریکایی ها عجله دارند، آنها می خواهند قبل از انتخابات امریکا به دستاوردهای بزرگی در اهدافشان برسند، اما ما عجله ای نداریم.»

درباره مسکو می گوید: «ما اطلاعات بسیاری درباره کارهای سیاسی روسیه در منطقه داریم. استراتژی ما با روسیه همیشه هم یکسان نیست. مثلا در موضوع اسرائیل ما کاملا مواضع متناقضی با یکدیگر داریم. ما معتقدیم که پوتین به دنبال دستیابی به برگه برنده های متعددی در منطقه است و اهداف گوناگونی دارد: اولا می خواهد تا آن جا که بشود فشار بیاورد. ثانیا، می خواهد به مبارزه با تروریسم که تهدیدی برای امنیت ملی روسیه است ادامه بدهد. ثالثا، پوتین به دنبال اقتدار روسیه است. او می خواهد از الگوی جنگ سرد برای بازسازی قدرت روسیه استفاده کند اما به هیچ وجه قصد ندارد برای رسیدن به این هدف با امریکا بجنگد. مثلا، در آستانه حمله امریکا به سوریه (دوسال پیش زمانی که حکومت سوریه متهم به استفاده از سلاح شیمیایی شد) روس ها گفتند تا این جا با شما هستیم.. اما اگر امریکایی ها در سوریه وارد جنگ شدند، ما هزینه جنگ آنها را بالا می بریم اما با آنها مستقیما نمی جنگیم.»

وی در ادامه می گوید: «عقب نشستن امریکایی ها در مواضعشان (بر سر حمله به سوریه) به دخالت ما نزد روس ها باز می گردد. در آستانه حمله امریکایی ها ما با آنها گفت وگوهای صریحی داشتیم و گفتیم که امریکایی ها به سوریه حمله خواهند کرد با وجود این که ادعا می کنند نمی خواهند علیه رئیس جمهور بشار اسد یا نهادهای دولتی روسیه حمله کنند. ما از کانال های دیپلماتیک و امنیتی روشن کردیم که تلاویو قبل از آن که موشک های امریکایی به خاک سوریه اصابت کنند هدف موشک قرار خواهد گرفت، و نمی دانیم هم چه کسی این کار را خواهد کرد، مجموعه های نامنظم بسیاری در منطقه هستند که می توانند این کار را بکنند. روس ها ترسیدند و این فضا را به امریکایی ها منتقل کردند، و تاکید کردند که حمله امریکا به سوریه می تواند موجب جنگ منطقه ای گسترده ای شود.»

این مقام ایرانی سپس می گوید: «ما اطمینان داریم که تطابق استراتژی میان ما با روسیه به سود ماست، همان طور که هر گونه تعارض میان آنها به امریکایی ها می تواند به سود ما تمام شود. برای همین باید از روسیه استفاده کنیم و فرصت ها و برگه های لازم را در اختیارش قرار دهیم. اما باید همیشه هم مواظب باشیم، برای این که همین که مصالحشان با امریکایی ها همراه باشد اشکالاتی به وجود خواهد آمد. معتقدیم که ادامه تماس ها با روسیه باعث افزایش تاثیر ما بر آنها خواهد شد.»

وی درباره مواضع دوگانه روسیه در سوریه و آینده حکومت رئیس جمهور بشار اسد نیز می گوید: «بعضی از تصمیم گیران سیاسی در روسیه بر این اعتقادند که رفتن بشار اسد به همراه حکومت سوریه مشکلی به وجود نمی آورد. یکی از آنها قبلا یک بار به ما گفت که بیش از این نمی توانیم هزینه بقای بشار اسد را بدهیم. ما برای او اشتباهات این طرز فکر را شرح دادیم و گفتیم که رئیس جمهور بشار مثل نخ تسبیح است که اگر پاره شود همه دانه های تسبیح فرو می ریزد. در اوایل جان کری، وزیر امور خارجه امریکا تلاش می کرد سرگئی لاوروف، همتای روس خود را به سمت خود جلب کند، تلاش می کرد با او توافق کند که اسد برود و نظام او بماند، و به او می گفت واشنگتن کار آرام کردن ترکیه و عربستان و قطر را بر عهده می گیرد روسیه هم کار آرام کردن ایران را بر عهده بگیرد. لاوروف از پافشاری و ثابت قدمی ایرانی ها در مورد رئیس جمهور اسد خبر داشت، به کری گفت اگر ما با رفتن او موافقت کنیم و خودش بر بقا اصرار کند، ما یک متحد را از دست خواهیم داد. کری گفت اگر ما توافق کنیم بشار می رود. لاوروف جواب داد ایرانی ها اجازه نمی دهند اسد برود و شما هم در طول این سال ها ثابت کردید که در برخورد با ایران به هیچ نتیجه ای نمی رسید، ایران همیشه در درگیری با شما پیروز بوده است. لاوروف همچنین می افزاید: حتی اگر ما با شما بر سر رفتن رئیس جمهور اسد راه بیاییم، متحد ما ایران، این موضوع را نمی پذیرد و در نتیجه بشار خواهد ماند، و در این صورت ما هر دو متحد خود یعنی ایران و سوریه را از دست خواهیم داد، در حالی که ما به شما اعتماد نداریم و در این موضوع با شما همراه نخواهیم شد.»

بعد از آن میهمان ایرانی ما توضیح می دهد که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه از ابتدا با برخی سیاست ها و کارهایی که رئیس جمهور اسد می کرد، مخالف بود. وی سپس می گوید: «ما هیچ گزارشی در اختیار نداریم که نشان دهد که پوتین در زمین امریکایی ها بازی می کند. او به دنبال جنگ نیست اما می خواهد اقتدار روسیه را احیا کند. مشکلش این است که در اطراف او غربی ها نزاع به راه انداخته اند. تحریم هایی که غرب چند ماه پیش بر سر اوکراین متوجه روسیه کرد، آسیب های بسیاری به طبقه حاکم در روسیه زد. در روسیه همه تاجر و رئیس شرکتند، برای همین تحریم بر آنها تاثیر می گذارد. برای همین بر خلاف ما می گویند، که الان وقت آن رسیده که با امریکا به توافق برسند، ما به دنبال هیچ توافقی با امریکا نیستیم.»

در عین حال این مقام ایرانی می گوید: «برای من روشن است که ظرف هفته های احیر تحولات تازه ای به وجود آمده است: مشکلات امریکا و روسیه بسیار است و افزایش هم می یابد. مثلا هواپیمایی که در سینا سقوط کرد، برخی از اداره های روسی معقتدند که سی آی ای در سرنگونی آن هواپیما دست داشته است. اعتقاد ما این است که پوتین متفاوت از گذشته برخورد می کند. در قضایای منطقه ای کاملا با یکدیگر به توافق رسیده ایم. در بعضی حالت ها توانایی ما را می دانند و کنار ما می آیند، اما تا اندازه ای. مثلا در یمن: در ابتدا محافظه کارانه برخورد می کرد، اما این احساس را داشتند که استراتژی ما موفق خواهد شد، برای همین با ما ارتباط گرفتند، و الان موضعشان به مواضع ما نزدیک تر شده است، به خصوص بعد از این که وارد جنگ سوریه شدند. مواضع سیاسی شان روشن تر شده است، البته خیلی مراعات عربستان را هم می کنند.» در پاسخ به این سوال که چرا باید روس ها مراعات عربستانی ها را بکنند، می گوید: «یکی از مهمترین دلایل آن این است که احساس می کنند باید از کمک آنها برای این که باعث شدند به مصر برگردند، آن هم بعد از این که در دوران سادات از آن جا بیرون رانده شدند، تشکر کنند. خلاصه، روس ها قبل از هر چیز به منافعشان فکر می کنند.»

ترجمه: سید علی موسوی خلخالی