کانادا سیاست‌هایش در قبال ایران را تغییر می‌دهد؟

دیپلماسی ایرانی: جاستین ترودو، رهبر حزب لیبرال کانادا در 19 اکتبر با وعده تغییر، به یک دهه نخست وزیری استیفن هارپر محافظه کار پایان داد. یکی از مهمترین وعده های انتخاباتی ترودو در زمینه سیاست خارجی برقراری ارتباط مجدد با کشورهایی از قبیل ایران بود که در دوره هارپر قطع شده بود.

در 7 سپتامبر 2012، جان بیرد، وزیر خارجه وقت کانادا در اقدامی غیرمنتظره در کنفرانسی خبری در روسیه اعلام کرد که روابط دیپلماتیک با ایران قطع شده است. دولت کانادا با انتقاد از عدم توانایی ایران در تامین امنیت پرسنل دیپلماتیک کانادا، حمایت از دولت سوریه و مواضع در قبال اسرائیل این اقدام را انجام داد.

با این حال شبکه ملی سی بی سی، کانادا بررسی هایی را درباره امنیت دیپلمات های کانادایی در تهران انجام داد. نتایج این تحقیق در تضاد آشکار با آن چیزی بود دولت هارپر مدعی شده بود. به طور کلی این چنین نتیجه گرفته شده بود که هیچ گونه تهدید آشکاری علیه پرسنل کانادایی حاضر در ایران وجود نداشته است.

پروفسور دین رولندز استاد دانشکده امور بین الملل دانشگاه کارلتون به المانتیور می گوید که اقدام سمبلیک قطع روابط، براساس منافع اتاوا نبوده است. وی معتقد است: «بستن سفارت در شرایط وخیم رخ می دهد. من فکر می کنم این اقدام یک شکست دیپلماتیک بود.»

پس از نیم قرن که دو کشور روابط رسمی داشتند، سفرا بازگردانده شدند. با این حال قطع کامل روابط تا سال 2012 بی سابقه بوده است. تهران و اتاوا حتی پس از اتفاق سال 1980 که کارکنان سفارت کانادا در تهران به شش همتای آمریکایی شان که از سفارت ایالات متحده فرار کرده بودند، کمک کردند، به روابطشان ادامه دادند.

تصمیم کانادا به قطع روابط دیپلماتیک با ایران در میانه افزایش تنش ها میان تهران و واشینگتن و نگرانی ها درباره تقابل نظامی میان ایران و ایالات متحده بود. رولندز معتقد است که زمان اتخاذ این تصمیم از سوی دولت هارپر «غیرمسئولانه» بوده است و نشانه عدم محاسبات جدی این دولت بود.

پس از اعلام نتایج انتخابات 19 اکتبر، وزیر خارجه ایران از پیروزی حزب لیبرال استقبال و ابراز امیدواری کرد که این مسئله منجر به پایان سیاست های تند کانادا نسبت به ایران شود. علی لاریجانی، رئیس مجلس هم در گفتگو با رسانه های داخلی گفت تهران و اتاوا باید گفتگوهای دوجانبه ای برای «رفع سوءبرداشت ها» انجام دهند. با وجود وعده ترودو مبنی بر تعامل مجدد با کشورهایی همچون ایران، برخی از کارشناسان معتقدند برقراری روابط میان دو کشور حداقل در مقطع کنونی جز اولویت های فوری شان نیست.

جیمز دیواین، استاد سیاست و روابط بین الملل دانشگاه مونت آلیسون می گوید تهران شریک تجاری، سرمایه گذاری و امینتی مهمی برای اتاوا نیست. وی معتقد است: «در سمت ایرانی ها، نیاز کمتری به داشتن روابط با کانادا است. تهران پیش از این به کانادا به عنوان دروازه روابط بهتر با غرب می نگریست. با این حال از 14 جولای که برجام امضا شد، روابط ایران و اروپایی ها به طور قابل توجهی بهبود یافته است. من فکر نمی کنم کانادا همانند گذشته برای تهران مهم باشد.»

عدنان طباطبائی، تحلیلگر سیاسی مستقر در برلین به المانیتور می گوید: «روابط ایران و کانادا برای هر دو طرف حیاتی نیست. حضور ایرانی ها در این کشور و سفر آنها موجب شده است تا دو کشور با هم ارتباط داشته باشند.» یکی از کارشناسان ایرانی می گوید با وجود این که اتاوا اعلام کرده که تمایل دارد روابط با ایران مجدداً برقرار کند، ایران ممکن است تمایل چندانی، حداقل در مقطع کنونی نداشته باشد.

پروفسور پیوتر دوتکیویچ، رئیس مرکز حکومت و مدیریت عمومی دانشگاه کارلتون که در سوچی با لاریجانی دیدار کرده است معتقد است که اولین گام دولت ترودو باید «شکستن سیاست های گذشته و مضر آقای هارپر و همراه شدن با فاز جدید ایالات متحده و اتحادیه اروپا در روابط با ایران است.» همان گونه که بسیاری از مقامات و کارشناسان پیش از این هشدار داده اند دوتکیویچ هم به المانیتور می گوید: «صبر زیاد، تحمل، زمان و تلاش برای بهبود کامل روابط میان ایران و کانادا نیاز است.»

منبع: المانیتور/ مترجم: حسین هوشمند